Schuivende kantélen

Een hoofddoelstelling van een christen in de politiek is het op passende wijze belijden van de naam van Christus. Een belijden dat in nauwe relatie staat met de aard van de tijdgeest w^aarin men optreedt. Deze notie komt terug in het volgende citaat.

'Het belijden, waarin de kracht des christelijken geloofs zich openbaart, ligf niet alleen in het getrouwelijk opzeggen van al de artikelen des geloofs; niet alleen in een onvoorwaardelijk onderschrijven van de Geloofsbelijdenis; zelfs niet in een prediking, waarin geen enkel woord aangetroffen wordt, dat de meest rechtzinnige keurmeester ergeren zou. tiet belijden is het uitkomen voor de waarheid op het punt, waar de tijd bezwaar heeft en waar het belijden met lijden vergezeld is. De aard van de tijd wijst het belijden aan, dat in dat tijdsgewricht den gelovigen voegt. Altijd één waarheid is er wier belijdenis, terwijl men de ganse waarheid vasthoudt, speciaal belang heeft. En ten aanzien van die waarheid is plichtsbetrachting en moedbetoon aan de orde van de dag.' (G. Groen van Prinsterer)

REAGEREN

'Strijdt v^aar het dreigt' zo valt het citaat samen te vatten. Het belijden kon men nooit los zien van de situatie, v/aarin de belijder verkeert. Opvallend hierbij is dat de belijder, in casu de christen-politicus, reagerend optreedt. De aard van de tijdgeest wijst het belijden aan dat hem post. Of dit terecht is en of de christen-politicus eigenlijk zelf de toon niet zou moeten aangeven, is een andere vraag. Feitelijk is het nu eenmaal zo dat de 'onderzoekers van de eeuw' meestal niet uit het kamp van de Christusbelijders komen.

De vraag die van meer belang lijkt, is tot welk specifiek belijden de aard van de huidige tijdgeest ons roept. Verstaan wij onze tijd en onderkennen wij waar het gevaar voor het christelijk geloof nu vandaan komt? Wat is aan het eind Van de twintigste eeuw het specifieke front waarop de tijdgeest bestreden moet worden? Dit zijn moeilijke vragen. Ook wij dragen immers de tijdgeest in ons.

KUITERT

In het verleden werd als front van de tijdgeest de verabsoluteerde rede aangemerkt. En ook nu nog leven wij in de nagalm van de Verlichting; de periode waarin men danste rond de vrijheidsboom en een beeld oprichtte voor de god van de rede. Dat deze omwenteling inderdaad religieuze trekken vertoonde, mag blijken uit de bekende reactie van de wijsgeer Immanuel Kant. Hij vergeleek de vervoering die hij toen onderging met de vervoering van Simeon in de tempel: 'Nu loot Gij tieere Uw dienstknecht gaan in vrede naar IJw woord; want mijn ogen hebben Uw zaligheid gezien'.

Dat dit front deels nog actueel is, blijkt wel uit het recente boek van prof. Kuitert. Deze neemt bij het lezen van de Bijbel nog steeds het gedachtegoed van de Verlichting, het menselijk redeneervermogen, als uitgangspunt. Een enigszins ouderwets uitgangspunt voor een theoloog die zo graag modern wil zijn en grenzen wil verleggen. De postmoderne mens zal hij met dit redeneervermogen echter niet aanspreken.

VACUÜM

In onze postmoderne tijd is er immers geen sprake meer van het geloof in een alles overheersende ideologie. Het postmoderne denken impliceert wat dat betreft in ieder geval ten dele een breuk met het geloof in de rede. Dit geldt tevens de uit de Verlichting stammende politieke filosofieën van liberalisme en socialisme. (Zie de artikelenreeks van H.F. Massink.) De wens van Pascal - 'Verneder u, machteloze rede' - schijnt min of meer vervuld. De tijd van de grote levensbeschouwelijke verhalen is voorbij en de mens vraagt zich slechts vertwijfeld af: 'Wat is waarheid? ' De mens is als het ware beland in een geestelijk vacuüm.

Het gevaar van dit geestelijk vacuüm is dat het de neiging in zich heeft met nieuwe afgoden en machten gevuld te worden. Hiermee raken we de hoofdvraag. Welk belij­ den kiest nu de christen-politicus als er niet meer gesproken kan worden van één specifiek front, zoals ooit de rede, maar er veeleer sprake is van een diffuus geestelijk vacuüm? Hoe wordt zo'n front bestreden?

MIDDELPUNT

Op voorgaande vraag is geen sluitend antwoord te geven. Duidelijk is echter wél dat er in deze tijd, waarin de postmoderne mens wanhopig op zoek is naar vastheid en zekerheid buiten God, voor de christenpoliticus één opdracht altijd zal blijven gelden: de opdracht tot een hartelijk getuigenis. Het getuigenis van een vaste grond en een vaste hoop voor een ieder die gelooft. Alleen het Evangelie, dat het kruis der verzoening als onvergankelijk middelpunt van de wereldgeschiedenis stelt, kan in dit opzicht uitkomst geven. Het feit dat de moderne mens speurt naar de zinvroog van zijn leven, biedt wat dat betreft behalve gevaren ook aanknopingspunten! Daarom christen-politicus: 'Staat dan, uw lenden omgord hebbende met de waarheid'.

Tot deze slotsom lijkt ook W. Aalders te komen in 'Theologie der verontrusting':

'Hoe kan de christen vanuit die metanoia, die bekering, zijn geloof in Jezus Christus anders belijden, dan door zijn geheel andere levens- en wereldbeschouwing antithetisch tegenover de geseculariseerde wereld te stellen en de consequenties ervan te aanvaarden, ook als dat belijden onbegrip en spot, lijden en sociaal isolement met zich meebrengt. Zulke begeleidingsverschijnselen zijn immers altijd het keurmerk geweest op het ware belijden. Uit het Evangelie weet hij, dat hem 'niets vreemds' overkomt'.

mr. D.J.H. van Dijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen