Het waterschap boven water

Het waterschap boven water ïa luidt de titel van het Commentaar dat 18 maart jL door de Guido de Brèsstichting is uitgegeven. Het rapport is geschreven door ondergetekende. Het Commentaar biedt een actueel overzicht van de positie, taken en kenmerken van de waterschappen, die zich steeds meer als mede-overheid binnen ons staatsbestel profileren.

Ontwikkelingen

De waterstaatszorg behoort in ons laaggelegen land tot de meest essentiële overheidstaken. Waterschappen vervullen een belangrijke rol op dit gebied. Ondanks hun primaire rol op dit terrein hebben waterschappen nooit kunnen bogen op veel belangstelling, noch vanuit de politiek, noch vanuit de samenleving als geheel. Hierin is echter verandering opgetreden. De laatste decennia hebben zich met betrekking tot de waterschappen ingrijpende ontwikkelingen vocjrgedaan, waardoor het waterschap in zijn taakuitoefening steeds meer en intensiever in aanraking komt met andere zorggebieden van de cwerheid, zoals ruimtelijke ordening, natuur en milieu. Hierdoor krijgen andere bestuursorganen, zoals gemeenten en provincies, in hun taakvervulling steeds vaker te maken met waterschappen.

Ook de samenleving als geheel is meer met het waterschap in aanraking gekomen. In de nieuwe Waterschapswet worden de ingezetenen, inwoners van het waterschapsgebied, aangemerkt als categorie van belanghebbenden bij de taakuitoefening van het waterschap. Ingezetenen kunnen daarom sinds kort als categorie van belanghebbenden in het waterschapsbestuur worden opgenomen en dienen mede de financiële lasten van de waterschappen te dragen.

Waterschappen zijn thans zeker niet meer te beschouwen als de betrekkelijk geïsoleerde lichamen van vroeger, die zich vooral richtten op de agrarische belangen. Waterschappen hebben hun aandachtsveld verbreed. Zij oefenen hun taak uit met betrekking tot alle belangen die zijn verbonden aan het gebruik van beadem en water en dienen in staat te zijn tot het maken van een brede belangenafweging.

Waterschappen volwaardig

Als gevolg van de ontwikkelingen ten aanzien van de waterschappen zijn deze overheidslichamen .steeds vaker en duidelijker in beeld gekomen. Waterschappen zijn uitgegroeid tot volwaardige en zelfstandige lichamen van openbaar bestuur, naast provincies en gemeenten. Dit vormde reden voor het Saidiecentrum om dit buitenbeentje van ons binnenlands bestuur aan een nadere beschouwing te onderwerpen. Enerzijds hoopt het Studiecentrum met dit Commentaar de bekendheid van het waterschap bij gemeenteraadsleden, statenleden en andere geïnteresseerden te vergroten. Met name gemeenteraadsleden en statenleden krijgen namelijk steeds vaker met waterschappen te maken. Anderzijds wordt beoogd een bijdrage te leveren aan de gedachtenvorming omtrent een aantal actuele vraagstukken in het waterschapsbestel. Uit het Commentaar vloeien onder meer de volgende conclusies.

Géén partij-poUtiek in het waterschap!

De rol die politieke partijen dienen te spelen gedurende de verkiezingen voor het water­ schapsbestuur is marginaal. De SGPkiesverenigingen behoren een beperkt coördinerende en stimulerende rol op zich te nemen rondom deze verkiezingen. Iemand die kandidaat is gesteld voor het bestuur en vervolgens wordt verkozen, zit nwi in het bestuur namens et^n politieke partij, maar zit daar als vertegenwoordiger van een bepaalde categorie van belanghebbenden, bijvoorbeeld de categorie van eigenaren van ongebouwde onroerende zaken. Politieke partijen of andere belangengroeperingen die expliciet kandidaten naar voren schuiven als vertegenwoordigers van hun partij of groepering, miskennen het specifieke karakter van waterschappen.

Hoe (on)democratisch is het waterschap?

Ingezetenen dienen, in tegenstelling tot de huidige praktijk, direct kiesrecht te verkrijgen. Bij indirecte verkiezingen vinden verkiezingen vaak plaats op grond van politieke afspraken en verworden dan tot een onderonsje van gemeenteraadsleden. Waterschappen moeten werken aan een redelijke opkomst. Schriftelijke verkiezingen en verkiezingen die zijn gekoppeld aan die van gemeente of van prcwincie worden afgewezen. Op grond van betrokkenheid bij het waterschap moet de kiezer de gang naar het stembureau maken. Aan ongemcjtiveerde kiezers heeft het waterschap niets.

Grootschaligheid torpedeert betroïikenheidbelanghebbenden

De voorkeur van het Rijk voor vorming van grootschalige all-in waterschappen mag niet uitgroeien tot een dogma voor de bestuuriijke organisatie. Groot-

Vervolg op pagina 18 Venx)ln vcuipagina 17

sclialijïheid Ix'dreigt de bctrokkcnlicid van liclanghel: > bendc'n hij het waterschap. Hij de bestuurlijke vormgeving moet een evenwicht worden gevonden tussen een schaal waarbij een doelmatige taakuitoefening is gewaarborgd en een schaal waarbij het waterschap daadwerkelijk oog kan heliben voor de positie van belanghebbenden.

Overleeft het waterschap de bestuurlijke vernieuwing?

De verhouding lu.ssen pi'ovincie en waterschap is van grote betekenis voor de waterstaatszorg en het waterschapsbestel. I let is daarom belangrijk dat in de huidige discussie over de vernieuwing van ons binnenlands bestuur ruime aandacht wordt besteed aan de gevolgen hiervan voor de positie van het waterechap in het algemeen en voor de relatie tussen waterschap en provincie in het bijzonder!

Te ruime taakopvatting ondermijnt bestaansrecht

Waterschappen moetenvoorzichtig zijn met een ruime taakopvatting. Dan begeven zij zich spoedig op het terrein van gemeente of provincie. Indien zij zich niet meer kenmerkend onderscheiden van provincie en gemeente kan worden betwijfeld of waterschappen nog bestaansrecht hebben naast deze overheidslichamen. Waterschappen moeten deriialve waken voor een te brede taakopvatting, omdat zij hiermee het einde kunnen inluiden van het waterschapsbestel: een bestel dat al sinds jaar en dag zijn taak effectief uitoefent.

Het Commentaar, 45 pag., is te be- .slellen door overmaking van f, 10, 00, - (incl. verzendko.sten) op giro 526317

(voor mr. DJ.H. informatie rcui Dijk tel. 070-3456226)

mr. D.J.H. van Dijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen