Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Buiten onze grenzen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Buiten onze grenzen

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

„HAPPARTISME" IN BELGIË

Vorige maand brak bij onze zuiderburen een regeringscrisis uit die het kabinet-Martens noodzaakte zijn ontslag aan de koning aan te bieden. Hoewel er ondertussen al weer een „overgangskabinet"-Martens-VII is gevormd, willen we hier toch ingaan op de aanleiding tot deze kabinetscrisis. Dat was namelijk, voor de zoveelste keer, de kwestie van de , , Waalse burgemeester" van het in , , Vlaams gebied" hggende kerkdorp Voeren: José Happart. Soms lijkt het op afstand door Nederlandse bril of er een „onschuldige komedie" wordt opgevoerd, maar in werkelijkheid worstelen onze zuiderburen met diepgaande problemen. Er zijn allerlei krachten werkzaam die de nationale eenheid bedreigen. Zo sterk dat je soms het gevoel bekruipt dat de Belgische natie „op springen staat". Al te weinig krijgt deze problematiek aandacht in de Nederlandse media. Het lijkt soms wel regel te zijn: Alleen wat van heel ver komt is de aandacht waard!

Toen twee jaar geleden de toenmalige Belgische ambassadeur dr. Baekelandt ons land verliet, merkte hij in een interview over de problemen in zijn land op: „Ik heb een zoon die ook diplomaat is. Soms vraag ik me wel eens af welk land en wat voor land hij over een kwart eeuw zal dienen. . . Er zijn in België zaken in het geding die werkelijk alle elementen van gevaarlijke springstof bevatten: levensbeschouwelijke verschillen tussen Vlamingen en Franstaligen, de befaamde taalstrijd, de sociale verschillen, het aspect van de strijd om de politieke macht. Doe dat allemaal in een fles; schud en je hebt een Noordierse situatie. . . Men beseft in het buitenland vaak niet hoe explosief die zaken wel liggen."

„STAAT ZONDER NATIE"

De Belgische natie is één van de jongste onder de Europese naties. Hoewel bijvoorbeeld Vlaanderen een oude en rijke historie heeft, ligt het begin van België als natie in 1830. Na de Napoleontische oorlogen werd op het Congres van Wenen besloten om het Koninkrijk der Nederlanden te vergroten met een aantal zuidelijke gewesten. Zo moest een sterk bolwerk gevormd worden tegen het zo gevaarlijk gebleken Frankrijk. Het was een kunstmatige ingreep, die dan ook van korte duur zou blijken te zijn. In 1830 kwamen de „Belgen" in opstand tegen het bewind van koning Willem I en de stichting van het Koninkrijk België was toen spoedig een feit. Deze nieuwe natie vormde zeker geen eenheid. Zo was er o.a. het gegeven van de taalgrens tussen Vlamingen en Walen met alle daarmee samenhangende tegenstellingen en spanningen. Terecht is in dit verband wel eens opgemerkt dat België in wezen een staat werd zonder natie. Bekend is het verhaal van de man die in 1912 tegen de koning opmerkte: „Sire, er zijn geen Belgen!" Er zijn namelijk: Vlamingen, Walen, Limburgers, Brabanders, Antwerpenaren, Luikenaren enz. Dit „regionalisme" dreigt af en toe zo sterk te worden dat het een regelrechte bedreiging vormt voor het voortbestaan van het Koninkrijk België!

STAATSINRICHTING

De Belgische politiek heeft in de achterliggende jaren geprobeerd dit regionalisme in te kaderen en langs wettige weg vorm te geven binnen wat moet „blijven" die ene Belgische natie. In 1980, op de honderdvijftigste verjaardag van de Belgische staat, kwam er een stuk wetgeving tot stand waarbij een zeker federalisme gestalte kreeg. België werd „opgedeeld" in drie gewesten, namelijk Vlaanderen, Wallonië, Brussel, en drie gemeenschappen: de Nederlands-, de Frans-en de Duitstalige. De autonomie die de gewesten werd toegekend, hield ook een eigen wetgevende en uitvoerende macht in; een eigen „parlement" en „regering". Zo kwamen er vanaf 1981 naast het nationale kabinet dus ook een eigen Vlaamse en Waalse regering. Daarnaast werden de Gewestelijke Parlementen samengesteld uit Kamerleden en Senatoren van het Nationale Parle­ ment. Men spreekt in dit verband over het zogenaamde „dubbele mandaat", wat natuurlijk een rem vormt voor een echt functionerend federalisme. De hoofdstad Brussel is een verhaal apart omdat hier de taalproblemen extra gevoelig liggen. De hoofdstad kreeg voorlopig geen eigen politieke organen, maar haar belangen worden in het nationale kabinet behartigd door een speciale minister.

In de praktijk is de hier kort aangeduide staatsinrichting bijzonder ingewikkeld. Zo zijn er in het hele land wel zo'n vijftig heren en dames die zich minister of staatssecretaris mogen noemen. Iemand typeerde het als: „een ondoorzichtig web van overgangs-en tussenmaatregelen waarvan alleen enkele staatsrechtgeleerden de fijne kneepjes beheersen". Duitstalig België is een symptoom van die onduidelijkheid: de regioministers hebben bevoegdheden voor culturele en persoonsgebonden aangelegenheden als gezondheidszorg en gehandicaptenbeleid, maar moeten voor regionale zaken als woningbouw en ruimtelijke ordening weer aankloppen bij Wallonië, waartoe de Duitstalige regio staatskundig behoort.

Premier Martens merkte in een interview over deze problematiek op: „De federale staat zal verder worden uitgebouwd. Persoonlijk kies ik daarbij voor een bondsstaat naar het model van de Westduitse Bondsrepubliek met een sterk centraal gezag."

Bij alle aanmerkingen die we kunnen hebben op de ondoorzichtigheid van dit „federalisme in de aanloopfase" moeten we niet vergeten dat de al eerder geciteerde ex-ambassadeur dr. Baekelandt waarschijnlijk gelijk heeft als hij stelt: , , Het is juist aan de staatshervorming en de regionalisering - waardoor Vlamingen, Franstaligen en Duitstaligen cultureel en zelfs politiek hun eigen regio nu grotendeels besturen - te danken dat het nog zo goed is afgelopen tot nu toe."

JOSÉ HAPPART

Happart is burgemeester van de in Vlaams gebied liggende Voerstreek. In de jaren zeventig werd hij berucht door de oprichting van een knokploeg die geducht van zich deed „horen" in de taalstrijd tegen de Vlamingen. Ondanks of misschien juist dankzij dit optreden werd José Happart een door de Walen bewonderde persoon. Ook in de politiek was hij actief, waar hij een partijtje oprichtte: „Retour a Liege". Deze partij wenst herziening van de in 1963 vastgestelde taalgrenzen. De Voerstreek, zes kerkdorpen met zo'n 4300 ingezetenen, werd daarbij ingedeeld bij het Nederlandstalige Limburg. Volgens Happart en de zijnen was dit een onterechte daad en vandaar hun pleidooi voor: Terug naar Luik! Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1983 won de partij van Happart vrij onverwachts tien van de vijftien raadszetels. Door deze overwinning van Happart kwam de regering-Martens toen al aan het wankelen. Het gebruik wil namelijk dat de winnaar de sjerp krijgt omgehangen, terwijl het formeel toch zo is dat de regering de burgemeester uiteindelijk benoemt. De vraag was: kan Happart de sjerp wel omgehangen krijgen? De Vlaamse ministers vonden van niet, want hoe kan iemand die geen Nederlands wenst te spreken een Nederlandstalige gemeente besturen. De Waalse ministers vonden van wel, want Happart was immers door de bevolking gekozen en diende dus te worden benoemd.

Vanaf dat jaar bleef Happart in het nieuws en zijn optreden bleek ook afgelopen maand weer voldoende om tenslotte het kabinet-Martens ten val te brengen. Hieruit blijkt weer duidelijk hoe gevoelig de taalstrijd, ondanks de op gang gebrachte regionalisering, nog altijd ligt! Des te triester als we bedenken hoe succesvol de christelijk-liberale regering-Martens is geweest bij haar economisch herstelbeleid.

OVERGANGSKABINET

Al bij het aantreden van het kabinet-Martens VI in 1985 werd afgesproken de federale ordening van België te , , verfijnen, uit te diepen en te verruimen". Ook werd bij de formatie opgemerkt dat alleen al de financiële situatie een verdere federalisering vereiste. , , België kan zich het dure financiële evenwicht tussen Vlaanderen en Wallonië, waarbij elke staatsuitgave in het noorden moet worden gecompenseerd door een uitgave in het zuiden en omgekeerd, niet meer veroorloven." Het waren echter de Waalse christen-democraten die tot nu toe een federalisering van het dure nationale onderwijssysteem afwezen.

Deze federalisering van het onderwijs wordt één van de taken voor het net geïnstalleerde overgangskabinet-Martens VII. Dit kabinet heeft in hoofdzaak de taak een pakket voorstellen tot grondwetswijziging door het parlement te slepen. Indien dat lukt, volgt ontbinding van het parlement, gevolgd door verkiezingen.

De Waalse christen-democraten hebben nu in ruil voor garanties dat het katholieke onderwijs in Wallonië niet zal worden achtergesteld, zich akkoord verklaard met een regionaüsering van het onderwijs. Ook op andere terreinen zal de beoogde grondwetswijziging verder gestalte geven aan de federalisering. Zo zullen duidelijker scheidslijnen worden getrokken tussen de bevoegdheden van de nationale regering en de gewesten. De bedoeling daarbij is verder dat bijvoorbeeld de Vlaamse deelregering over eigen financiële middelen zal gaan beschikken.

De verwachting is, dat als alles meezit, het vlot kan verlopen en dat dan nog dit jaar nieuwe verkiezingen zullen worden gehouden. Het is te hopen dat onze zuiderburen, waarmee wij ons toch via historie en taal verwant voelen, er in slagen de weg van het federalisme tot een goed einde te brengen, zodat hun land niet onder de regionale spanningen zal bezwijken.

Leusden

H. Lenselink

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 5 november 1987

De Banier | 20 Pagina's

Buiten onze grenzen

Bekijk de hele uitgave van donderdag 5 november 1987

De Banier | 20 Pagina's