KORT EN BONDIG

MARSHALLPLAN, 1947-1997

Vaag herinner ik me nog hoe gehavend Rotterdam er kort na de Tweede Wereldoorlog uitzag. Beschadigde gebouwen, kale vlakten midden in de stad. De sporen van het bombardement waren geruimd, maar de v^ederopbouv^ moest voor een belangrijk deel nog gebeuren. Zo was het elders in Europa ook. Geweldige inspanningen waren nodig om de samenleving op orde te brengen. Dat wilde aanvankelijk niet erg vlotten. Europa ontbeerde er de nodige financiële spankracht voor. Er was gebrek aan voedsel en andere belangrijke produkten en machines. Het herstel stagneerde.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, generaal George C. Marshall kwam op 5 juni 1947 met een veelomvattend plan voor de financiële ondersteuning van de wederopbouv/van Europa. Na aanvankelijke strubbelingen, Rusland v/erkte tegen, kwam een gigantische dollarstroom op gang. De verschillende Europese regeringen besteedden het geld aan grondstoffen en voedingsmiddelen (primaire produkten) en machines die vooral uit Amerika werden ingevoerd. Uit de opbrengsten werden infrastructurele projecten gefinancierd als stuwdammen, bruggen, wegen, havens en spoorlijnen. Nederland kreeg 1.127 miljoen dollar, waarvan het grootste deel aan ons land werd geleend. Omgerekend naar de toenmalige dollarkoers (ƒ 3, 52) was dat bijna 4 miljard gulden. Naar de maatstaven van 1997 zou dat bedrag een koopkracht hebben gehad van om en nabij de ƒ 22 miljard. Een belangrijk deel van dat bedrag werd ingezet in de sfeer van de landbouw: granen, kunstmest, landbouwwerktuigen en -machines. Landbouwgronden werden hersteld, een deel van het IJsselmeer werd drooggelegd en de mechanisatie en de structuurverandering van de bedrijfsvoering werden ermee op gong gebracht. De voor ons land zo gewichtige landbouwexport profiteerde volop van de vrijmaking van de Europese landbouwmarkt. Het is duidelijk dat deze georganiseerde hulpprogramma's van grote betekenis zijn geweest voor de wederopbouw van ons land, trouwens, ook voor heel Europa.

Er is een veelheid aan activiteiten op allerlei niveaus georganiseerd om 50 jaar Marshall Plan" te gedenken. Aanstaande woensdag D.V. ben ik uitgenodigd in de Ridderzaal te komen om daar de president van de Verenigde Staten, de heer Clinton, te ontmoeten. In aanwezigheid van hl.M. onze koningin zal hij daar een toespraak houden. Deze herdenking zal worden bijgewoond door regeringsleiders uit ruim 50 landen. Een heel gebeuren dus.

GEVOLGEN

Het was natuurlijk niet alleen liefdadigheid die Amerika tot dit omvangrijke steunprogramma bracht. Het ging vooral om het keren van de communistische invloed vanuit Rusland. Zou niet vanuit het Westen hulp zijn gekomen, dan zou het gelaten gat waarschijnlijk gemakkelijk zijn opgevuld uit het Oosten. De aanzet tot de koude oorlog ontwikkelde zich al snel na de Tweede Wereldoorlog. In onze kringen was er dankbaarheid jegens de

Amerikanen en Canadezen, dit ons land van het oorlogsjuk kwame i bevrijden, daar veel offers voor rr. esten brengen. De oorlogsgraven jetuigen er tot op de dog van var daag van hoevele jonge levens zijn afgesneden. Kort na de oorlog kwam er opnieuw een uitgestok-: n hand in de vorm van het Marsh ilplan. Geen wonder dat de sym: .athie voor deze landen groot wo. en er later steeds is opgekomen vc r de transatlantische relatie in internationale kaders. Als waar is wat et RD zaterdag jongstleden schree dat namelijk alleen de KVP (en • js niet ook de SGP) toentertijd in r 3er kritische zin de vinger legde bij .et gevaar met de dollars ook de rr > derne Amerikaanse cultuur binn; n te halen, dan zal dot uit deze sympathie zijn voortgekomen. Men erdroeg het maar nauwelijks dat c/er Amerika iets negatiefs gezegd werd. Ik heb het in de korte tijd s- sen dat bericht van het RD en he schrijven van deze column niet 1^. n- nen nagaan of het inderdaad ze s dat de SGP niet of althans veel ' n- der dan de KVP tegen de mode^ e cultuur van de VS heeft gewaarschuwd. Het zou kunnen, maar i" zijn algemeenheid is het nauwe! ; < s voorstelbaar dat niet is gewaarschuwd tegen het verlaten van Woord en Wet, tegen het snel c' zich heen grijpende secularisatie proces, dat zich op bepaalde w e juist in die tijd ging opmaken. £• komt nog iets bij. Amerika had c n het hulpprogramma uitdrukkelijl< e voorwaarde verbonden van inte' sieve Europese samenwerking. Daarom loopt er ook een lijn van het Marshallplan door naar de hedendaags intensief gevoerde discussie over de toekomst van de Europese Unie. Het is niet vol te houden dat de SGP zich in de loop van de naoorlogse jaren niet op kritische wijze in die discussie heeft gemengd. Integendeel, daarin heeft de SGP een eigen lijn getrokken. Op dat front werd de wacht wel degelijk betrokken.

Wij waarderen de hulp na de oorlog zeer. Wat betekent dot nu voor onze positie tegenover bijvoorbeeld Bosnië, dat nu in een vergelijkbare positie zit als ons land toen? Bindt ons dot niet aan de opdracht nu ook daar de helpende hand te reiken? Het is maar een vraag!

26 mei 1997

Van der Vlies

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen