Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gen-tech vraagt om blijvende bezinning

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gen-tech vraagt om blijvende bezinning

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Weerslag van een gesprek met minister Brinkhorst van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij

Weerslag van een gesprek met minister Brinkhorst van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij

Wereldwijd wordt de totale agrarische sector geconfronteerd met een nieuw fenomeen, genetische modificatie. Grote toeleverende bedrijven in de agri-business op het gebied van zaaigoed en gewasbeschermingsmiddelen, proberen met hightech toepassingen de natuurlijke groei en bloei van planten (en dieren) te beïnvloeden. De agrarische sector in Nederland weet zich ook reeds geconfronteerd met dit fenomeen.

Het belangrijkste doel van genetische modificatie, ofwel gen-technologie (gen-tech), is een betere beheersing van de teelt van gebruiksgewassen zoals tarwe, suikerbieten en aardappelen. Deze gewassen kunnen na veel bewerkingen hun eigen afweerstoffen opbouwen tegen bijvoorbeeld schadelijke bacteriën. Echter, de gevolgen van de gen-tech toepassingen in de gebruiksgewassen voor de uiteindelijke gebruiker, de consument, zijn niet haarfijn aan te geven.

JONGERENRAAD

Sinds enige tijd is de SGP-jongerenorganisatie lid van de NJMO, de Nationale Jongerenroad voor Milieu en Ontwikkeling. In deze raad zijn een groot aantal landelijke jongerenorganisaties verenigd. De NJMO ontwikkelt en coördineert projecten voor en door jongeren. De Jongeren Coalitie (JC) is het platform van vrijwel alle politieke jongerenorganisaties binnen de NJMO. Vertegenwoordigers van deze verschillende organisaties voeren overleg om gezamenlijke standpunten in te nemen. Deze standpunten worden veelal naar buiten gebracht in een notitie die door zoveel mogelijk lidorganisaties wordt onderschreven. Deze notities worden gepresenteerd en aangeboden aan kamerleden en ministers. Zo hield deJC zich de ofgelopen tijd bezig met mobiliteit en met onderontwikkeling in Nigeria. Naast deze projecten voert de JC regelmatig gesprekken met kamerleden en ministers over allerlei actuele zaken. In dit verband waren wij enige tijd terug te gast op het ministerie van LNV waar wij een gesprek hadden met minister Brinkhorst en enkele ambtenaren. Het accent in dit gesprek lag op gen-tech. In dit artikel worden de huidige ontwikkelingen met betrekking tot gen-tech behandeld, de gevolgen van gen-tech en de visie van de SGP-jongen over toepassing van gen-tech.

GEN-TECH RUKT SNEL OP

De kans is groot dat u vandaag genetisch gemodificeerde voedsel hebt gegeten. Meer dan de helft van alle verwerkte voedingsmiddelen in een supermarkt bevat meel, olie of lecithine van genetisch gemodificeerde soja. Van pindakaas, chocolade en gebak tot brood, boter en soep. Steeds vaker kunt u op het etiket lezen; genetisch gemodificeerde soja of vervaardigd met behulp van moderne biotechnologie. Maar omdat de traditionele sojabonen en de gemodificeerde variant in Amerika niet strikt gescheiden worden, kunt u er nooit zeker van zijn. Soja is binnen de voedingsmiddelen een extreem geval. Maar ook bij andere gewassen rukt gen-tech op. Bijvoorbeeld bij maïs, aardappelen en tarwe. De ontwikkelingen gaan razendsnel. In 1 982 werden de eerste transgene planten in de laboratoria ontwikkeld. Anno 2000 staan de transgene gewassen massaal op de velden en het aandeel van deze gewassen wordt snel groter.

RISICO'S ERG ONDUIDELIJK

De discussie over het al dan niet toepassen van genetisch gemodificeerde grondstoffen wordt meestal gevoerd rond de mogelijke risico's. Hierover bestaat veel onduidelijkheid en verdeeldheid. Als illustratie van mogelijke risico's kijken we even naar Bt-maïs. Deze maïs is zo gemodificeerd dat de plant constant Bt-gif produceert. Dit gif wordt op natuurlijke wijze geproduceerd door een bodembacterie. Schadelijkt n- secten worden door dit gif gedc )d, maar het is veilig voor nuttige ii ecten en zoogdieren. Bovendien i het snel afbreekbaar. Daarom worr dit gif ook wel gebruikt voor biolof sche landbouw.

Doordat insecten nu constant at ; het gif worden blootgesteld woi it veel sneller resistentie opgebou d dan bij selectief gebruik. Uit on erzoek is gebleken dat bij grootse a- lig gebruik van Bt-maïs de werk g van Bt-gif in 2-4 jaar tenietgedc n kan worden. De Bt-maïs kan de ongehinderd aangevreten worder jn de 'gewone' boer kan niets me^ met Bt-gif. Door de constante b^ asting met het gif worden orgonis ^en die eerst niet gedood werden r wel gedood. Ook nuttige insect n leggen het uiteindelijk toch het )odje. Bovendien is onduidelijk wc precies de gevolgen zijn voor de ^ Iksgezondheid.

Zo zitten aan elke genetische rroaificotie onduidelijke risico's. Hef /alt op dat in ons land weinig aan ' sico-onderzoek wordt gedaan. E' als het al gebeurt, wordt dat uitgevoerd door het bedrijfsleven. Terwijl i' de rest van de wereld de discussie hoog oploopt, gaat de Nederlrndse regering rustig verder op de inoesiogen weg. Bovendien blijkt uit • n- derzoek dat de Nederlandse b irgef niet om genetisch gemodificeerd voedsel staat te springen. Dit ailes is zorgwekkend. Onze vraag aan de minister was dan ook of Nederland zic!i niet eens zou moeten bezinnen op deze ontwikkeling en zich zou moeten ontwikkelen tot een risicospecialist. Of dat er ten minste een onafhankelijk en objectief onderzoei', gestart wordt. De minister antwoordde hierop dat gen tech een dusdanig belangrijke ontwikkeling is dat we er niet omheen kunnen. De veronderstelde risico : zijn volgens hem vaak niet gegrc: ^d en onjuist. Sommige risico's zijn - vel aanwezig maar zijn klein. De .raag of gen-tech in Nederland mag, is dan ook totaal niet aan de orde. Het enige wat we ons af moeten vlagen is: hoe kan het? De ministe'" erkende dat Nederland weinig nan research doet. Meer hieraai gaan doen is niet gewenst, omdat dot een verslechtering van de conr'jrrentiepositie tot gevolg heeft. Neoerlond als risicospecialist is onmoc'.^lijk. Daar is Nederland te klein voc' en het researchbudget te gering.

NIET VOOR NEMEN LIEF

De ..itspraak van de minister, dat ver'.-iderstelde risico's vaak niet gegroi d zijn, is juist. Vele veronderste|i; i', gen berusten op doemdenken. Moer andere risico's zijn uit onafhon-^iijk wetenschappelijk onderzee wel degelijk gegrond gebleken. Dit zijn geen kleine risico's. Het gao* hier om wezenlijk veranderde orga ismen. Hoe deze organismen zich in het milieu gaan gedragen is onbekend. Het is wel duidelijk dat, war. eer blijkt dat deze organismen ong vvenste effecten veroorzaken, er g< en weg terug is. Als deze organ' „men zich al in het milieu verspred hebben zijn ze niet meer te trocnren, laat staan uit het milieu te verv/ijderen. Stel dat er maar enkele risico's zijn. Stel dot deze risico's ook , og eens klein zijn. Don zijn die in verband met de mogelijke grote gevolgen toch nog veel te groot. Het zou goed zijn om hier net voorzorgsprincipe te hanteren, net ij dan ook treurig dat deze risico s voor lief worden genomen, omdat we anders de boot gaan missen. De overheid neemt op dit ge- D'ed stelling op grond van overwegend economische motieven. De SGP-jongeren vinden dat een kwalijke zaak. Dat Nederland geen risicospeciclist kan worden, heeft de minister wel voldoende duidelijk geniaokt. Wel zouden we aan kunnen dringen op het doen van internationaal onderzoek dat nu eens een keer niet door de bedrijven zelf wordt gedaan. Bovendien is in dat geval helemaal geen sprake van de door de regering zo gevreesde negatieve gevolgen voor de concurrentiepositie.

VOORDELEN NIET DUIDELIJK

De door de minister gestelde voordelen van genetische modificatie zijn geen directe voordelen voor de consument. Directe voordelen zouden zijn dat gen-tech producten goedkoper zouden zijn, beter zouden smaken of beter zijn voor het lichaam. Van dit alles is vooralsnog geen sprake. De door de minister bepleitte transparantie ais middel om de consument te winnen voor gemodificeerd voedsel zal in dat geval niet veel helpen.

Als we zien op de eerste generatie voordelen van genetische modificatie vallen een aantal zaken op. Als een van de belangrijkste voordelen werd altijd genoemd het verminderen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Daartoe zouden planten tolerant gemaakt worden voor schadelijke insecten en plagen. In de praktijk gebeurt het tegenovergestelde. De plant wordt tolerant gemaakt voor herbiciden. Alle planten in het veld kunnen door spuiten met breed werkende herbiciden worden gedood, zonder dat het gewas er schade van ondervindt. Een voorbeeld is de Roundup Ready sojaboon die bestand is tegen de verdelger Roundup. Beiden komen van het bedrijf Monsanto, een van de grootste spelers op dit gebied in de wereld. Echt een prachtige koppelverkoop. Herbicidentolerantie houdt het bestrijdingsmiddelen gebruik dus in stand. Ook zouden gewassen zonder bestrijdingsmiddelen kunnen. Bij geen enkel gewas is dit gepresteerd. Wel zijn er gewassen gemaakt die zelf bestrijdingsmiddelen produceren. Dit is eerder een achterdan een vooruitgang. Uit onderzoek is gebleken dat deze stoffen in de plant slechter afbreekbaar zijn, dan als dezelfde stof op de plant wordt gespoten. De verblijftijd van deze stoffen in het milieu neemt dus toe.

OPLOSSING VOEDSELPROBLEEM

Dat gen-tech het wereldvoedselprobleem op kan lossen is niet gefun­ deerd. We geloven op dit punt te veel in de techniek. Het probleem zit in de toegankelijkheid van het voedsel. De ontwikkelingslanden telen op hun beste gronden gewassen die bestemd zijn voor de export Door monoculturen (het op een groot oppervlak verbouwen van hetzelfde gewas), verzilting en erosie wordt goede grond steeds schaarser. Genetisch gemodificeerde gewassen ondervangen geen oorzaken van honger. De trend naar monoculturen zal versterkt worden. Monoculturen zijn een van de belangrijkste oorzaken van verslechtering van de bodemkwaliteit. Gevreesd moet worden dat de consument, de agrariër, het milieu en de derde wereld van genetisch gemodificeerde gewassen weinig voordeel hebben. Een partij spint er wel garen bij: het bedrijfsleven.

De door de minister gewenste duidelijkheid onderschrijven wij. Goede voorlichting en vermelding op etiketten is noodzakelijk. Volgens de huidige wetgeving moet het gebruik van genetisch gemodificeerde bestanddelen op het etiket vermeld staan. Deze bestanddelen moeten dan wel met de huidige methoden detecteerbaar zijn. Dit betekent dat genetisch gemodificeerd soja-eiwit wel op het etiket wordt vermeld en genetich gemodificeerd soja-olie niet. Dit is een rare situatie die onduidelijkheid schept. De huidige norm dat ggo-vrije (genetisch gemodificeerd organismen) producten 1 procent voedsel mogen bevatten dat wel genetisch gemodificeerd is vinden de SGP-jongeren te hoog. Om de consument keuzevrijheid te geven moet een ggo-vrije voedselketen gewaarborgd worden. Hierop dient de overheid toe te zien.

CONCLUSIE

De SGP-jongeren staan huiverig tegenover gen-tech. Niet in de laatste plaats omdat de mens dieper dan ooit in de schepping ingrijpt. De vraag 'kan wat mag' zou veel meer aan de orde moeten komen. Misschien moeten we onze hoop vestigen op minister Pronk. Bij het in ontvangst nemen van een studie over biotechnologie van de Christenunie, zei hij, dat hij tot dezelfde stondpunten komt. Bovendien is hij gemotiveerd om zijn standpunten hierover— in het kabinet uit te dragen.

Anton Rottier (lid sectie politiek)

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 april 2000

De Banier | 20 Pagina's

Gen-tech vraagt om blijvende bezinning

Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 april 2000

De Banier | 20 Pagina's