Gemeentebestuur (33)

door C. den Uil, Hendrik Ido Ambacht

Over beslissing van bestuursgeschillen spreekt artikel 150 van de gemeentewet, dat als volgt luidt:

„De gemeentebesturen gedragen zich naar hetgeen, in geschillen van bestuur, tussen gemeente en gemeente, of tussen gemeente en provincie, waterschap, veenschap of veenpolder gerezen, door Ons wordt beslist."

In dit verband moet tevens worden gelet op artikel 121 van de Provinciewet, dat aan Gedeputeerde Staten opdraagt te trachten alle geschillen tussen in hun provincie gevestigde gemeenten, waterschappen en lichamen, ingesteld bij een gemeenschappelijke regeling in der minne te doen bijleggen. Slagen zij daarin niet, dan dragen zij het geschil aan de Kroon ter beslissing voor en treedt dus het onderhavige artikel in werking, tenzij de besHssing van het geschil is opgedragen aan de rechterlijke macht (burgerrechtelijke geschillen) of aan een administratieve rechter (administratiefrechtelijke geschillen). De Kroon beslist, na de Raad van State, afdeling geschillen van bestuur, te hebben gehoord.

De volgende te bespreken artikelen (151 t/m 156) van de gemeentewet handelen over de medewerking van de gemeentebesturen aan regelingen van hoger gezag. Zoals reeds eerder opge­ merkt, liggen de onderscheidene taken der gemeentebesturen in onze gedecentraliseerde eenheidsstaat voor een deel op het gebied van de autonomie en voor een ander deel op dat van het zelfbestuur of anders aangeduid op de terreinen van het zelfbeschikkingsrecht en van het medebewind. Onder zelfbeschikkingsrecht valt de regeling en het bestuur van de huishouding van de gemeente, hetgeen inhoudt de bevoegdheid tot het treffen van regelingen (verordeningen) en het verrichten van bestuursdaden, beide van puur plaatselijk belang. Als voorbeelden zijn te noemen het vaststellen van de Algemene politieverordening en de aankoop van onroerend goed, het aanleggen en onderhouden van straten en plantsoenen, de bouw van een raadhuis enz.

Onder zelfbestuur of juister gezegd medebewind wordt daarentegen verstaan de medewerking van het gemeentebestuur aan de uitvoering van regelingen van hoger gezag, dus van rijks- en provinciale voorschriften. Deze medewerking kan van zeer uiteenlopende aard zijn. Enerzijds kan een volledig uitgewerkte regeling moeten worden uitgevoerd, zoals we b.v. vinden in de Dienstplichtwet en de Kieswet (een zogenaamde mechanische uitvoering dus) en anderzijds kan het gemeentebestuur door de hogere regeling worden opgedragen verordenin­ gen vast te stellen en plannen te ontwerpen, zoals b.v. de bouwverordening en de bestemmingsplannen ingevolge de Woningwet en de Wet op de ruimtelijke ordening. Tussen deze uitersten ligt een scala van vormen, waarin het medebewind zich in allerlei wetten voordoet.

Onderscheid wordt wel gemaakt tussen verplichte en facultatieve medewerking aan de uitvoering van regelingen van hoger gezag. Bij facultatieve medewerking geeft de hogere regeling geen bepaalde opdrachten, die zullen moeten worden uitgevoerd, maar bevat die regeling bepalingen, die in voorkomende gevallen door de gemeentebesturen moeten worden gehanteerd.

De tekst van de artikelen 151 en 156 luidt als volgt: Artikel 151: „Wanneer ter uitvoering van wetten, van algemene maatregelen van bestuur en van provinciale reglementen en verordeningen door het gemeentebestuur moet worden medegewerkt, geschiedt dit door burgemeester en wethouders, voor zover niet de medewerking bepaaldelijk van de raad of van de burgemeester wordt gevorderd. Vorderen de wetten, maatregelen, reglementen of verordeningen een bepaalde medewerking van de raad en wordt die doof deze gewei-

Yervolg op pagina 4 Vervolg van pagina 3

gerd, dan voorzien burgemeester en wethouders daarin. Wanneer in het geval, dat aan artikel 63 toepassing is gegeven, de in het eerste lid bedoelde medewerking door de commissie niet of niet voldoende wordt verleend, voorzien burgemeester en wethouders daarin."

Artikel 156: "Wanneer burgemeester en wethouders of de burgemeester niet of niet behoorlijk voor de hun bij artikel 151 opgedragen uitvoering zorgen, kan Onze commissaris in de provincie ten koste der nalatigen in die uitvoering voorzien."

Artikel 151 vestigt dus voor de gemeentebesturen de verplichting om - wanneer dat wordt voorgeschreven - medewerking te verlenen aan de uitvoering van wetten, algemene maatregelen van bestuur en provinciale reglementen en verordeningen (het zogenaamde medebewind). Indien niet van facultatieve maar van verplichte medewerking (zie hierboven) sprake is, valt volgens velen ook de gemeentewet onder de wetten, die medebewind vorderen.

Uit de bewoordingen van het artikel blijkt dat op het terrein van het medebewind burgemeester en wethouders de eerstaangewezenen zijn en dat de raad en de burgemeester pas optreden, als zij daarvoor speciaal zijn geroepen. De "weigering", waarvan in het tweede lid van artikel 151 gewag wordt gemaakt, behoeft niet een bepaald uitgesproken weigering te zijn. Voldoende is dat duidelijk blijkt dat er geen of geen voldoende bereidheid is de gevorderde handeling te verrichten. Het optreden van burgemeester en wethouders conform dit artikel behelst de algemene regeling Bevat een bijzondere wet een afwijkende regeling ingeval van weigering van de medewerking, dan geldt die bijzondere wet en niet de algemene regeling. Een voorbeeld hiervan is het niét tijdig vaststellen van een bestemmingsplan door de raad. In dat geval treden burgemeester en wethouders niet op, maar zal de vaststelling geschieden door gedeputeerde staten onder goedkeuring van de Kroon.

Ingevolge artikel 156 kan de commissaris van de Koningin zowel optreden, wanner de medewerking van burgemeester en wethouders of van de burgemeester rechtstreeks werd verlangd en zij daaraan niet voldoen, als wanneer burgemeester en wethouders na weigering van raad of commissie eveneens in gebreke blijven.

De bevoegdheid van de commissaris is een facultatieve. Er staat immers "kan" in plaats van "moet". Dit wil zeggen dat de commissaris zelf bepaalt of en zo ja, wanneer hij zal optreden. De commissaris kan optreden niet alleen bij nalatigheid van burgemeester en wethouders maar ook als in een bepaald geval door het ontbreken van wethouders er geen college is. Van een beslissing van de commissaris staat geen beroep op de Kroon open. Wel zal bij meningsverschillen in bepaalde gevallen van de in de Wet Arob neergelegde rechtsmiddelen gebruik kunnen worden gemaakt.

Maakt de commissaris van zijn bevoegdheid, neergelegd in art. 156, gebruik, dan treedt zijn te nemen besluit in de plaats van dat, hetwelk het nalatige orgaan had moeten nemen en het is dan ook onderworpen aan de regels, die voor het besluit van het gemeentebestuur zouden hebben gegolden. Dat wil zeggen dat het eventueel moet worden goedgekeurd en dat het ook door de Kroon kan worden vernietigd. De commissaris, zegt artikel 156, kan "ten koste van de nalatigen" in de uitvoering voorzien. Dit zal zo moeten worden opgevat dat slechts de weigerachtige personen persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld en dat de kosten niet ten laste van de gemeente komen. Het kostenverhaal is intussen niet nader geregeld.

De raad tenslotte kan ook ten aanzien van het medebewind burgemeester en wethouders en de burgemeester ter verantwoording roepen. Zelfs kan de raad - behalve als een wet tot medewerking roept - weigeren de nodige gelden op de begroting te voteren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen