De ’Oranjetirannie’ verdrijven

Laat ik beginnen met iets positiefs over het EK-voetbal. Nogal vy^at voetbaltrainers tonen heel wat meer verantvN^oordelijkheidsbesef dan bev^indslieden. Gaat het mis, dan stappen ze op. De piuchevastheid op het Haagse Binnenhof is duidelijk sterker dan die rond de Amsterdamse Arena. Overigens kan ik niet beoordelen of het terecht is dat die coaches het veld ruimen. En als > vaar is dat hun opstappen meer te maken heeft met het moeten offeren van een zondebok aan de volkswoede dan met verantw^oordelijkheidsgevoel, dan zit er toch een raar bijsmaakje aan. Maar goed.

VLAGGETJES

De EK2000 liggen al weer bijna veertien dagen achter ons. Ook als SGP'ers, breder, de gereformeerde gezindte, hebben we ermee te maken gekregen, of we dat nu wilden of niet. Dot geeft op zich al te denken. Zelfs wie niets van voetbal moet hebben, liep er tóch tegenaan. En dan heb ik het niet zozeer over de opzichtige oranje uitdossingen en vlaggetjes op straat, waar je nog aan voorbij kunt lopen, maar over het nieuws op de radio thuis, de reclame in de kranten, de artikelen in de winkels en de vijfjes in de eigen portemonnee. Niemand in Nederland kon om de Europese Kampioenschappen heen. Koning Voetbal drong zich overal op. "Oranjetirannie" schreef iemand terecht.

Wie denkt dat zo'n overmatige aandacht normaal is, er gewoon bij hoort, vergist zich. Zelf was ik in Duitsland toen dat land nog volop 'in de race was', maar van een gekte zoals hier was bij onze oosterburen geen sprake. Daar geen zwartrood-gele koeien in de wei, geen 'Mannschaftsvla' en geen radio- en tv-programma's die volledig moesten wijken voor het voetbal. Ook elders in Europa, inclusief de warmbloedige landen aan de Middellandse Zee, uitte de sympathie voor het eigen nationale elftal zich binnen minder extreme grenzen. Kennelijk is er in Nederland meer aan de hand.

MENTALITEITS- REVOLUTIE

Wat precies? De Volkskrant van 30 juni jl. laat daarover de massapsycholoog Van Ginneken aan het woord. Deze wees erop dot er zich in ons land een 'mentaliteitsrevolutie' voltrekt. Van Ginneken: "Die carnavalssfeer die hier bij grote evenementen telkens weer opduikt, wordt veroorzaakt door een verschuiving in het nationole karakter. Het dominant-calvinistische karakter van de laatste paar honderd jaar is tien, vijftien jaar geleden omgeslagen in een dominant-anticalvinistisch karakter, waarbij alles wat vroeger werd weggestopt juist heel erg wordt getoond en benadrukt." Of deze verklaring voldoende is, laten we nu maar even in het midden (het calvinisme wordt wel erg vaak en makkelijk gebruikt als verklaring voor de

meest uiteenlopende verschijnselen), maar feit is dat de sfeer rond voetbal in Nederland veel weg heeft van massahysterie.

Daarbij kunnen we niet heen om de rol van de (massa)media. Niet ontkend kon worden dot de berichtgeving in veel kranten, radio en tv wekenlang beheerst werd door een en hetzelfde thema. Wie zou voor zo'n mediaoffensief ongevoelig blijven? De al geciteerde massapsycholoog houdt het erop dat de media de oranjehysterie niet zozeer hebben veroorzaakt, als wel hebben aangeblazen. Ook anderen wezen op de kwalijke invloed van de pers. Onder de kop 'Voetbal is heilig voor tv-journalistiek en dat baart zorgen' schreef tv-criticus Cornald Maas in en Het oral tot pgec/e Volkskrant onder meer dit: \| die voorbeschouwingen, maai tevoren al. Al die Oranje-prog ma's, even onschuldig als onzi Al die Oranjegekteverlokkinge al leven werden ingeblazen nc voor er iets aan de hond was - nog voor er reden toe was. (... zijn de berichtgevers, en dan v die van de tv, die dit EK voetbc ongekende proporties hebben blazen." en imnig. die

Een andere krant, NRC-Handei blad, tekende in haar commen' ar op dat een groot deel van de L volking de laatste maand "dermaf was opgelierd met varianten o de grootspraak 'we are the greate ', dat de zelfdiscipline zoek raak toen dat werd gelogenstraft." C n te vervolgen: "De spreekwoordeh e calvinistische deemoed woarof ^lederlond zich laat voorstaan, blijkt

meer en meer een lege huls te n.' De krant schroomt niet te spreks van 'Oranjehysterie'. En uit die slfde krant nog een citaat, nu var en andere redacteur: "Er werd ee; grens overschreden. Ik bedoel grens tussen toekijken en meed - n, tussen noteren en enthousiasmt n, tussen nieuws vergaren en gez; : gheid creëren."

HUICHELACHTIG

Maar ja, diezelfde 'kwaliteitskr v ten' deden zelf aardig mee. Ge , n wonder dat Jon Blokker, coiumi st van de Volkskrant en kenner vc de persgeschiedenis, de draak sta- me* die huichelachtigheid. Hetvoeti'alnieuws kreeg bijna dagelijks ec 1 prominente plaats op de voorpag- na, mét foto's. Die trend is al jaren geleden gezet. Was voetbalnieuws toen nog iets voor de sportpagina's Qchtenn, nu prijkt het op de voorpagina - nogmaals, ook van de kwaliteitspeis. En de radio? Van hetzelfde laken een pak. Sportuitslagen, ook e's die 'belangrijk' waren, zaten ru.Ti een decennium geleden nog vlak voor de weersverwachting, aan h.; t slot van de uitzending. Tegenwoordig begint het nieuws ermee. Het voetbal belangrijker dan de jihad tegen christenen op de Molukke ', de 'ontrafeling van het leven' "f de dood van 58 Chinezen in ee •. Nederlandse truck...

Is he' een wonder dat mensen door dez€: )pfokkende berichtgeving écht gaar geloven dat het EK2000 ontzette .d belangrijk is? Tot in de Twe€; de Kamer aan toe. Daar was het cemasqué het grootst. Kamervergad'nngen werden ervoor onderbrok .n of verzet - op verzoek nota ben( van het CDA. En waar de kamerleden en het personeel in het verleden de wedstrijden nog min of mee besmuikt volgden via de tv op hun eigen werkkamer, daar werd nu voof het eerst in de grote centrale hal •an de Kamer een enorm schem opgericht om met z'n allen collev: tief te kunnen kijken - 'gezellig' inet bier en wijn en frisdrank, zoa' iedereen via z'n pc werd opgerr epen. Wie, zoals de SGP-fractie, f.iet meedeed, was duidelijk spelbreker.

Tien end was in dit verband de donderojgavond waarop Nederland moe; f spelen in de halve finale tegen Italië. Massaal werden die avond al eerder geplande vergade­ ringen en activiteiten afgeblazen, en heus niet alleen in het parlement. Met als dieptepunt wat er gebeurde met de traditionele donderdagse koopavond. Winkelketens kondigden aan die avond de deuren te zullen sluiten. Natuurlijk vereerden de winkeliers hier allereerst de Mammon, maar ze deden dat wetend dat het winkelend publiek zich massaal zou overgeven aan Nederland- Italië. Is het niet uitermate triest dat om op de Dag van de Heere inkopen te kunnen doen de wet zo nodig moest worden veranderd en dat diezelfde winkels op een doordeweekse werkdag geheel vrijwillig dicht gaan om te kunnen buigen voor de wetten die Koning Voetbal dicteert?

HEILSWERK

Daarmee raak ik een aangelegen en teer punt, de zondag. En laat ik maar direct met de deur in huis vallen: ook 'onder ons' is het helaas zo dot er vergoelijkend wordt gedaan over sport op zondag. Met de vroomst klinkende verontschuldigingen wordt dat wat Gods Woord ons vermanend en liefdevol voorhoudt, weggeredeneerd. Om - want daar komt het toch op neer- onze eigen gang te kunnen gaan. Heel opvallend was in dat verband wat ik zag in het EO-progrommablad Visie. Daarin kwamen drie (top)sporters over zondagssport aan het woord. Eén van hen vond dat de prediking en overdenking van Gods heilswerk op de Dag die Hij ons aanbiedt niet te verenigen was met het opgaan in sport en spel. De twee anderen wél. Alleen al het feit dat deze verschil­ lende geluiden in de Visie neutraal naast elkaar werden gezet, is opmerkelijk. Duidt dat niet op een duidelijke verschuiving in denken? De vraag stellen is haar beantwoorden, zeker als je weet dat de richtingwijzers van de EO vroeger wél duidelijk waren.

In de kolommen van het Nederlands Dagblad, de krant die veel lezers heeft in de achterban van de met ons verwante partijen GPV en RPF, wordt er tot op de dag van vandaag over ditzelfde onderwerp geschreven. Ook daaruit blijkt dot dat wat tot voor kort toch min of meer vanzelfsprekend was, namelijk dat het apart houden, het heiligen van de Dag van de Heere zich niet verdraagt met (top)sport, nu ter discussie staat. Is dat winst, zoals iemand me zei toen ik het er met hem over had. Winst, omdat een goede discussie erop wijst dat we er bewust mee bezig zijn? Ik heb betrokkene eerlijk gezegd het eerder te zien als verlies. Want als we het onder elkaar zelfs over zo'n zaak al niet (meer!) eens zijn, wat dan? Groeit dan toch niet uit elkaar wat tot dusverre bij elkaar hoorde?

In dit verband was een ingezonden brief van een inwoner van Rhoon ronduit onthutsend. Na een korte inleiding begon hij zijn brief aldus: "Ik ben christen. Ik weet mij gereinigd en geheiligd door het bloed van Christus. Ik geloof in de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God. Schepper van hemel en (in zes dogen) aarde." Vervolgens betoogde hij dat het onmogelijk is om consequent niets met zondogsorbeid te maken te willen hebben. Aon alles kleeft wel op de een of andere manier zondogsorbeid. Bovendien, of je nu op zondag voetbal kijkt of doordeweeks, dat wil helemaal niet zeggen dat je jezelf aan de god van het voetbal verliest. Nuchter blijven, "genieten van het moment, en daarna doorgaan als mens, als christen in deze maatschappij."

De briefschrijver, zelf (ook op zondag) werkzaam in de Rotterdamse haven, beëindigde zijn brief zo: "Vierentwintig uur per dog ben ik een kind van God. Ook tijdens het kijken van een wedstrijd. (...). Even ontspannen een wedstrijd kijken en dan weer verder met het werk van de Heer. Ook donderdagavond (vanavond). Om kwart voor acht begint de kerkenroodsvergadering, maar ik wacht toch echt tot het laat- ste fluitsignaal geklonken heeft voordat ik daar naartoe ga. En mocfit het zo zijn dat Nederland- Italië een verlenging nodig heeft, don zal de kerkenraad een half uurtje langer op mij moeten wachten." De kerkenraadsleden in Rhoon hebben die avond inderdaad wat langer moeten wachten op hun ambtsbroeder, en omdat ook de verlenging uitliep zelfs langer dan een half uur...

GAT

Het verdriet me zoiets te lezen. Hoe ik ook probeer de beginzinnen te rijmen met de slotwoorden, het lukt me niet. Wie het vierde gebod onbevangen en onbevooroordeeld leest, moet toch vaststellen dat de Bijbel helder is. En als de briefschrijver behoort tot de kring van kerken die zich nog gereformeerd noemen (daar ga ik van uit bij een lezer van het ND], dan ervaar ik met pijn in het hart een geweldig gat, een kloof waar totnogtoe verwantschap en herkenning was. Ik ga er vanuit dat dit geluid niet breed wordt gedragen, althans zo pregnant als verwoord door deze briefschrijver. Anderen echter lieten ook duidelijk doorschemeren op het punt van de zondagssport de lijnen anders te willen trekken dan in de 'gereformeerde wereld' tot nu toe algemeen aanvaard was. En dan ben ik bang dat hier meer zichtbaar wordt dan alleen een cultuurverschil. Openbaren zich hier diepere, dus inhoudelijke verschillen?

In dat verband was ik ook ongelukkig met wat RPF-kamerlid Rouvoet zei. Gevraagd waarom de RPF, in tegenstelling tot de SGP, niet of nauwelijks kritiek had gehad op Euro 2000, zei hij tegen het ND onder meer dit: "Ook de verstoring van de zondagsrust is voor ons een probleem, maar dat is geen zelfstandige reden om het voetbal de nek om te draaien. Dan zouden we ons ook tegen gewone voetbalwedstrijden en andere grootschalige evenementen op zondag moeten keren." Inderdaad, zou ik hem willen zeggen, inderdaad, de SGP keert zich daar tegen. Ik geef onmiddellijk toe dat we het ons met dit standpunt in deze tijd niet makkelijk maken, maar als je denkt over de zondagsrust zoals de SGP dat doet, dan is inderdaad de consequentie dat je je stem verheft tegen dit soort evenementen. Maar echt moeite kost ons dat ook weer niet, omdat we er van overtuigd zijn dat we hierin een bijbelse lijn volgen en die als een weldaad ervaren. Het gaat tenslotte toch ook om Gods eer.

MODERN JASJE

Tot slot nog één punt. Een veelgehoord argument de laatste weken is dat je je best tegen de uitwassen van het voetbal kunt keren, dat je je niet overgeeft aan de verdwazing, maar dat het voetbal zelf (nu even los van de zondag) best acceptabel is. Daar zou een heleboel over te zeggen zijn, zeker nu 'het voetbal van tegenwoordig' voor velen een soort pseudo-religie is geworden, heidendom in een modern jasje. Ik beperk me tot een vraag en enkele citaten. De vraag luidt: is het voetbal anno 2000 los te zien van de massale verdwazing, het verbale en lijfelijke geweld op en om de velden en de grijpgrage arm van de commercie en het grote geld?

De citaten put ik uit artikelen van anderen. Allereerst Dorien Pessers in de Volkskrant: "Dat voetbal een belangenloos spel is dat supporters uit de sociale realiteit van alledag haalt en hen bovendien verbroedert, is een al lang achterhaalde mythe. Toch doen de organisatoren en de media er alles aan om die leugen in stand te houden. Dwars tegen de feiten in. Voetbal is identiek geworden met supportersgeweld en de harde repressie daarvan. Van verbroedering is geen sprake. Integendeel. (...) Voetbal biedt tegenwoordig geen ontsnapping meer aan de alledaagse realiteit, maar confronteert de supporters juist met de kern van die realiteit: commerciële ompetitie, extreme salarissen en . rjmi. naliteit." Vervolgens J.L. Heldi ig in de NRC: "Het is een merkwac dig verschijnsel: terwijl het officie! Nederland zijn best doet een zo' itaardig, menslievend gezicht te te en (...), komen bij Europese en wereldvoetbalkampioenschappen de instincten van de holbewoner nt n boven, primitieve tribale drifte waarbij de mensen zich uitdo: en als Papoea's." Gottfrid van Ec in het Nederlands Dagblad: "Or 'e geesten worden opgewekt, er ntstoat animo en we laten ons g Tiakkelijk meeslepen. Het is blijkbc ir een menselijke oerbehoefte or ons over te geven aan iets groters an wijzelf en dit te uiten via kenn-. - ken als kleding, symbolen, riten en gezangen. (...) De manische mor > cultuur en de eentonige eenkleuric.heid rond het voetbal heeft me echti wakker geschud uit een religie ze slaap." Het past me vanzelfspi - kend niet om ook maar ieman. te veroordelen. Maar wel zeg ik it: wie zegt nog onbevangen nac het EK te kunnen kijken, moet wel ogkleppen op hebben. En daarm s heb je - zoals algemeen bekent beperkt zicht. In dit artikel is bew st rijkelijk geciteerd uit bladen en p riodieken buiten de direct eigen k ng. Dat heeft een bedoeling, name jk om aan te geven dat wat ik ge ; hreven heb, niet de visie is van ee wereldvreemde SGP'er, maar van lensen midden in de maatschappi 3n met hun ogen in deze wereld v jd open. Zien wij niet wat zij wél ien? Of willen we het niet zien?

Vorig jaar zwengelde de SGP • 3 discussie aan over oppositie, h : ingaan tegen de tijdgeest. Same (met de Christenunie en het CD > .) zouden we daarin onze kracht noeten zoeken. Dat houdt in dat w de geesten moeten zien te ondersc eiden en te onderkennen, om de; ed la Groen van Prinsterer te besti - den. Maar zoiets kan alleen al je het radicaal doet. Je kunt niet e n beetje tegen de tijdgeest ingac , want dan verlies je vroeg of loc '• Het zou mooi zijn als christelijk 'Nederland juist op zo'n punt waa de tijdgeest zich zo uitdrukkelijk e massaal manifesteert, bij een ti ama dat voor iedereen zo herkenbo'^r is en waar iedereen mee te maken heeft (zie boven), zou kunnen Ijten zien wat God Zelf ons zegt: "Gij geheel anders." M. de Bruyne

M. de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen