Postmodernisme en christelijke politiek

Postmodernisme in wetenschap, politiek en kerk

Postmodernisme kenmerkt zich door een sterke relativering van de grote verhalen. Een samenhangende wereldbeschouv/ing ontbreekt. In plaats van concentratie op beginselen gaat het meer om het enkele feit, die bepaalde persoon, de situatie en het gevoel bij iets. Kort iets over de Invloed van het postmodernisme op v/etenschap, politiek en kerk.

WETENSCHAP

Het postmodernisme als filosofische stroming heeft in de wetenschap vooral invloed in de alfa-wetenschappen. Enkele voorbeelden wil ik noemen uit de filosofie, de sociale wetenschappen en de geschiedwetenschap.

Vorig jaar ontstond er enig tumult toen twee natuurwetenschappers (een Amerikaan en een Belg) de vloer aanveegden met het gebruik van de natuurwetenschap door moderne Franse filosofen. (NRC 7/1 1/97) Dat gebruik is warrig, onjuist en onwaar, zo stelden zij. De oorzaak daarvan lag in hun ogen in het relativisme, het geloof dat er geen objectieve waarheid, dot is een waarheid buiten onze eigen persoon, bestaat, leder wereldbeeld heeft in deze benadering zijn eigen rechten en waarheid. Die waarheid en werkelijkheid vormen wij zelf in ons spreken en kan niet aan kritiek onderhevig zijn.

De sociologe P. Huisman ziet de invloed van deze benadering in de sociologie. 'Wetenschappelijke theorieën werden beschouwd als taaiconstructies, waarvan de waarheid niet was aan te tonen.' "Alles was je eigen bedenksel, vonden mijn collega's." Zij noemt net denken, waar zij zich overigens tegen teweer stelt, 'associatief en ongestructureerd'. (NRC 14/6/97)

De Amerikaanse historicus Gay hekelt het postmodernisme, omdat voor postmoderne geschiedkundigen de beschrijving van een gebeurtenis uit hef verleden niet meer waard was dan een roman. Die meerwaarde ontbreekt vanwege de grote subjectieve inbreng van de onderzoeker'. Een waar gebeurde, objectieve werkelijkheid bestaat niet in hun ogen. (RD 27/6/97)

POLITIEK

Waarheid is in de politiek ook minder van belang. Belangrijker is de persoon en zijn uitstraling. Mensen zijn geïnteresseerd in het privé-leven van de politicus. Om de communicatiewetenschapper mevr. E.A. van Zoonen te citeren: Hij moet populair en serieus kunnen zijn, abstract en persoonlijk en snel kunnen overstappen van de ene stijl in de andere. Iets van die verschillende stijlen blijkt uit de drang van politici om op te treden in allerlei niet-politieke media. Dit hangt samen met het feit dat de politieke partij en boodschap, die zich onderscheidt op basis van beginsel, niet meer in tel is. (RD 20/6/98)

Dat de waarheid er minder toe doet komt eveneens op het niveau van de individuele politici tot uitdrukking. Bij de IRT-enquête verontschuldigde één van de ondervraagden zich over het niet-spreken van de waarheid. De verontschuldiging hield in dat de ene situatie vroeg om dit antwoord en de andere situatie om een ander.

Postmodernisme is eveneens herkenbaar in de stijl van sommige overheidsstukken. Een voorbeeld daarvan is de discussienota 'Nederland 2030' over de toekomst van de ruimtelijke ordening in Nederland. Deze discussienota bestaat uit een viertal perspectieven op de ruimtelijke ordening. Het lijkt wel of de onderdelen van deze perspectieven via de methode van vrije associatie bij elkaar zijn geharkt. De perspectieven zijn daarom moeilijk van elkaar te onderscheiden op grond van normatieve of logisch te onderscheiden uitgangspunten. Daarom valt er ook moeilijk over te discussiëren.

KERK

Op verschillende manieren blijkt dat het postmodernisme aan de kerk en het christendom niet voorbijgaat. Prof. P. Beyerhaus noemde vorig jaar in het Reformatorisch Dagblad (15 nov.) de kritiek van jongeren op de traditionele vormen van de kerkdienst en het gemeenteleven. Jongeren vinden lange preken steeds minder acceptabel. Hetzelfde geldt van lange toespra- ken tijdens vergaderingen.

Maar het probleem reikt volgens hem verder. Ook ouderen vinden het steeds moeilijker om uit te leggen waarom iets volgens de christelijke normen niet mag, zo stelt Beyerhaus. Met andere woorden: ze kunnen de argumenten tegen bijvoorbeeld homosexualiteit niet meer noemen. De problematiek die Beyerhaus noemt met betrekking tot de motivatie van de christelijke ethiek geldt natuurlijk evenzeer de dogmatiek.

Die relativering van dogmatische uitgangspunten is helder aan het licht gekomen in de EO-enquête uit 1 997 over wat mensen uit de eigen achterban nog geloven. Dan blijkt dot allerlei dogmatische uitgangspunten van het christelijk geloof minder scherp worden zoals het geloof in de schepping in zes dagen, de hel en de hemel. Gemakkelijk kunnen daar andere dogma's aan worden toegevoegd zoals de tweenaturenleer en de leer van de Drie-eenheid.

Relativering van dogmatische uitgangspunten blijkt verder uit relativeren van onderscheid tussen kerkgenootschappen. Bekend is de 'oecumene van het hort' dot de EO nastreeft. Het huwelijk van Maurits en Marilène is een ander voorbeeld. J. Jansen van Galen noemde de verontwaardiging over hef standpunt van de SGP-froctie in deze, 'heel postmodern'.

H.F. Massink

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen