Hoe staat het met herziening van Grond- en Kieswet?

Zoals we weten, leeft bij velen een verlangen naar een herziening van grond- en kieswet. Misschien wel het meest naar een verandering in de bepalingen van de kieswet. Want mogelijk krijgt een gewijzigde grondwet meer kansen in een parlement, dat gekozen werd volgens bepalingen van een kieswet, die het land regeerbaarder maakt. Het is echter zeer de vraag of ideale wetten ideale situaties kreêren.

Laten we nu eens zeggen, dat, evenals in Engeland, een twee-partijen-stelsel ten onzent in zwang was en dat de Partij van de Arbeid als machtige winnaar het heft in handen had. Wanneer zo'n partij zich vervolgens als een tegen zichzelf verdeeld huis zou presenteren als op het jongste kongres in Den Haag is gebleken, waren ze nog allerminst waar ze zo graag wilden zijn. Trouwens in Engeland is dat ook vaak vertoond, dat een vrij dwarse extreme vleugel de regering blokkeerde. Nadat Schmelzer een nacht en een nacht aan Schmelzer een naam had gegeven en toen D'66 met allerlei nieuwe ideeën de politieke arena had betreden, achtte de regering De Jong het toch wel noodzakelijk om grond- en kieswet eens in dok te laten komen. Weldra toog een staatskommissie aan het werk. Tot dusver kwam er nog niet veel uit de bus. De kommissie deed de regering een viertal punten aan de hand. De opkomstplicht zou kunnen worden afgeschaft. Hiervoor hadden we geen kommissie nodig, want na herhaalde diskussies was dit ondertussen panklaar.

Voorts zou nog iets kunnen worden afgeschaft. Het verbod van verbinding van kandidatenlijsten binnen eenzelfde kieskring. Op deze manier zouden de partijen voor de verkiezingen kunnen kenbaar maken met welke partners ze eventueel samen in een kabinet wilden gaan zitten. Een beetje duidelijkheid zou het brengen in de voortdurende nacht van onzekerheid voor de kiezer, die niet weet of zijn favoriete konfessionele partij met V.V.D. of met P.v.d.A. in zee gaat. Het risiko bestaat echter, dat via die lijstverbindingen binnen eenzelfde kieskring partijen zich zo gebonden hebben, dat wanneer er geen kennelijke overwinnaars uit de verkiezingsstrijd naar voren komen, het uitermate moeilijk wordt een regering te vormen, omdat eventuele partners zich al gebonden hebben aan andere partijen.

Oqk wenst men iets meer effekt toe te kennen aan een voorkeurstem Het percentage wil men verlagen tot 25. Kandidaten, die 25 pet. verwierven, moeten onmiddellijk in aanmerking komen na hen, die de volle kiesdeler hebben gehaald. Hieraan zitten heel wat kanten. Als bijvoorbeeld nummer één van de lijst tweemaal de kiesdeler haalt en nummer acht de bedoelde 25 pet., dan valt nummer twee af, terwijl de stemmers, die nummer één tweemaal de kiesdeler bezorgden, wellicht liever nummer twee hadden gekozen gezien.

Tenslotte nog een voorspel om het aantal vereiste handtekeningen voor het indienen van een kandidatenlijst te verhogen tot honderd. Een bepaling om het kleine partijen moeilijker te maken. De minister voelt hier echter niet veel voor, omdat het veel administratieve rompslomp teweeg brengt, terwijl het beoogde effekt wellicht niet wordt bereikt. Het zijn geen grote dingen nog, die de staatskommissie produceerde. Wanneer het werkelijk aankomt op zaken doen, blijkt het in deze kommissie niet zo eenvoudig te liggen. Men wijt dit aan de gemengde samenstelling. Wat wil men echter? Want voorstellen van een zeer eenzijdig samengestelde kommissie zullen nog minder aanvaardbaar zijn. Het is de enige methode, dat de staatskommissie weerspiegelt de verhoudingen in het parlement.

Wanneer het om ingrijpender wijzigingen gaat, wijken de meningen. De staatskommissie bestaat uit zeventien leden. Vijf willen het huidige stelsel van evenredige vertegenwoordiging handhaven. Het zijn drie V.V.D.-ers, een K.V.P.-er en de G.P.V.-er, die er zo over denken. Voor de V.V.D. is de evenredige vertegenwoordiging dermate van belang, dat men het op een kabinetskrisis zou laten aankomen. Het kabinet De Jong zal hier wel mee rekenen.

Zes leden van de staatskommissie, te weten twee leden van elke partij, die straks een C.D.U. zouden moeten vormen, staan voor het stelsel van twaalf distrikten, die ieder plus minus twaalf afgevaardigden moeten aanwijzen. Dit stelsel, gekombineerd met de hierboven reeds besproken lijstverbinding, zou een eventuele C.D.U. lang niet onvoordelig uitkomen.

De andere zes, namelijk vier socialisten, een D'66-er en een K.V.P.-er, vinden dat met twaalf distrikten de kiezers evenmin uiteindelijk de kans krijgen om de regering aan te wijzen, die ze prefereren. Als de C.D.U., die bezig is te slinken, geen meerderheid verwerft, zal men toch weer een helper moeten opzoeken. M.a.w. het zal pas achteraf blijken.

Voor de komende verkiezingen zullen er geen ingrijpende veranderingen aan de orde komen. Daarvoor wordt de periode te kort. De verhoudingen tussen diverse partijen worden er niet beter op. Het zal de vraag zijn of er ingrijpende veranderingen uit de bus zullen komen. De versplintering moet echter niet te zeer voortgaan. In dat geval zou de Regering naar regels kunnen zoeken, die verkruimeling trachten te beperken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen