Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Particulier initiatief

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Particulier initiatief

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Bij het scheiden van de pohtieke markt vlak voor de periodieke verkiezing staat ter discussie een handjevol wetten die op welzijn, volksgezondheid en onderwijs betrekking heeft. Alles nogal verzorgend dus. Met name Kaderwet, wet voorzieningen gezondheid en wet op het (nieuwe) basisonderwijs. De beide eerstgenoemde wetsontwerpen passeerden de Tweede Kamer niet op de manier waarop een mes zijnsv^eegs gaat door boter. Op het moment dat schrijver dit schrijft is het uiteindelijke lot van de twee wetsontwerpen allerminst voorspelbaar. Naar zich laat aanzien is voor de wet op het basisonderwijs, die kleuter- en lager onderwijs doet samenwonen en samenleven, een ietwat soepeler parlementaire loopbaan weggelegd. Maar je kunt nooit weten. Onderwijs is in ons land een bijzondere tere materie. Voor deze hechte sluitende wetgeving valt een begrip te bedenken dat, naar gelang voor elk van de drie, belangrijk is. Ik bedoel het zogenaamde particuHere initiatief. Laten wij het daarover ook eens hebben.

WELK?

Als vaak bij begripsbepaling is nodig te weten waarover wij praten. M.a.w. moet er antwoord komen op de vraag over welk particuher initiatief wij het hebben. Voor het bedrijfsleven is namelijk de eigen aanpak een belangrijke motor en een onmiskenbare stimulans. De bekende lofuiting, die op prestaties sloeg gedurende ons koloniaal verleden, te weten „Daar werd iets groots verricht" laat zich zonder noemenswaardig protest toepassen op resultaten van ondernemingszin. Begonnen met een bakfiets en uitgelopen op een imposant industrieel complex met meervoudige vestigingen is zo al geen schering en inslag, toch evenmin te tellen met zoveel vingers als aan één hand te vinden zijn. De economie zou niet de economie van nu zijn, wanneer particulier initiatief zich niet veelvuldig had ontplooid. Toch willen wij het daarover niet zozeer hebben met goedvinden van onze lezers.

BARMHARTIGHEID

P.i., zoals in dit decennium van de lawine van nooit aflatende afkortingen heet, bracht op barmhartigheidsgebied onnoemelijk veel tot stand. Ziekenhuizen, rustoorden, inrichtingen, scholen enzovoort zouden, alle in elkaars onmiddellijke nabijheid gebouwd, de oppervlakte van een forse stad beslaan. Particulier initiatief zonder particuliere baatzucht. Of men zou willen beweren, als ooit wel geschiedt, dat barmhartigheidswerken een niet onvoordelige handel met de hemel voorstaan. Wie kent de diepte van elk menselijk hart? Maar die voorstelling van zaken, die satanisch is van origine en ook van initiatief als we slechts denken aan wat van Job werd gevraagd of het „om niet" was dus met andere woorden of hij zo deed, opdat hij er beter van werd, dat hij God diende, miskent de macht van de goddelijke genade, die mensenharten beweegt tot medeleven, medelijden en mededeelzaamheid met de arme, ellendige en verdrukte.

Er is dus veel particulier initiatief ontsprongen aan gevoelens van barmhartigheid. Initiatief dat beschamende en ontroerende monumenten heeft opgericht. Nog steeds waar de nood dit vordert ontstaan verenigingen en stichtingen om zich het lot aan te trekken van ongelukkigen, die ontspoorden of dreigen dat te doen, alsook van zulken die om met Joost van de Vondel te spreken arm zijn zonder schuld. Ik wil geen namen noemen ook niet in eigen kring, omdat ik vele andere zou passeren. Laten zij alle genoemd zijn bij de­ zen en laten wij ons ervoor interesseeren naar gave en vermogen. Deze initiatieven zijn een weerklank van de Bergrede. Zalig de barmhartigen.

GERECHTIGHEID

De barmhartigheid, hier bedoeld en in de Bergrede onnavolgbaar vertolkt, leeft annex de gerechtigheid in de volle bijbelse klank. Evenals een vorige maal voeren wij als leidraad voor onze verkiezing de inhoudsvolle tekst: Gerechtigheid verhoogt een volk. Dat is niet de gerechtigheid van ieder het zijne. Niet de koele, correcte, afgemeten gerechtigheid. Het is de warme gerechtigheid, die in het hart haar zitplaats heeft en die ontsproten is aan hogere Gerechtigheid. Deze is meer dan de eigengereide van de Schriftgeleerden. Overvloediger is het goede woord. Gerechtigheid die een overlopende maat geeft. Gerechtigheid die zich noden en omstandigheden van de ellendigen aantrekt. Gerechtigheid die naakten kleedt, hongerigen en dorstigen spijst en laaft, zieken en gevangenen bezoekt en in die hoedanigheid het criterium levert voor het uiteindelijk gericht dat over ons staat. Gerechtigheid die noden lenigt maar evenzeer noodsituaties wil voorkomen door opheffing van misstanden en ook van verleidingen, die hulpeloze toestanden oproepen en laten voortbestaan. Gerechtigheid verhoogt een volk. Langs deze weg kan een natie in alle deemoed aan de spits der volkeren geraken.

EEUW UIT

Wij leven eeuw uit eeuw in. Over de eeuw waarin wij leven en over karakteristieke eigenschappen ten goede en, helaas, meer ten kwade willen wij het in dit bestek niet hebben. Over de geest van deze eeuw is genoeg opgemerkt en aangezien de periode niet verstreken is zullen oordeelvellingen niet uitblijven. Over de eeuw die sommigen nog hebben beleefd valt genoeg op te merken en aan te merken. In zijn tijd is Da Costa daar in bij de aanvang al mee doende geweest, toen hij zijn ernstige bezwaren uiteenzette. Maar van het latere van die eeuw mede als gevolg van Reveil en geestelijke herleving kunnen wij ook goed spreken. Tal van werken en inrichtingen van barmhartigheid werden geïnitieerd. Zij bestaan tot in deze eeuw voort. Niet onbedreigd. Een toetssteen is het woord van de apostel dat het daarbij gaan moet niet om de gave of prestatie maar om de vrucht, de organische vrucht die groeit in gelovige verbondenheid met de vruchtbare wortel en wijnstok. Van belang is dit erfgoed te bewaren in de zin en de geest van het initiatief, omdat bederf van het uitnemendste het verachtelijkst is.

DIFFERENTIATIE

In de opsomming van de Bergrede liggen nuanceringen. Sommige initiatieven zijn direct. Ik denk aan zieken en verdrukten, aan vervolgden en aan uit allerlei hoofde ellendigen. Maar sprake is ook bijvoorbeeld van gevangenen. Die gevangenen zijn bovendien van verschillende categorie. Men kan gevangen zijn omwille van geloof, overtuiging en belijdenis. Ook ten gevolge van misdraging en overtreding. In al die gevallen heeft primair het recht, al of niet billijk, zijn loop. Dat sluit evenwel initiatief van meeleven geenszins uit. Maar wel in zulke gevallen in eerlijke relatie met de rechtmatige bemoeienis van Overheid en bepaald van Justitie.

ONDERWIJS

Wanneer wij onderwijs in deze rij willen in­ voegen fungeren daar ook roeping en opdracht van ouders en gezin. Het barmhartigheidsmotief is echter daarbij in genen dele afwezig. Denk slechts aan het zondagsschoolwerk zoals dat in allereerste aanleg gestalte kreeg. Immers toen kregen ook scholing en toerusting van onontwikkelden en achterblijvenden volop aandacht. Belangrijk is de opleiding van eigen kinderen om hen te onderwijzen, te helpen en te doen onderwijzen, maar tevens de vorming van jongeren, die naar een bekend gezegde dreigden op te groeien voor galg en rad.

ZWAARTEPUNT

Elk initiatief is product van economische omstandigheden. Oorspronkelijk stonden veel werken van barmhartigheid in het teken van milddadigheid van beter gesitueerden. Door allerhande economische ontwikkelingen, die invloed hadden op de betaalbaarheid, bleek steun vanuit algemene middelen in vele gevallen onontbeerlijk. Ook de eisen voor loon van de arbeiders in deze sector, die hun levensonderhoud waardig zijn, maken het functioneren financieel bezwaarlijk. De zwaartepunten van bekostiging werden geleidelijk verlegd. Moet dat echter meebrengen dat deze zorg gaandeweg zaak en taak wordt van de Overheid? Inderdaad dringt de ontwikkeling van beschermende Staat naar verzorgende Staat sterk in deze richting. Dat kan betekenen dat een regering dermate beslag legt op de middelen en mogelijkheid van onderdanen dat de ruimte om particuHere initiatieven te ontplooien aanmerkelijk wordt beknot. Wij kunnen zulke tendenzen niet onverdeeld toejuichen. De Staat hoeft niet een manusje van alles te zijn. Het ambt der gelovigen en taak en opdracht van de gemeente komen in de knel. Juist het particuher initiatief stelt in staat persoonlijke offers te brengen en zich met hart en ziel in te zetten. De voorwaarden moeten bestaan dat anderen de werken van barmhartigheid zien en de hemelse Vader prijzen. Dan is voor de goede gang van zaken wel noodzaak dat duidelijk uitdrukking vindt, dat het niet onze particuliere zaak is en dat het niet ons persoonlijk goed is, maar van Hem, die lust en krachten geeft. Niet onze zaak, maar Godes zaak, waarvoor wij staan en strijden. Staatsbemoeiing mag in dezen „nummer het particulier initiatief drukken". Daarbij sluiten wij ons uitdrukkelijk aan bij artikel 14 van ons Program. En prediking en uitwerking van het Evangehe , , mag niet belemmerd of gekrenkt". In dat opzicht geldt artikel 5 van hetzelfde program.

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 april 1981

De Banier | 8 Pagina's

Particulier initiatief

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 april 1981

De Banier | 8 Pagina's