Mensenrechten in de politiek

TEKST & UITLEG

Het vijftigjarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) v/as voor de stichting Bevordering Maatschappelijke Participatie (BMP) aanleiding te onderzoeken of, en zo ja op welke v/ijze, politieke partijen deze mensenrechten integraal opnemen in de uitgangspunten van hun partijpolitiek.

Zo'n anderhalf jaar geleden heeft BMP de wetenschappelijke bureaus van alle politieke partijen (met uitzondering van de centrumdemocraten) benaderd met de vraag of ze bereid waren een bijdrage te leveren aan genoemd onderzoek. Daarop is positief gereageerd door de wetenschappelijke instituten van het CDA, D66, GroenLinks, de PvdA, de SGP en de WD.

FUNDAMENT OF BIJZAK?

Het resultaat van dit onderzoek is gebundeld in een boekwerk dat als titel draagt: Mensenrechten in de politiek; fundament of bijzaak. Het eerste deel van het boek bevat de weergave van een uitgebreid 'extern' onderzoek door een deskundige buitenstaander naar het 'mensenrechtengehalte' van de verkiezingsprogramma's; het tweede deel bestaat uit de bijdragen van de wetenschappelijke bureaus van de deelnemende partijen.

Wie geïnteresseerd is in de gedetailleerde analyse per partij, kan in het boek terecht. Duidelijk wordt dot alle partijen hechten aan bescherming van het individu door de staat, tegen geweld en willekeur. Verschil is er wel over de vraag of alle individuen in dezelfde mate aanspraak kunnen maken op bescherming van de overheid, c.q. op de rechten van een staatsburger. Het zal duidelijk zijn dat deze vraag samenhangt met de opvatting over de asiel- en vreemdelingenwetgeving.

Alleen bij GroenLinks en in mindere mate bij de PvdA zijn de mensenrechten direct herkenbaar als motivatie voor belangrijke keuzes in het kader van het minderheden- en asiel beleid. Bij de andere partijen is dat minder het geval. De VVD en de SGP benaderen dit beleid in het geheel niet in termen van mensenrechten.

Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek was gericht op de vraag in hoeverre de mensenrechten dienen als ethisch en politiek fundament. Daarbij komt als conclusie te voorschijn dot het gedachtegoed van de mensenrechten in de meeste verkiezingsprogramma's een belangrijk funderend principe vormt. Daarbij gaat het in de programma's niet zozeer om de wetgevende en juridische kant van de mensenrechten, maar meer om de uitgangspunten waarop de UVRM is gebaseerd en de normen en waarden die daarmee samenhangen. Voor de meeste onderzochte partijen is de universaliteit van de UVRM een politiek uitgangspunt waaraan niet getornd mag worden.

GERECHTIGHEID

Onder verwijzing naar hetgeen daarover in het voorgaande artikel werd geschreven, zal het niemand verbazen dat de SGP een ander fundament legt. In ons verkiezingsprogram worden in dit verband dikwijls de woorden 'recht' en 'gerechtigheid' gebruikt. Gerechtigheid heeft in praktische zin wel degelijk te maken met mensenrechten. Maar daarbij mag niet de fout gemaakt worden dat 'mensenrechten' hetzelfde is als 'de mensenrechten'. Te allen tijde is er eerst én altijd én overal de universele wet des Heeren. Die bepaalt de plaats van de mens ten opzichte van zijn Schepper en onlosmakelijk daaraan verbonden de houding van de mens ten opzichte van zijn medemens. Ook daarover is in het vorige artikel meer gezegd. Wij herhalen dat niet, maar willen er nogmaals met nadruk op wijzen dat dit fundament de mens ten opzichte van zijn medemens bepaald niet rechteloos maakt. Mvar gezien in het geheel van Woord en Wet, lijkt het ons beter in dit opzicht te spreken van mensenplichten dan van mensenrechten. Wie behooi ik te zijn ten opzichte van God (Hem liefhebben boven alles) en ten opzichte van mijn naaste (hem liefhebben als mijzelf). Leven vanuit dó; 'stelsel van funderende waarden' biedt de beste garantie voor het welzijn van mijn medemens. Het volbrengen van mijn (mensen)plicht, waarborgt het (mensen)recht van mijn naaste.

AANVECHIBAAR

Het is dan ook jammer dat in het boek de conclusie van het externe onderzoek luidt: "Bij de SGP is op grond van het verkiezingsprogramma niet na te gaan in hoeverre de mensenrechten ook leidraad voi ^nen voor de dagelijkse politiek". Op zich kan ik me voorstellen dat deze conclusie wordt getrokken als de UVRM als toetsingskader wordt gebruikt. Merkwaardigerwijze wordt op een andere plaats geconcludeerd dat "het gedachtegoed van de mensenrechten voor GroenLinks, PvdA, DÓ6, het CDA en SGP een belangrijk stelsel van funderende Y/aarden vormt. Voor de SGP ge'dt hierbij het voorbehoud dat de mensenrechten gezien worden als een praktische uitwerking van het woord en de wetten Gods".

Beide conclusies lijken met elkaar in strijd. Op z'n minst zou het betekenen dot op dit terrein van de SGP gezegd zou kunnen worden dat woord en daad niet helemaal met elkaar in overeenstemming zijn. (Timers, uit het verkiezingsprogram zou blijken dat de mensenrechten een belangrijk deel vormen van c'e funderende waarden, terwijl doi en aanzien van de dagelijkse politiek niet is terug te vinden.

Beide conclusies lijken mij aanvechtbaar, maar we moeten daarbij wel bedenken dat de buitenstaander niet meer dan het VP tot zijn beschikking had, terwijl wij -als hei goed is tenminste - doordrenkt znn met onze partijbeginselen en de lundamenten daarvan.

DE EIGEN BIJDRACE

In het tweede deel van het boek zijn de essays opgenomen van de diverse partijschrijvers. De SGP-bijdrage is van de hond van drs J.Schippers, medewerker bij de SGP/GPV/RPF- Eurofractie. Hij schreef zijn bijdrage onder de titel: "Gouden greep of goede gave? ", met als ondertitel: "Een staatkundiggereformeerde visie op mensenrectiten "•

Het lijkt mij niet van belang ontbloot dat in deze ondertitel wordt gesproken over mensenrechten en niet over de mensenrechten. Het zal duidelijk zijn dot daartussen in onze visie een fundamenteel verschil zit. Ook in deze bijdrage wordt gewezen op het gegeven dat ook Gods Woord wel degelijk de mens bepaalde rec'iten toekent en (bijvoorbeeld) het absoluut recht van de overheid inperkt. Nergens geeft 'ons' fundament aanleiding tot de gedachte dat de nnens overgeleverd mag zijn aan willekeur, wreedheid, wanorde of onrecht. Het tegendeel is waar. Maar, we citeren de schrijver, Wie de bron van tiet recht in de mens zélf legt, IS fe vergelijken met een schipper die op volle zee in een hevige storm is beland, maar weigert bet anker uit te v/erpen. Zijn schip is volledig onbestuurbaar geworden, fiij meent nog één hoop te hebben: het anker. Dat koestert hij. Intussen houdt 'ie het anker krampachtig aan boord. Het wordt niet overboord geworpen, zodat het zich niet in stevige grond vasthecht. En zo is z'n scheepje een speelbal van de golven geworden en drijft het stuurloos rond".

Zo ook ten aanzien van de UVRM. Enige band met religie of met een hoger goddelijk wezen is bewust afwezig. De mens is volledig op zichzelf aangewezen. Terecht wordt dan ook gesteld dat het gedachtegoed van de SGP volledig haaks staat op deze humanistische filosofie. Daarin is deze bijdrage duidelijk.

Het zal zonder meer duidelijk zijn dat in dit verband de vrijheid van godsdienst bepaald niet het meest eenvoudige onderwerp is om over te schrijven.

De SGP-bijdrage over dot onderwerp mag bovendien gelezen worden vanuit de gedachte dat het lezerspubliek van deze bundel vele malen breder is dan het SGP-smaldeel. Dat kan tot op zekere hoogte een eenvoudige en enigszins beperkte uitleg van het standpunt vervat in artikel 3ó NGB, rechtvaardigen. En verrassend helder wordt aangegeven dat geloof geen privézaok is en waarom naar onze mening de overheid de uitoefening en verbreiding van de christelijke religie mogelijk moet maken. Ik citeer: "Wonneer je rotsvast ervan overtuigd bent dat een mens alleen op grond van Gods geschonken gerechtigheid tot zijn bestemming kan komen en dat het welvaren van de samenleving niet beter gediend kan worden dan wanneer in het openbaar bestuur wordt gerekend met de waarden en normen die deze God in Zijn wet de mensheid heeft gegeven, dan kun je dit geloof niet opgeven in zaken die het algemeen belang betreffen. Dat zou een egoïstische, lafhartige en ongeloofwaardige opstelling zijn. Bovendien is het zeer onbarmhartig om medemensen in het ongewisse te laten omtrent het juiste onderscheid tussen goed en kwaad".

VOORZICHTIGHEID

Dat is voor iedereen verstaanbare taal en een hartelijke onderstreping waard. De vraag blijft daarbij in hoeverre deze benadering mogelijk toch te weinig recht doet aan het feit dat God de Heere regeert. Het is niet meer don de horizontale consequentie daarvan. Waar nog bij moet komen dat het verstaan van dat belijden méér inhoudt dan het mogelijk maken van uitoefening en verbreiding van de christelijke religie. Het is ook het onmogelijk maken (in het publieke leven) van alles wat geen christelijke religie is. Dan staan we haaks op de mensenrechten, hoe je het ook wendt of keert. En daar zit wel een beetje pijn. Geschreven wordt dat de overheid de genoemde uitoefening en verbreiding dient te bevorderen 'binnen de grenzen van de parlementaire democratie'. Wat moeten we ons daarbij voorstellen als het gaat om de bevordering van de christelijke godsdienst? Maar nog meer: wat moeten we ons daarbij voorstellen als het gaat om het onmogelijk maken van het tegenovergestelde?

Dit zou de vraag op kunnen roepen hoe zinvol het is bij te dragen aan een dergelijk onderzoek. Een vraag die mijns inziens positief beantwoord mag worden. Met anderen het gesprek aangaan over principiële en fundamentele vraagstukken is een onderdeel van het 'tot meerdere erkenning brengen'. Het vraagt wijsheid en een zekere mate van voorzichtigheid. Waarbij er wel voor gewaakt moet worden dat doordoor wezenlijke noties in eigen kring ook niet op de achtergrond roken.

Al met al een boeiende bundel over een actueel onderwerp. Met een SGP-bijdrage waarin naast het bovengenoemde, op een heldere manier en op meer don één punt, naast waardering voor, ook rake kritiek op de UVRM en de manier waarop daarmee wordt omgegaan, naar voren wordt gebracht. Het is in ieder geval een goede zaak dat geboden mogelijkheden om ons standpunt breed uit te dragen, op verantwoorde wijze worden benut.

DN

N.a.v. 'Mensenrechten in de politiek; fun- .dament of bijzaak'. Uitgever BMP, Amsterdam. 185 pagina's groot formaat. Prijs/ 25, 00 excl. verzendkosten.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen