Opgepast bij lijstineenschuiving

Gemeenteraadsverkiezingen 1990

in De Banier van 5 december 1985 stond een artikel over lijstineenschuiving, ook wel verticale lijstverbinding genoemd. Als gevolg van de herziening van de Kieswet (zie vorige Banieren) is er ook op dit punt sprake van wijzigingen die niet zonder betekenis zijn voor gemeenteraadsverkiezingen. In nevenstaand artikel wordt de nieuwe situatie toegehcht aan de hand van een fictieve verkiezingsuitslag.

In de gemeente X bestaat de SGP-fraktie in de raad sedert 1986 uit drie personen: Jansen, Pietersen en Gerritsen. Laatstgenoemde bezet een restzetel. Dat is een niet al te sterke positie, hetgeen een rol speelt als voor de gemeenteraadsverkiezingen 1990 besprekingen worden geopend om met de RPF tot een gezamenlijke lijst (door sommigen verticale lijstverbinding genoemd) te komen. Doel van deze gezamenlijke lijst zou van SGP-zijde zijn het naar menselijke berekeningen veilig stellen Vdn de restzetel. Het aantal RPF-stemmen kan op basis van de in 1989 gehouden verkiezingen voor de Tweede Kamer geschat worden op circa 70, zodat in de gegeven situatie de RPF bij een zelfstandige lijst geen kans maakt op een zetel en bij een gezamenlijke SGP/RPF-lijst de derde zetel voor de zittende fraktie verzekerd schijnt. Toch kan in dit geval oppassen de boodschap zijn.

Stel dat de RPF - heel - redelijk genoegenneemt met een vierde plaats op delijst. De lijst komt er dan als volgt uit tezien: 1. JansenSGP2. PietersenSGP3. GerritsenSGP4. KlaassenRPF5. ComehssenSGPEen zeer wel mogelijke verkiezingsuitslagis de volgende: 1. JansenSGP 190 stemmen2. PietersenSGP 100 stemmen3. GerritsenSGP30 stemmen4. KlaassenRPF70 stemmen5. ComelissenSGPO stemmenTotaal 390 stemmen Aan de lijst worden 3 zetels toege­ kend. En aan welke kandidaten vallen deze drie zetels toe? De in de oude Kieswet opgenomen regeling van een lijstkiesdeler en overdracht van het aantal boven de lijstkiesdeler behaalde stemmen aan de opvolgende kandida(a)t(en) van de lijst zijn vervallen. In de nieuwe Kieswet is de (algemene) kiesdeler de maatstaf voor het behalen van een zetel. De aan een lijst toegewezen zetels worden eerst toegekend aan die kandidaten die een aantal stemmen hebben verkregen groter dan de helft van de kiesdeler, in volgorde van de aantallen op hen uitgebrachte stemmen. Vervolgens worden de overbhjvende zetels van een lijst toegekend aan de overige kandidaten in volgorde van de lijst. Uitgaande van een kiesdeler van 139 stemmen (de helft van de kiesdeler is dus 69, 5 stemmen) worden de drie zetels toegewezen aan de onder 1, 2 en 4 vermelde kandidaten. Niet gekozen is SGP-kandidaat Gerritsen, die derhalve zijn plaats in de gemeenteraad zal moeten overdragen aan de RPF-kandidaat Klaassen.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hier het doel van de gezamenlijke lijst wordt voorbijgestreefd; in plaats dat de zetel van Gerritsen wordt veilig gesteld door de lijstverbinding, raakt hij hem er juist door kwijt. Weliswaar aan een RPF'er, maar ondertussen toch pijnlijk. Des te meer, omdat in dit geval, als geen lijstverbinding was aangegaan, en derhalve circa 70 stemmen minder op de lijst zouden zijn behaald, de derde zetel best mogelijk toch zou zijn behaald en aan Gerritsen toegevallen.

Dat het hier om subtiele verschillen gaat zal blijken als wij veronderstellen dat de uitslag als volgt had geluid: 1. JansenSGP 190 stemmen2. PietersenSGP 100 stemmen3. GerritsenSGP30 stemmen4. KlaassenRPF69 stemmen6. ComehssenSGP1 stemTotaal 390 stemmen Kandidaat Klaassen zou met 69 stemmen de helft van de kiesdeler niet hebben behaald. De lijstvolgorde zou zijn aangehouden en Gerritsen zou gekozen zijn verklaard.

Wanneer situaties als bovenstaande tot de mogelijkheid behoren, is het alleszins redelijk dat in de terzake te sluiten schriftelijke overeenkomst wordt vastgelegd dat de SGP éérst haar bestaande zetels zal bezetten en dat de verkozen verklaarde RPF'er zal bedanken zolang zulks niet is geschied, althans wanneer na afloop van de verkiezingen blijkt dat de SGP ook zonder de stemmen, op de RPF-kandida(a)t(en) uitgebracht, weer hetzelfde aantal zetels zou hebben behaald als bij de vorige verkiezingen,

bruinisse T. van Oostenbrugge

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen