Theocratische politiek

In de tijd dat ik bij het Vo(;rlichtingscentaim werkte, heb ik me beijverd om alle vindplaatsen te registreren van artikelen, die ons theocratisch beginsel tot onderwerp hebben. Het resultaat was vier dichtbeschreven bladzijden documentatie. En dat terwijl ik me nauwelijks begeven heb buiten de begrenzing van de laatste twintig jaar. Dat betekent dat ik hooguit één derde van de totale "theocratie produktie" in de SGP in kaart heb gebracht.

Al documenterend kreeg ik .sterk het gevcjel dat heel vaak hetzelfde werd gezegd. "Iedereen schrijft iedereen over", dacht ik dan bij mezelf, en het enige excuus dat ik bedenken kon, was dat telkens weer hetzelfde beginsel aan volgende jaarklassen SGPers moe.st worden overgebracht.

Het plan rees bij me om te proberen aan te geven in welke publikaties het bestaande standpunt alleen werd herhaald én in welke nieuwe gezichtspunten werden aangedragen. Door tijdgebrek ben ik daar nooit aan toe gekomen: ik had halswerk om globaal van de nooit aflatende stroom van theocratie-publikaties kennis te nemen en ze in de desbetreffende index bij te schrijven.

Weer een nieuwe studie?

De lezer begrijpt dat ik lichtelijk geïrriteerd raakte toen ik in de loop van 1994 hoorde dat ons studiecentrum wéér met een nieuwe studie over theocratie bezig was. Een hele nota zou er komen. Wat kon daar nu nog voor nieuws in staan, dacht ik, na al die honderden bladzijden die in de loop der jaren verschenen.

Maar nu ik de publikatie in mijn bezit en doorgelezen heb, ben ik een heel andere mening toegedaan. Van harte complimenteer ik de schrijverCs) met hun werk. Iedereen die zich nu voor het eerst of bij vernieuwing wil verdiepen in ons theocratisch gedachtengoed bind ik op het hart met dit boekje te beginnen. Allereerst om de helderheid van stijl. Bladzijden lang is de opbouw van .stof van dien aard, dat je 'm klassikaal (op de catechisatie b.v.) zcju kunnen lezen.

En dan is er nog wat. In dit boekje wordt op een welwillende manier de ontwikkeling in het denken van de SGP gereleveerd. Van een ontwikkeling is inderdaad sprake. En gelukkig. Of ons gereformeerd denken ontwikkelt, of het versteent. Reformata semper reformanda.

Het kon niet anders dan dat daarbij veel aandacht werd gegeven aan het werk van ds.H.G. Abma. Hij was het die, staande op de schouders van twee illustere voorgangers, het theocratisch ideaal, verder de twintigste eeuw heeft ingedragen. Dat beweer­ den, dat wisten velen al. Hier wordt het op de eenvoudigst denkbare wijze met de stukken aangetoond. Deze poging werd, voor zover ik zien kan, ook voor het eerst ondernomen. Eerder kon wellicht ook niet: enige afstand in tijd was geboden.

Kersten en Zandt

Toen ds. Kersten in 1948 stierf, was ds. Abma nog jong: 31 jaar. Ik bedoel: in hoeverre kende ds. Abma ds. Kersten, anders dan uit de geschriften? En in hoeverre was ds. Abma actief in de SGP voor het jaar 1948? Wie heeft de Friese onderwijszoon in de partij gehaald? Zijn schoonvader misschien, het vooroorlogse HB-lid ds. Leenmans?

Zandt heeft Abma in ieder geval nog vijf jaar meegemaakt: in 1956 kwam hij in het hoofdbestuur, in 1961 stierf zijn voorganger. Bovendien stond in die jaren ds. Abma in Monster en had dikwijls contact met zijn oudere ambtsgenoot in het nabijgelegen Delft. Dat Abma Zandt kende, merk je als je eerstgenoemde leest. Reeds de allereerste zin van Abma's aUereerste partijrede toont de geestelijke verbondenheid aan deze twee mannen, die toch een generatie scheelden.

Nu liepen, als ik het goed zie, Zandt en Kersten volledig parallel in hun theocratische gedachten. Zij waren ook leeftijdgenoten. Maar, zoals gezegd, Abma stond op hun schouders. Hij kwam binnen toen een ander tijdperk om nieuwe antwoorden ging vragen. En die heeft hij ook gegeven. De verdienste van deze nota is dat zulks op een harmonieuze wijze is geboekstaafd. De schrijverCs) hebben blijkens het notenapparaat Abma's hele oeuvre gebruikt. Inmssen in vergeten hoekjes belande katernen hebben zij herkauwd. Zo wordt intensief verwezen naar "Macht van God en macht van de draak", "Eenheid in verscheidenheid" en "Tien woorden ethiek". Eerstgenoemd werkje verscheen in de "Kersten en Zandt-serie" onder nummer 6 in 1968 en het tweede als OK-katern, nummer 12 in 1973, terwijl het derde verscheen als een uitgave van Kok, Kampen.

Mr.G. Holdijk

Het moet met name onze senator, mr.G. Holdijk, ongemeen veel genoegen doen dat deze studie verschenen is. Was hij het niet, die in "Dominee in de politiek" (bladzijde 80) de wens uitsprak dat ds. Abma's partijredes toegankelijk zouden worden gemaakt? Nu ging het Holdijk om meer dan de theocratische paragraaf Hij doorliep in genoemd boekwerk ook ander facetten van Abma's gedachtengoed, zoals het buitenlands beleid en de sociaal-economische paragraaf Toch mag ik zeggen dat het hier besproken werk weer voortbouwt op Holdijks bijdrage in "Dominee in de politiek" Holdijk stond, om dat beeld nog even vast te houden, op Abma's schouders en de huidige schrijvers (Drs.H.F. Massink CS.) staan op hun beurt weer op Holdijks schouder Zo kon laatstgenoemde in 1982 wel een paragraaf wijden aan "participatie" en het dragen van politiek verantwoordelijkheid", maar hij kon toen nog niet verwijzen naar de officiële verklaring van het hoofdbestuur terzake, die immers pas in 1986 verscheen. Massink c.s. verwijzen daar uileraard wel naar Ook over het eigenlijke onderwerp van de hier besproken publikatie heeft Holdijk in "Dominee in de politiek" al het een en ander bij elkaar gelezen. Hij brengt dat onder koppen als tijdgeest, paradijsdromen, grondslag van het regeringsbeleid. Romereformatie, confessionele broeders, conservatisme?, identiteit en isolement, solidariteit. Dat hij daaronder dezelfde vragen behandelt als Massink nu, blijkt uit zijn notenapparaat. De auteurs uit 1982 en die uit 1994 blijken veelal uit dezelfde bronnen te hebben geput.

M. Dankers

N.a.v. "Theocratische politiek" door Drs. H.F.Massink e.a., uitgave Den Hertog Houten, in santenwerking met de Guido de Brèsstichting (het studiecentrum) van de SGP, 112 hlz., f 19, 75, ook in de boekhandel verkrijgbaar.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen