Politiek is geen poppenkast

Van de Nederlandse kiezer wordt sfeeds meer gevraagd. Niet alleen moet hij/zij weten hoe de politieke partijen denken over de uitbreiding van Schiphol of het euthanasievraagstuk, maar tegenwoordig moet hij óók inzicht hebben in de verrichtingen van de Nederlandse schaatsp'oeg en de stijgers en dalers in de klassieke top tien. Wie speelt er beter? Minister Dijkstal saxofoon of Berdien Stenberg fluit? De kiezer mag het zeggen.

Het is een duidelijke trend. In toenerr.ende mate wordt de politiek verrr.engd met niet-politieke elementen, rriet name tijdens verkiezingscampagnes. Daarbij gaat het niet zozeer om de zogenaamde 'spiegeltjes en kraaltjes' die altijd aan een campagne vastzitten, maar over de bekende Nederlanders die door politieke partijen worden ingehuurd om kiezers te trekken. Zelfs cabaretiers en profboksers moeten er aan te pas komen om mensen warm te maken voor politieke bijeenkomsten en standpunten. Dat gebeurt op drie monieren.

Het meest ergerlijk is de inzet van de 'sterren' uit de amusements- of sportwereld op politieke manifestaties. Te denken is aan een zanger die optreedt op een VVD-bijeenkomst, een roemrucht TV-presentatcr/cabaretier die een PvdA-manifestatie 'opleukt' en samba-danseressen die het verkiezingscongres van Dóó in de verleiding moeten brengen de juiste personen te kandideren.

Op zich is er natuurlijk niets op tegen als bekende Nederlanders politieke bijeenkomsten bijwonen en daar een bijdrage leveren. Dat wordt anders als die nationale 'beroemdheden' hun waarde slechts ontlenen aan het feit dat ze goed kunnen zingen, of grappen en grollen verkopen. Dat zijn zaken die niets, maar don ook niets te maken hebben met waar het in de politiek om gaat: de inrichting van de samenleving en het bestuur van de staat. Partijen die het van deze sterren moeten hebben doen een zwaktebod. Blijkbaar missen ze aansprekende politici en/of een aansprekende boodschap. Een armoedige vertoning dus.

De vergelijking met de commercie dringt zich trouwens op. Firma's en bedrijven maken al jaren gretig gebruik van gevierde volkshelden. Bekende sporters en artiesten zijn dagelijks te zien en te horen om allerhande produkten aan de man te brengen. Niet dot betrokkenen het produkt dat ze aanprijzen zelf consumeren, laat staan dat ze er verstand van hebben, maar voor de verkoop is het natuurlijk prachtig ais je een bekende en populaire Nederlander voor je karretje weet te spannen. Dezelfde vorm van volksverlakkerij dringt ook door tot het politieke bedrijf.

CAPRIOLEN

Niet minder merkwaardig zijn die politici die zichzelf aanstellen als komiek of artiest en daarvoor allerlei capriolen uithalen. Namen noemen hoeft niet (de foto's en beelden die overal te zien zijn geweest spreken voor zich) en veel woorden hoeven er niet aan vuilgemaakt te worden. Het past prima in een klimaat waar de aandacht verschuift van de inhoud naar de 'poppetjes'. De achterliggende bedoeling van hen die zich ineens ontpoppen als succesvol saxofonist of prima-donna is natuurlijk om de kiezers laten zien; kijk eens hoe 'n aardige vent of leuke tante ik ben. Kiezertje, kiezertje in het land, wie is de leukste in het land? De verkiezingen fungeren dan hoogstens nog als een soort politieke mister- of missverkiezing.

LIISTDUWER

En dan de bekende Nederlander als lijstduwer. Net als Jan en alleman hebben bekende Nederlanders het recht om voor hun mening uit te komen. Daar is niets mis mee en dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door een openbare adhe­ siebetuiging ten behoeve van een bepaalde partij ondertekenen. Minder vrijblijvend is het om jezelf op de kandidatenlijst van een politieke partij of groepering te laten zetten.

Ervan uitgaande dat de celebrity het eens is met program en doelstellingen van die partij (enkelen vielen direct door de mand), twee kritische kanttekeningen daarbij.

Om te kunnen beoordelen of een lijstduwer geloofwaardig is of niet is in de eerste plaats diens verleden van belang. In hoeverre heeft de lijstduwer blijk gegeven van belangstelling voor politiek-maatschappelijke vraagstukken? Is die aantoonbaar, bijvoorbeeld door te spreken voor een politieke partij of over politieke vraagstukken te publiceren, don is een plaats op de kandidatenlijst goed te verdedigen.

Geheel anders is de situatie als de 'goede bekende' nooit eerder betrapt is op een of andere vorm van maatschappelijke betrokkenheid, zoals dat het geval is met veel sterren uit de amusements- en sportwereld. In dat geval is het lijstduwerschop op z'n minst verdacht, al was het maar omdat politieke partijen die op die manier te werk gaan, de schijn wekken kiezers te lokken met een bekende, populaire naam, en niet met een program.

Die schijn heeft men duidelijk tegen, als -en daarmee raken we aan een tweede criterium- de lijstduwer, indien hij/zij gekozen wordt, niet bereid is om zijn of haar plaats in te nemen. Beseft moet worden dot het nieuwe systeem van voorkeurstemmen het 'risico' (sic!) om gekozen te worden in de praktijk alleen nog maar groter heeft gemaakt. Wie zich kandidaat stelt of laat stellen, dient in principe bereid te zijn om plaats te nemen in de rood, in de Staten of in de Kamer. De partij die de lijstduwer wil inzetten én de lijstduwer zelf dienen daar van tevoren helderheid over te verschaffen. Zijn die helderheid en bereidheid er niet, dan grenst zo'n lijstduwerschap aan kiezersbedrog.

BRANCHEVERVAGING

Genoemde verschijnselen van politieke branchevervaging hebben met elkaar gemeen dat ze de politiek vervuilen met elementen die daarin niet thuishoren. Nieuw is die ontwik- keling niet. Al geruime tijd is te zien en te merken dat de aandacht in de politiek verschuift van de inhoud naar de 'poppetjes'. Nieuw is v/él dat die poppetjes geen politici meer zijn, maar populaire sterren uit de v^ereld van sport, amusement en de showbiz. Op die manier wordt het wezen van de politiek, dat is het inhoudelijke debat over het bestuur van de staat en de inrichting van onze samenleving, geweld aange­ daan. Partijen die er aan meedoen verlagen politiek tot amusement, politici iot entertainers en kiezers tot fans.

M. de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen