WETENSCHAP

TEKST & UITLEG

In mei 1992 werd door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een commissie ingesteld die als opdracht kreeg verkenningen te bevorderen naar de strategische betekenis van onderzoek op de langere termijn. Toegegeven, dat klinkt indrukwekkend en ingewikkeld, maar laat u daardoor niet afschrikken en sla dus niet meteen deze bladzijde om. Het gaat namelijk heel eenvoudig over de vragen als: welk onderzoek moet door de overheid worden betaald; welk onderzoek is nodig voor het aanpakken van maatschappelijke vragen en hoe kan onderzoek de Nederlandse concurrentiepositie versterken? Zonder daar uitgebreid op in te gaan, kunt u zich daar waarschijnlijk wel iets bij voorstellen. Wij leven in een complexe maatschappij, waarin wij het onszelf niet kunnen permitteren de dingen maar op ons af te laten komen zoals ze zijn. Als uw kinderen aan onderwijs toe zijn, .moet de school er al staan èn een voor die tijd passend vakkenpakket en opleidingsniveau hebben; als er sprake is van vergrijzing dan vraagt dat om vroegtijdige maatregelen; als de concurrentie een deel van onze afzetmarkt voor agrarische produkten veroverd, moeten alternatieven tijdig voorhanden zijn.

Verantwoordelijkheid

Dat alles vraagt onderzoek dat gericht is op de wat langere termijn. Op zich kunnen we zo'n doelstelling best onderschrijven. Zolang we dat maar niet doen met de houding van de rijke man uit Lukas 12. Die had het maar over "Ik" en "mijn" en in zijn plannen en voornemens voor de toekomst was geen plaats voor God, Die met één machtwoorct een eeuwigheidsstreep haalde door alle prognoses en berekeningen. Die God leeft nog. Dat be- , perkt cms menselijk doen en laten, maar het neemt onze verantwoordelijkheid niet weg.

Deze Overlegcommissie Verkenningen (OCV), heeft haar eindrapport gepubliceerd en ook de SGP kreeg een exemplaar aangeboden. Niet minder dan 195 pagina's. Voorheen waren al twee tussenrapporten verschenen. In dit eindrapport, dat als titel meekreeg: "Een vitaal kennissysteem", vinden we de resultaten van veel onderzoekingen en de conclusies die daaraan door de OCV worden verbonden. Daarmee geeft zij een koers aan voor de volgende .stappen in het proces, want vanzelfsprekend kan het niet blijven bij het signaleren van (toekomstige) behoeften, knelpunten en problemen, maar vragen deze ook om maatregelen.

Dat wordt in het boekwerk ook aangegeven. Minister Ritzen zegt in het Ten Geleide dat verkenningsrapporten werkdocumenten zijn en dus niet thui.shoren in de boekenka.st. Het rapport schetst de maatschappijbrede onderzoeksagenda voor de komende 10 à 15 jaren.

En daarmee is dan tegelijk het belang van dit rapport aangegeven voor allen die zich bij deze maatschappij en de ontwikkeling daai-van betrokken weten. En als het goed is, zijn dat alle SGP-ers!

Kennisdebat

Goed onderzoek, zo lezen we in het rapport, brengt de wetenschap verder en .strekt de maatschappij tot voordeel, op korte of op lange termijn. Zonder te pretenderen het gehele scala van wetenschapsbeoefening en technologieontwikkeling te hebben onderzocht, wordt wel duidelijk dat de afzonderlijke verkenningsacties een schat van gegevens en inzichten hebben opge-

Veruolg op pagina 4 leverd «ver het (toekomstig) kennisaanbod en kennisvragen op de diverse deelterreinen.

verse deelterreinen. En nu is het bepaald niet de bedoeling dat op deze pagina's aan te tonen. Het zou u alleen maar vermoeien en mij verplichten het rapport helemaal door te lezen. Maar dat laat ik graag over aan de mensen van ons studiecentrum. Daar volgt men ook de ontwikkelingen rond het Nationaal kennisdebat. U hebt daarover iets kunnen lezen in De Banier van 30 mei j.I. In het kort kwam dat er op neer dat de overheid zich door middel van dit debat wil oriënteren op de vraag welke kennis de samenleving van de toekomst nodig zal hebben. Het project kreeg daarom als titel: 'Kennis voor morgen'.

Het kan dus bijna niet anders of daar zit een stuk overlap in. Maar een kritische nocjt in deze richting wordt door minister Ritzen bij voorbaat onschadelijk gemaakt door de opmerking dat het OCV-rapport een impuls geeft aan het kennisdebat.

Gemis

Het zij zo. Het rapport meldt het belang van technische en natuurwetenschappen, met 17 afzonderlijke onderzoeksonderdelen; medische wetenschappen met 2 onderzc^eksonderdelen; maatschappij- en gedragswetenschappen met 7 onderzoeksonderdelen en geesteswetenschappen met 4 onderdelen. Teveel om allemaal op te noemen.

Maar één ding ontbreekt totaal. En dat is de 'koningin der wetenschappen' ("Voetius), de theologie. Het wordt als wetenschap niet genoemd, niet eens als onderdeel bijvoorbeeld bij geesteswetenschappen.

En daarmee herhaalt zich de geschiedenis. In de hoog ontwikkelde wereld van de Grieken zag men de wetenschap als een superieure weg, die de mens, dankzij zijn rede, zonder hulp van buitenaf kon bewandelen om tot kennis van de waarheid te komen. Daarmee beleed de mens het geloof in zijn onafhankelijkheid, zijn autonomie.

Het christendom heeft daartegen strijd gevoerd en beleden dat de mens zich op elk levensterrein dient te buigen voor Gods Woord. Daarin belijdt de christen zijn afhankelijkheid en geeft hij te kennen dat hij weet heeft van het feit dat zijn verstand een door de zonde verduisterd verstand is.

Daarom zegt ook Artikel 18 van ons staatkundig gereformeerd beginselprogram, dat 'de overheid de taak heeft om alle wetenschapsbeoefening, technologische ontwikkelingen en hun invloed op mens en maatschappij te toetsen aan Gods Woord ...'.

Daarvan zijn overigens niet eens sporen te ontdekken in het OCV-rapport, Afgedaan heeft het Woord van God, als het aan cjnze overheid ligt. Wie wil wijzen op de vreze des Heeren als beginsel van alle wetenschap, ontmoet onbegrip of vijandschap. Wat dat betreft zijn we volledig teaig bij het heidendom.

Voetius sprak bij zijn inauguratie en bij de inwijding van de nieuwe Hogeschool in Utrecht, over het thema: 'Het nut der hogescholen wordt daar gevonden, waar wetenschap met vroomheid gepaard gaat'.

Wie God verlaat, heeft smart op smart te vrezen. Het is dan ook geen wonder dat onze totaal geseculariseerde samenleving, aangestuurd door een god-loze overheid, steeds meer symptomen openbaart van een modern heidendom waarin voor God en Zijn Woord en gebod geen ruimte meer is. Deze maatschappij is tot in de wortel aangetast. Daarom zijn abortus, euthanasie, zondagsontheiliging, enzovoorts, niet anders dan vruchten van een boom die kwaad is. Zonder klein te achten wat de Heere ons in Zijn lankmoedigheid nog schenkt en zcmder onder deze -menselijkerwijs gesproken- moedbenemende omstandigheden deze maatschappij als afgeschreven te beschouwen, is dat wel de werkelijkheid waarin wij leven en waarin on­ze vertegenwoordigers staan.

Daarom zal de grondtoon van alle symptoom-bestrijding te allen tijde moeten zijn: Tot de Wet en tot de Getuigenis, zo zij niet spreken naar dit woord, het zal zijn, dat zij geen dageraad zullen hebben. In de politiek wordt nogal eens gezegd dat wij anderen willen beoordelen op hun daden. Maar ook intenties mogen beoordeeld worden als ze duidelijk zijn en veroordeeld worden als ze schadelijk zijn. Omdat ook daarvan geldt dat een kwade boom geen goede vrucht kan voortbrengen.

Vitaal

Een vitaal kennissysteem', is de titel van het rapport. Vitaal wil o.a. zeggen: van wezenlijk belang voor het leven. In onze optiek dekt de vlag de lading niet. Ook al erkennen wij de noodzaak van onderzoeken als deze; want regeren is vooruitzien. Er is vanuit onze verantwoordelijk ook de plicht zorg te dragen voor de dag van morgen. Een plicht die niet ongedaan gemaakt wordt door de waarschuwing om niet bezorgd te zijn voor de dag van morgen.

Het is niet nodig te ontkennen dat, om uiteenlopende redenen, het verschil in wetenschapsopvatting niet altijd leidt tot een andere uitkomst. Maar in een aantal gevallen zal dat heel duidelijk wel het geval zijn. Dan zal onze stellingname ook duidelijk moeten zijn. Maar zelfs in die gevallen waarin de uitkomst hetzelfde is, blijft de vraag of doen en laten, voldoet aan de eis dat het moet zijn tot Gods eer en tot welzijn van onze medemens. En daarmee zijn we dan toch ook weer op het punt dat we niet alleen anderen hebben te beoordelen, maar ook ons zelf hebben te toetsen. Zijn wij bereid èn in staat om te allen tijde alles wat ons voorkomt te toetsen aan Gods Woord? Meten we onszelf met de maat waarmee de ander gemeten wordt?

De vreze des Heeren is het beginsel der wetenschap, ook voor SGP-ers.

DN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen