Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

President Nixons Europees-Aziatische reisplan

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

President Nixons Europees-Aziatische reisplan

13 minuten leestijd Arcering uitzetten

BUITENLANDS OVERZICHT

Nixons voorzichtige politiek

De aktiviteiten van president Nixon op het terrein van de Amerikaanse buitenlandse politiek hebben gedurende de thans verstreken zeven maanden van zijn presidentschap bepaald geen opvallend karakter gedragen. Eerder werd deze periode gekenmerkt door een voorzichtig aftasten van de internationale spanningsvelden en een behoedzaam manoeuvreren tussen de politieke klippen, zonder dat daarbij opzienbarende beslissingen werden genomen. Nixons beleid is zelfs zo terughoudend geweest, dat de vraag, of er een bepaalde lijn in de Amerikaanse buitenlandse politiek door hem werd voorbereid, niet viel te beantwoorden.

Voorbeelden die deze sfeer, die zijn politiek handelen omgeeft, illustreren, zijn bepaald niet moeilijk aan te wijzen. Men denke aan het Noord-Koreaanse incident, waarbij Nixon, na het neerschieten van het Amerikaanse verkenningsvliegtuig, op deze — waarschijnlijk doelbewuste — aantasting van het Amerikaanse prestige uiterst gematigd reageerde. Veelzeggender haast nog is het Amerikaanse voorzichtige beleid in de viermogendhedenkonferentie over het Midden-Oosten, waarin kennelijk door Amerika met ijver gezocht wordt naar de oplossing van het onoplosbare probleem van de regeUng van de verhouding tussen Israël en de Arabische wereld.

In zijn Vietnambeleid begint de terughoudendheid en ondoorzichtigheid van Nixons politiek voor zijn tegenstanders, die een snelle oplossing voorstaan door een vrijwel onvoorwaardelijke terugtrekking van de Amerikaanse troepen, het voornaamste uitgangspunt van een groeiende kritiek te vormen.

Verandering van taktiek?

Nixon, de man van de „vele gezichten", zoals een vooraanstaand Amerikaans dagblad hem onlangs noemde, heeft thans geheel onverwacht op een spektakulaire wijze een andere kant van zijn politieke persoonlijkheid gedemonstreerd.

Het „Witte Huis" heeft plotseling bekend gemaakt, dat de president persoonlijk vijf Aziatische landen en zelfs het binnen de grenzen van het oostblok gelegen Roemenië zal bezoeken. Sinds de tweede wereldoorlog is hij de eerste Amerikaanse president, die een land achter het IJzeren Gordijn bezoekt. Zijn reis zal ingeleid worden door het bijwonen van de verhoopte terugkeer van de bemanning van de raket, die de eerste mens op de maan zal moeten brengen. Vandaar zal Nixon vertrekken om achtereenvolgens de Filippijnen, Indonesië, Thailand, India, Pakistan en tenslotte Roemenië te bezoeken.

Zijn minister van Buitenlandse Zaken, Rogers, zal tot Indonesië de presidentiële reis meemaken, en dan zelfstandig zijn reis voortzetten naar Japan, Zuid-Korea, Nationalistisch China, Australië en Nieuw-Zeeland.

Een indrukwekkend reisplan, door de politieke aspekten, die zich reeds zonder diepzinnige analyses uit de geografische ligging van deze landen aan de toeschouwer opdringen.

Betekenis en achtergronden van Nixons reis

Zeer belangrijk en uiterlijk het meest opvallend is de voorgenomen reis van Nixon naar Roemenië, omdat dit land tot nu toe — hoewel zelf onverdacht communistisch — in verschillende opzichten zich met sukses is blijven verzetten tegen de zware ekonomische en politieke druk, die de Sovjet-Unie op zijn satellieten uitoefent en tegen de volgzaamheid, die ze van hen eist, ook wanneer het gaat om Russische belangen, die onder de dekmantel van het communisme worden aangediend.

Het reisplan van president Nixon zal hem dus rechtstreeks in een politiek onrustcentrum van het oostblok brengen, dat het voorwerp is van een voortdurende, wantrouwende observatie van Russische zijde. Een bezoek, dat dus onmiddellijk de vraag opwerpt naar de bedoeling daarvan en de mogelijke reakties van de Sovjet-Unie daarop.

Wanneer men echter daarnaast de reeks Aziatische landen beziet, die Nixon of diens minister zullen bezoeken, dan blijken zich ook eveneens daaronder verschillende landen te bevinden, die hun huidige of toekomstige relaties met China met evenveel zorg bezien als Roemenië ten aanzien van Rusland.

India heeft de rekening van zijn onopgelost grensgeschil met China door deze mogendheid door een Chinese aanval van zeer veel groter formaat gepresenteerd gekregen dan Rusland in Siberië.

Indonesië werd nog slechts enkele jaren geleden door Soekarno de weg opgedreven van een bondgenootschap met China. Een communistische machtsgreep in Indonesië werd door nationalistische militairen met geweld onderdrukt. Ook Indonesië ziet sindsdien met bezorgdheid naar de groeiende macht van China in Azië.

Zuid-Korea en Nationalistisch China, dat op Formosa onder leiding van de bejaarde Tsjang kai Tsjek nu al twintig jaar lang een militaire doom in het vlees van China vormt, zijn nog direkter betrokken bij de risiko's, die verdere groei van de Chinese macht kan brengen dan de hiervoor genoemde landen. Zij kunnen slechts hopen zich door voortgezette ekonomische en militaire steun van Amerika tegenover China staande te houden.

Bovendien kan Amerika van deze kring van Aziatische landen verwachten, dat hun politieke houding zal worden beïnvloed door de wijze waarop Amerika zich uit de Vietnamese oorlog zal losmaken. Een onvoorwaardelijke terugtocht van Amerika uit Vietnam zal deze landen noodzaken zich voortaan op China te oriënteren. Hun enige kans om de mogelijkheid van verstikkend Chinees machtsoverwicht te ontgaan, zal dan niet meer liggen in een politieke relatie met Amerika, maar in die met Rusland.

De politieke lijn, die door dit gehele presidentiële reisplan lijkt te lopen, wettigt daarom niet de gedachte, dat het bezoek aan Roemenië als politiek het meest belangrijke in deze keten van bezoeken is te beschouwen.

De politieke grondkonseptie van Nixons reis

De grondkonseptie lijkt ruimer te zijn en wellicht daarin te bestaan, dat Amerika in de groeiende tegenstelling tussen Rusland en China en haar wereldomvattende konsekwenties zich nader wil oriënteren. Een oriëntatie echter, die de spanningsgebieden in de machtssferen zowel van Rusland als van China in haar gezichtsveld betrekt, en daardoor aan beide machten duidelijk kan maken, dat Amerika zich ten aanzien van hun groeiende tegenstelling zijn vrijheid van handelen voorbehoudt.

Het ligt mede in de lijn van een dergelijke politiek, dat Amerika zich zodoende een betere onderhandelingspositie tracht te verschaffen in de veel besproken, maar nog steeds niet duidelijk op gang gekomen dialoog met Rusland, door de weg naar een politiek kontakt met China van zijn kant te openen. Deze weg kan merkwaardigerwijze lopen over Roemenië.

Roemenië's verhouding tot de Sovjetunie

De positie van Roemenië in het Oostelijk blok is die van de — tot nu toe - meest zelfstandige van Ruslands satellieten. Het heeft het aangedurfd de „liberalisering" van het communisme in Tsjechoslowakije de kortstondige „Praagse lente", politiek te steunen en zelfs kontakten te onderhouden met premier Tito van Joegoslavië, ook nadat de Russische invasie jn Tsjechoslowakije een feit was geworden. Het is blijven weigeren aan de legers van het Oostblok om militaire manoeuvres op Roemeense bodem te houden toen het omringd was door een kolossale Russisch- Bulgaarse en Hongaarse legermacht van bijna 28 divisies, waartegen het militair gezien machteloos was.

Het is aan geschiedschrijvers van de toekomst voorbehouden om te analyseren aan welke samenloop van omstandigheden Roemenië het te danken heeft, dat het tot nu toe niet het lot van Tsjechoslowakije heeft gedeeld.

Voorzover thans een oordeel mogelijk is, mag worden aangenomen dat naast de waarschuwing van president Johnson, van nog grotere betekenis de steun van China aan Roemenië is geweest. Rusland heeft het naar alle waarschijnlijkheid niet aangedurfd na de verrassende geestelijke weerstand van de bevolking van Tsjechoslowakije, zich voor de tweede maal een dergelijk probleem op de hals te halen met een wereldkonferentie in het zicht, die de „eenheid" van het wereldcommunisme moet bevestigen, en zijn ideologische konkurrent China moest veroordelen onder meer wegens imperialistische en agressieve bedoelingen en daden.

Roemenië en China

Roemenië, aangewezen op de steun van China, heeft deze steun konsekwent beloond door in het kongres van het wereldcommunisme, dat enkele weken geleden in Moskou beëindigd, zich te verzetten tegen de Russische poging China te veroordelen.

De konklusie ligt voor de hand, dat er in dit politieke samenspel tussen Roemenië en China tegen Rusland diepere, zo niet diepe, politieke kontakten zijn gegroeid. Nixons bezoek aan Roemenië heeft daarom een tweevoudige betekenis. In de eerste plaats betekent het een nieuwe pohtieke steun voor Roemenië, dat deze steun dringend nodig heeft nu in Tsjechoslowakije de pro-Russische koers - althans in de regering — steeds scherper wordt. Door het afbrokkelen van de georganiseerde weerstand in Tsjechoslowakije wordt de Roemeense positie in het Oostblok geïsoleerd en zwakker.

Het bezoek van Nixon kan daarom een nieuw stimulans verlenen aan de Roemeense emancipatiedrang en daarmede aan het gistingsproces, dat in het Oostblok boven en onder de oppervlakte gaande is.

In dit opzicht kunnen de doelstellingen van Amerika en China ten aanzien van Ruslands positie als wereldmacht, ondanks onderling totaal verschillende uitgangspunten, onderling parallel lopen. Daarmede is de tweede betekenis van dit bezoek aangegeven: het aksentueert voor Rusland en en voor China de mogelijkheid, dat Amerika zijn buitenlandse politiek niet hoofdzakelijk zal afstemmen op een regeling met Rusland. Een regeling met China - de grote konkurrent van Rusland zowel op het terrein van de ideologie als van de macht in de communistische en Aziatische wereld - behoort ook tot de overwegingen van de Amerikaanse buitenlandse politiek. De politieke relaties tussen Roemenië en China bieden bovendien de praktische mogelijkheid tot hervatting van het overleg tussen Amerika en China, dat voorheen in het geheim in de Poolse hoofdstad Warschau plaats vond.

Polen heeft zich in het groeiende konflikt tussen Rusland en China onvoorwaardelijk aan de zijde van Rusland en tegenover China gesteld, en daarmede iedere waarde als eventuele bemiddelaar en politiek kontaktpunt voor Amerika en China verloren.

De politieke mogelijkheden liggen in dit opzicht wat Roemenië betreft veel gunstiger, en het is waarschijnlijk, dat door bemiddeling van Roemenië reeds tevoren in het geheim het terrein voor Amerikaans-Chinese besprekingen is voorbereid. Het bericht van het Amerikaanse weekblad „Newsweek", dat de V.S. verwachten nog dit jaar in een andere plaats dan Warschau informele besprekingen tussen Amerika en China te zullen houden, wijst in die richting.

De keerzijde van deze politieke aktie

Wanneer men dit bezoek van Nixon ontdoet van alle diplomatieke franje, waarmee het is omgeven om Rusland niet direkt te attakeren, dan blijft desondanks de spits van dit bezoek toch waarschuwend tegen Rusland gericht, zowel in het Oostblok als in Azië.

Het is begrijpelijk, dat de kritici van Nbcon er op wijzen, dat met de mogelijkheid van Russische reakties moet worden gerekend. Deze zouden kunnen bestaan in een verharding van de Russische houding ten aanzien van een regeling van de beperking van de atomaire bewapening, waarover in de nabije toekomst besprekingen tussen Rusland en Amerika worden verwacht. Wat het Midden-Oosten en vooral wat de kwestie Vietnam betreft, voorspellen deze kritici een negatieve wijziging in de Russische houding.

Het is de vraag, welke waarde deze kritiek heeft. De „dialoog" met Rusland heeft tot nu toe weinig merkbaar resultaat opgeleverd op de meeste terreinen. In de kwestie Vietnam blijken Noord-Vietnam en de Vietkong volledig hun eigen politieke spel te spelen, met als onwrikbaar einddoel Amerika tot onvoorwaardelijke terugtrekking te noodzaken.

Deze aktie van Nixon kan het Kremlin dwingen zijn politieke kaarten op tafel te leggen, en te tonen in hoeverre het een regeüng met Amerika eigelijk beoogt. Een belangrijke vraag, want over dit laatste punt bestaat meer vermoeden en illusie dan heiderheid.

Een bezwaar, dat tegen deze plotselinge aktie van Nbcon wel kan worden aangevoerd, is het feit, dat de spanningen in de Russische topleiding onverwachte reakties zouden kunnen oproepen, en in het ongunstigste geval mannen aan de macht zou kunnen brengen van meer stalinitisch georiënteerd kaliber. Indien echter het gevaar, dat Rusland van China bedreigt, zo groot is als het door de Russen zelf wordt afgeschilderd tegenover hun communistische bondgenoten, heeft een herleving van de „harde lijn" van Russische kant weinig politieke toekomst. Veel zal afhangen van de wijze waarop president Nixon deze besprekingen met Roemenië voert. Het is de eerste grote politieke test waaraan Amerika en de wereld het formaat van Nixon als politikus zullen kunnen meten. De kern van slagen en mislukken ligt in de omstandigheid of Nixon in staat zal blijken, om, wanneer b.v. Rusland niet of negatief op deze Amerikaanse aktie zal reageren, aan het Chinese kontakt een reële politieke inhoud te kunnen geven. Wanneer Nbion de praktische realistische staatsman is waarvoor hij ook door zijn tegenstanders in de communistische wereld wordt aangezien, mag men aannemen, dat bij de voorbereiding van deze opzienbarende reis reeds de politieke kanalen grondig zijn afgetast. Zou dit niet het geval zijn, dan zou deze reis het karakter hebben van een politieke „stunt", waaraan zelfs het aureool van technische oppermacht in geval van een geslaagde maanlanding, waarmee Nixon zijn reis hoopt aan te vangen, geen blijvende inhoud zou kunnen verlenen.

Het bezoek aan de Aziatische landen

Ook in Azië ontmoeten de drie machten van deze wereld: Amerika, Rusland en China elkaar. Het primaire doel van Nixons reis in dit deel van de wereld beoogt niet anders dan aan China - en ook aan Rusland - duidelijk te maken, dat Amerika niet voornemens is zich in de toekomst geheel aan de Aziatische ontwikkelingen te onttrekken, ongeacht de afloop van de kwestie Vietnam. In Azië, waar Rusland en China zich onmiddellijk met elkaar gekonfronteerd zien, toont Nixon, dat Amerika politiek medespeler wil blijven. Het valt op, dat Nixon niet zelf Noord-Korea en Formosa bezoekt, maar deze taak overlaat aan zijn minister van buitenlandse zaken, Rogers. Het ligt voor de hand aan te nemen, dat politieke overwegingen Nbcon van een persoonlijk bezoek aan deze gebieden weerhouden hebben. PoHtieke overwegingen, die zullen inhouden China, dat zeer sterk politiek betrokken is bij de toekomst van deze beide gebieden, niet te prikkelen. Misschien mag men de veronderstelling wagen, dat hij juist door het bezoek daarvan over te laten aan zijn minister, indirekt de suggestie wil wekken, dat Amerika geen konflikt maar regeling met China beoogt. De draad in Roemenië opgenomen, zou dan doorlopen in Azië.

Maar voor China en Rusland kan het Aziatisch gedeelte van deze reis duidelijk maken, dat Amerika in Azië zich de vrijheid van handelen voorbehoudt in de groeiende Chinees-Russische tegenstelling, waarvan de schaduw over Azië valt. De Aziatische mogendheden, die zich in het krachtenveld van de konfrontatie van Rusland en China bevinden, zijn daardoor niet bij voorbaat gedwongen hun politieke koers af te stemmen op één van deze machten, maar zij zouden in dit driehoeksspel, waartoe een blijvende Amerikaanse belangstelling voor Azië de mogelijkheid kan openen, de weg kunnen vinden naar neutraliteit en zelfstandigheid.

Nixon schijnt de weg te hebben betreden van een dynamische pohtiek, vol mogelijkheden, maar ook vol risiko's.

Uit deze stemming is gebleken, dat het technisch heel nauw luistert. Met zwart potlood moeten de kandidaten van keuze of voorkeur gesignaleerd worden. Enkele Zeeuwse C.H.U.'ers hebben, zonder het de kommissaris te vragen, met hun ballpoint de favoriete kandidaat aangewezen. Ze hadden beter kunnen vragen: pardon, mag het ook met m'n balpen? Hun stemmen werden waardeloos verklaard, maar gelukkig voor hen kostte het geen kandidaat een zetel.

Als S.GJ". hebben we voor deze verkiezing ook onze lijst ingediend. Die zag er als volgt uit: 1 Ds. F. Mallan, 2 dhr. A. Vlasblom, 3 Ds. E. du Marchie van Voorthuysen, 4 Ds. P. Dorsman en 5 dhr. C.N. van Dis jr.

Weliswaar hebben we vier statenleden in Zeeland, doch het inwonertal van deze provincie is niet groot, terwijl de ene stem van onze vertegenwoordiger in Utrecht, een provincie die evenmin tot de grootste behoort, de doorslag ook niet kan geven, zodat het niet geheel overviel, dat onze kandidaat niet gekozen werd. Onze afgevaardigden in Zeeland en Utrecht hebben echter hun stem kunnen uitbrengen op mannen van eigen beginsel.

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 10 juli 1969

De Banier | 10 Pagina's

President Nixons Europees-Aziatische reisplan

Bekijk de hele uitgave van donderdag 10 juli 1969

De Banier | 10 Pagina's