HET HUIS VAN ORANJE-NASSAU EN NEDERLAND

Het vaste verbond

We wezen er reeds in het voorbijgaan op, dat het samengaan van Oranje en Nederland geen zaicelijke transaictie is geweest. In het leven van Willem van Oranje is een sterk roepingsbesef op te merken. Ook in zijn naaste familiekring leefde de overtuiging, dat God Zelf Prins Willem riep tot het werk in de Nederlanden. In een vertrouwelijke brief van zijn broers lezen we: , , Deze zaak en dit werk zijn niet van mensen, maar uit God; gij hebt er ii niet uit uzelf in gemengd; de Almachtige heeft u geroepen, gegrepen, ais 't ware bij de haren gesleept; gij hebt in uw arbeid de zichtbare proeven van de hulp, de genade en de wonderdadige kracht des Heeren gehad!

Groen van Prinsterer wijst erop, dat het geheim van de taaie volharding van Prins Willem lag in zijn onwankelbaar vertrouwen op God, dat gepaard ging met biddend werken. Hij haalt de volgende woorden van de Prins aan: „Wanneer men enige zaken zonder middelen wil aanvangen, of wat erger is, door zijn gierigheid zijn middelen achterhoudt, dat is niet op God betrouwd, maar Hem getenteerd (verzocht); daarentegen, dat is op God betrouwen, te gebruiken de middelen, die het Hem gelieft ons aate bieden, en Hem te bidden, dat Hij Zijn zegen daarover wil laten gaan".

Het is de taal van het geloof, die we hier horen. Die taal klinkt ook helder door in de bekende woorden, geschreven na de val van Haarlem in 1573, toen iemand de Prins gevraagd had of er misschien niet een geheim verbond was tussen hem en een machtig vorst (potentaat): „Gij schrijft ons dat u zou laten weten of wij ook met enigen groten machtigen Potentaat in vasten verbond staan; waarop wij niet laten willen u voor antwoord te geven, dat, aleer wij ooit deze taak en de beschermenis der Christenen en andere verdrukten in dezen lande aangevangen hebben, wij met den alleroppersten Potentaat der Potentaten alzulken vasten verbond hebben gemaakt, dat wij geheel verzekerd zijn dat wij, en alle degenen die daarop vastelijk betrouwen door Zijne geweldige en machtige hand ten leste nog ontzet zullen worden, spijt (niettegenstaande) al Zijne en onze vijanden; zonder dat wij middelerwijl (intussen) enige andere middelen die ons de Heer' der heirscharen toegeschikt heeft, hebben of als nog willen laten voorbijgaan".

Wel gebroken, maar altijd hersteld

In het moderne denken over de geschiedenis is geen plaats voor de leiding Gods. Hoogstens aanvaardt men nog een zekere algemene leiding van deze wereld, maar een bijzondere met een land of een vorstenhuis wordt voor uitgesloten verklaard. We moeten het gebeuren vooral zien in de keten van oorzaken en gevolgen, van ekonomische en sociale omstandigheden. Zulke omstandigheden zijn zeker van betekenis en mogen ook niet worden verwaarloosd. Maar dat neemt niet weg, dat het geloofsoog, gescherpt door het licht van het Woord, verder en dieper ziet. Dan wordt iets duidelijk van de leiding van God in ons persoonlijk leven, in het leven van een koningshuis en een volk.

Is het u wel eens opgevallen, dat de band tussen Oranje en Nederland, waarvan de woorden van de Vader des Vaderlands op ontroerende wijze blijk geven, wel tot viermaal toe tijdelijk gebroken werd, maar dat er altijd herstel volgde?

• • • • Zo kozen de regenten na de dood van Willem II voor een stadhouderloos tijdperk. Jan de Witt ging zelfs zover, dat hij opsomde wat de Oranjes al aan de Republiek hadden gekost. Over de vrijheid, die God door hen geschonken had, over de offers door hen gebracht, repte hij niet. Er is in ónze zestiger jaren wat dit betreft niets nieuws onder de zon. Als we het zicht op de historie kwijt raken, dan putten we argumenten tegen de monarchie uit het materiële. Toen Holland in 1672 aan alle kanten werd aangevallen, riep het eenvoudige volk het eerst om Oranje. God sterkte een zwakke, 22-jarige Willem III tot een geweldige taak: het verdrijven van de vijanden en het handhaven van een evenwicht in Europa, zodat het machtige, roomse Frankrijk een halt werd toegeroepen. Ondankbaarheid is een plant, die bijzonder snel wortel schiet. Na de dood van Willem lil kwam er weer een periode zonder stadhouder. Toen de Fransen in 1747 binnenvielen riep ons volk, het begon weer in het Walcherse stadje Veere, opnieuw om Oranje. Een algemene volksbeweging dwong de regenten om Willem IV tot erfstadhouder te verklaren. Daarmee kreeg het stadhouderschap monarchale trekken. Erfelijkheid is immers een kenmerk van het koningschap. Daarna volgden jaren waarin allerlei ongeloofstheorieën snel doorwerkten. Er ontstond een groep patriotten, die met Frankrijk sympathiseerden; de veerkracht van ons volk verdween. Toen in 1795 Franse revolutionaire legers over bevroren rivieren Nederland binnentrokken, kwamen de patriotten onder toezicht van de , , bevrijders" aan de macht. De door hen verguisde Willem V ging op 18 januari 1795 in ballingschap naar Engeland: „Als God ter neder werpt, wie zal dan weder oprichten? " De langste periode van scheiding brak nu aan. Eerst na 18 jaar, in 1813 wanneer de Fransen vluchtten, werd de zoon van Willem V, die men als persoon niet kende, door het Nederlandse volk uit het buitenland geroepen. De eerste zin van de proklamatie van de Haagse goeverneur Van Limburg Stirum luidde: Oranje boven! Hij zou als koning Willem I de troon beklimmen. En dan is daar de periode 1940-1945, toen koningin Wilhelmina met de regering in Londen verbleef. De grijze hofprediker Welter heeft in het begin van de oorlogsjaren meer van het vertrek van de koningin begrepen, dan menig staatsman uit die tijd:

Neen, 't was geen vlucht, die u deed gaan Maar volgen, waar God riep.

Zo heeft Koningin Wilhelmina haar gang naar Engeland gezien. Niet anders. Het koninkrijk bestond niet alleen uit Nederland. Zij had nog een taak in de strijd die wachtte. Vanaf haar eerste verblijf in Londen heeft zij rotsvast geloofd in de terugkeer naar Nederland. Het was geen leus of slagzin als zij in haar toespraken het „Nederland zal herrijzen" liet horen: „Nederland zal zijn gehele Europese grondgebied eenmaal met Gods hulp herwinnen. Herinnert u de rampen uit vroeger eeuwen, waaruit Nederland is herrezen...." Eerst na haar overlijden is uit publikaties bekend geworden hoezeer deze Moeder des Vaderlands gedurende haar regering, maar zeer in het bijzonder in de oorlogsjaren, gesterkt is geworden door het woord en werk van o.a. Willem 1, die een vast verbond met de Potentaat der potentaten sloot.

Samenvatting

In de boekerij van Koningin Wilhelmina had het „Handboek der geschiedenis van het vaderland" van Groen van Prinsterer een ereplaats. Het lag binnen handbereik. Diep was deze vorstin in haar jeugd getroffen door de inhoud van dit boek, dat in de geschiedenis van Nederland het verhaal van de leidingen Gods heeft gezien. Ons beginselprogram spreekt over de konstitutionele monarchie, opgedragen aan het Huis van Oranje als de van God gegevene.D^^i^nee spreken we in politiek leven openlijk en dankbaar uit, dat we als partij de leiding van God in onze geschiedenis willen aanwijzen en erkennen. Daarmee wordt het principiële uitgangspunt van de keuze voor het Huis van Oranje onder woorden gebracht. Wie hierin mensenverheerlijking leest, heeft onze opstelling niet begrepen. Dit Huis is in zichzelf, welke voortreffelijke eigenschappen haar leden ook sieren, niet beter of waardiger dan welk ander vorstenhuis of welke president ook. In onze geschiedenis treedt zo duidelijk het verkiezende handelen Gods met dit Huis in het licht: om Gods Woord en 's lands rechten. Alssstaatkundig gereformeerden willen en mogen we niet

scheiden wat God heeft samengevoegd.

G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen