Politieke partijen in Nederland

Dr. R.A. Koole kan zich zacht- \esaan met recht en reden 'mister political party' noemen. Als geen ander Nederlands wetenschapper is hij gespecialiseerd in het thema politieke partijen. In diverse boekv\^erken en publicaties heeft hij het partijstelsel meer algemeen alsmede politieke pcrtijen afzonderlijk doorgelicht. Stuk voor stuk zeer lezenswaardige en doorwrochte studies, yA/aarvan er enkele zender enige t> vijfel tot de klassieken gaan behoren.

Een boek waar nog dikwijls op teruggegrepen zal worden en dot meerdere herdrukken verdient en ook wel zal krijgen, is Koole's staalkaart van het Nederlandse politieke landschap. Deze studie werd in 1995 door Het Spectrum uitgegeven onder de titel Politieke partijen in Nederland. De ondertitel luidt: ontstaan en ontwikkeling van partijen en partijstelsel. Korte en zakelijke benamingen, die de lading volledig dekken. Koole heeft in dit werk de (ontwikkelings)geschiedenis wilier schetsen van alle politieke partijen in ons land die ooit een zetel in de Tweede Kamer hebben veroverd sinds het ontstaan van de moderne politieke partijen in het tweede gedeelte van de vorige eeuw. Bovendien stelde de auteur, hoofddocent politieke wetenschappen aan de Leidse universiteit, zich tot taak die partijen in hun onderlinge verhouding te laten zien. Politicologie en historie, de beide disciplines waarin Koole zich bekwaamd heeft, ontmoeten elkaar dan ook in dit boek.

MEERWAARDE

Koole heeft kunnen putten uit een rijke hoeveelheid bronnenmateriaal. Immers, er bestaat heel wol literatuur over de Nederlandse politieke partijen. Te denken is aan wetenschappelijke studies en talrijke gelegenheidswerken, zoals de vele gedenk- en verjaardagsboeken die net licht zagen bij het x-jarig bestaan van deze en gene partij.

De achterin het boek opgenomen geraadpleegde literatuurlijst dient dan ook tevens als een verwijzing voor verdere studie en verdieping.

Terecht wordt in het woord vooraf opgemerkt dat de meerwaarde van het boek Politieke partijen in Nederland ligt in het feit dat de schetsen van de politieke partijen worden gepresenteerd in één boek. Handzaam, overzichtelijk en, door een duidelijke indeling alsmede een zaken- en personenregister, makkelijk toegankelijk. Tot dusverre bestond een dergelijk werk niet, en dus dichten Koole en het Spectrum met hun boek een gat in de markt.

Na een summier inleiding over het begrip partij (waarin o.a. aandacht voor Groen van Prinsterer, een van de eerste Nederlanders die, dwars tegen de toen heersende mening in, oog had voor het nut en de noodzaak van politieke partijen), schetst Koole de ontwikkeling van het Nederlandse partijstelsel. Hij knipt de Nederlandse geschiedenis daartoe in vijven: 1. het tijdvak tot 191 8, toen de partijen zoals we ze nu kennen ontstonden, 2. het Interbellum, 3. de jaren '40 en '50 (na de 'doorbraak'. Rooms-rood), 4. de jaren van ontzuiling en polarisatie (tot ca. 1980), en 5. de periode tot nu toe, van polarisatie naar 'paars'. Dit deel I wordt, onder het kopje 'Een vergroot maar vergruisd publiek domein', besloten met de constatering dat de traditionele grote partijen, ondanks alle veranderingen en onderlinge schommelingen, verrassend goed in staat bleken hun posities te handhaven en de kiezers te binden.

DIKKF Pr^rut: r

Het grootste gedeelte van Koole's boek (252 van de 353 bladzijden tekst) gaat op aan de beschrijving van de geschiedenis van de Nederlandse politieke partijen. Koole doet dat objectief en, binnen de beperkte mogelijkheden die een pocket, ook cl is die nog zo dik, biedt, gedegen. Alle partijen die in de Kamer ooit vertegenwoordigd waren of zijn, krijgen, zoveel mogelijk gerangschikt per familie (protestants. Rooms-katholiek, socialistisch, liberaal) een beurt. Dus ook de SGP. In knop acht blad­ zijden laat zich onze partijgeschiedenis nog eens nalezen. Gezegd moet worden dot Koole, die de SGP niet van binnenuit kent, erin geslaagd is om in die acht bladzijden een goede schets van de SGP te geven. De belangrijkste feiten en ontwikkelingen vanaf 1918 zijn vermeld en, voorzover dot in een kort bestek kan, in het juiste kader geplaatst. De revue passeren uiteraard de oprichting van de SGP, haar kerkelijke achtergrond en theocratische ideaal, de prominente plaats en positie van eerste voorman ds. Kersten, diens nacht en de perikelen rondom zijn aftreden in 1948, de schermutselingen tussen 'zware' en de 'lichte' stromingen na de oorlog en -onvermijdelijk- de vrouwenkwestie. Ook al is Koole hier en daar wat erg kort door de bocht en is het beeld op een enkele plaats zeker wat te retoucheren, wat hij waarneemt en weergeeft doet recht aan de SGP.

Interessant in het licht van de huidige ontwikkelingen is nog de opmerking die Koole plaatst bij een ons belendend perceel, te weten de RPF. Het in 1994, op een voor de SGP wel uiterst moeilijk moment, op de Eurolijst plaatsen van een vrouw, wordt door Koole uitgelegd als mogelijk een bewuste actie om de SGP ten opzichte van de RPF op afstand te zetten en de samenwerking te beperken tot het GPV, een electoraalstrategisch foefje dus. 't Zou kunnen. In ieder geval heeft Koole juist gezien toen hij met een vooruitziende blik vaststelde dat als het tot samenwerking komt, die zich, gezien de doorbraak die zich in vrijgemaakte kring aftekent, waarschijnlijk zal beperken tot het GPV en de RPF.

M. de Bruyne

N.a.v.: R.A. Koole: Politieke Partijen in Nederland Ontstaan en ontwikkelingen van partijen en partijstelsel Uitgeverij Het Spectrum B.V. Utrecht, 1995 Aantal bladzijden: 400 prijs ƒ 34, 90

M. de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen