50 jaar VVD volgens Vonhoff

Over de VVD wordt dikwijls gezegd daf discussies binnen die parHj niet gaan over zaken, maar over personen. VVD'ers schieten bij dit verwijt direct in de verdediging: dat is een misvatting; het gaat bij ons echt over de inhoud. Maar wie afgaat op de illustraties van het jubileumboek waarmee de VVD eerder dit jaar haar vijftigjarig bestaan luister bijzette, kan niet anders dan tóch geloof hechten aan de stelling dat het in de VVD niet draait om de inhoud, maar om de personen. Verrev/eg de meeste foto's in het VVD-jubileumboek zijn namelijk portretfoto's. Dus toch personen?

AARTSVADER

De chroniqueur van de VVD-geschiedenis, de liberale prominent Henk Vonhoff, erkent dat de VVD een partij is waar personen een duidelijk stempel op zetten. Oud, de dominerende aartsvader van de WD, Wiegel, de geboren politicus die de VVD uitbouwde tot de volkspartij die ze pretendeert te zijn, en Bolkestein, die merkwaardige mix van plat populisme en elitair intellectualisme. Drie personen die ieder met hun eigen stijl en opvattingen de WD 'smoel gaven'. Volgens Vonhoff gunnen VVD'ers hun voormannen de ruimte, en is het aan die liberale eigenschap te danken/wijten, dat de indruk is ontstaan dat het in de VVD altijd gaat over personen. De persoon van de aanvoerder wel te verstaan.

Het jubileumboek van de VVD (opgericht 24 januari 1948) lijkt Vonhoffs stelling te ondersteunen. Het boek draagt niet voor niets de titel 'Liberalen onder één dak'. Hierin is tot uitdrukking gebracht dat liberalen, zeker in de leer sterk individualistisch, zich niet makkelijk in het verband van één partij laten stoppen. Veelgehoord is het verhaal dat fTiet name calvinisten de neiging hebben tot broedertwisten. W\e de vroegere verdeeldheid op het liberale erf ziet, goed af te lezen aan het aantal partijen en partijtjes die zich vaak groepeerden rondom een aansprekend persoon, zal zien dat de liberalen niet onder deden voor de protestantse afscheiders. De oprichting van de VVD betekende welis­ waar dat al die tot dan toe gescheiden opgetrokken liberalen zich in één club verenigden, maar daarmee was nog geen eind gekomen aan de liberale partijschappen. Alleen speelden die zich nu af onder één dok; dat van de VVD.

VERTMING

Vonhoffs jubileumboek is op dezelfdemanier opgezet als de meeste jubileumboekenvan politieke partijen.Na een aantal inleidende hoofdstukkenwordt vervolgens themagewijsdoor de partijgeschiedenis gewandeld.Inleidende hoofdstukken kent'Liberalen onder één dak' er vier: eerst gaat het met zevenmijlslaarzenaan door het liberalisme vanaf1 81 3 tot 1940, daarna wordt degroei naar de VVD in de jaren1940 tot en met 1948 beschreven, vervolgens wordt de nieuwe partijgeportretteerd, met name wat betrefthaar organisatie en de achtergrondvan de achterban, om tenslotte teeindigen met een bespreking van debeginselen van de VVD en de vertalingdaarvan op papier en in de praktijk.

Na deze inleidingen volgt het thematisch opgezette deel. Achtereenvolgens wordt ingegaan op het Indiëbeleid, Europa, het defensievraagstuk, het onderwijs, het cultuurbeleid, binnenlands bestuur en het financieel-economische beleid. Ook in deze hoofdstukken blijkt hoezeer personen (vooral fractiewoordvoerders) vaak hun stempel drukten op de koers van de VVD. Heel sterk bleek dat inzake het beleid inzake Nederlands-Indië, waar VVD-toppers als Oud en Stikker tegenover elkaar kwamen te staan, maar bijvoorbeeld ook waar het gaat over het VVD-standpunt over Europa. Een naar Euroscepsis neigende Bolkestein slaat duidelijk een geheel andere toon aan dan de enthousiaste Europarlementariër Gijs de Vries. Typerend is in dit verband de afsluitende zin van dit hoofdstuk: "Zo kan het liberale dak een groot terrein overspannen."

MANCO

Nadeel van de thematische benadering is overigens dat iedere keer hetzelfde stukje parlementaire geschie­ denis moet worden doorlopen. Dat wreekt zich onder andere daar waar onderwerpen moeten worden besproken die qua aard en belang uitstijgen boven een bepaald thema, zoals verkiezingen, kabinetscrises en kabinetsformaties. In dit boek is dat manco duidelijk zichtbaar. Stukje bij beetje is wel iets te lezen over deze meer algemene lijn, d epiaats van de VVD in het politieke krachtenveld, maar het beeld is bepaald niet compleet. Daarbij komt dat bepaalde beleidsterreinen, zoals het ruimtelijk en milieubeleid alsmede de land- en tuinbouw, niet aan bod komen. Een min of meer compleet overzicht van 50 jaar VVD, iets wat toch wordt gesuggereerd en ook mag worden verwacht, biedt het jubileumboek dan ook niet.

Helaas is Vonhoff ook niet ontkomen aan overbelichting, en wel van zijn eigen inbreng. Nietten onrechte stond boven de recensie van dit boek in de NRC: "VVD door eigen bril." Dat is dan vooral de bril van Vonhoff zelf. Dat is nog overkomelijk als het sprekende anekdote's betreft, maar wordt hinderlijk waar persoonlijke sym- en antipathieën al te duidelijk doorklinken in het verhaal (zo kan en kon de schrijver Ed Nijpels wel schieten) en zelfs storend als de auteur zichzelf wel heel erg goed ziet zitten (als partijlid en kortstondig staatssecretaris). Een en ander neemt niet weg dat het goed leesbare boek 'Liberalen onder één dak' een welkome bijdrage is aan de beschrijving van de na-oorlogse politieke en parlementaire geschiedenis van ons land.

N.o.v. Liberalen onder één dak ondertitel: VVD: 50 jaar liberale vereniging door H.J.L. Vonhoff prijs ƒ 45, - Uitgave SDU Uitgevers, Den Haag, 1998 241 biz. Gebonden

M. de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen