Európai Unió és a kisebbségek

'De Europese Unie en de minderheden', zo luidde de titel van het congres dat op 17 en 18 november jl. in Boedapest gehouden werd. Voor Hongaren een actueel en belangrijk thema. Binnen Hongarije kampt men met het probleem van de zigeunerminderheid. Buiten Hongarije - onder meer in Slowakije, Oekraïne, Roemenië en Joegoslavië- leven vele Hongaren, die zich sterk verbonden weten met Hongarije zelf. Ook bereidt Hongarije zich voor op toetreding tot de Europese Unie. Hongarije zal de positie van minderheden in eigen land goed geregeld moeten hebben vóór toetreding. Daarna zal het een klein land zijn in een grote Unie, een minderheidspositie dus. Deze thema's waren aan de orde op de conferentie in het prachtige Hotel Kulturinnóv, op de burcht in het oude centrum van Boedapest, naast de Koning Matthiaskerk.

De SGP-Werkgroep Oost-Europa en de Hongaarse stichfing Gereformeerden in de Samenleving, waarvan ds. Thuróczy voorzitter is, hebben op verzoek van de Hongaarse regeringspartij MDF, deze conferentie georganiseerd. De SGP-delegatie bestond uit de heren L. van der Waal (delegatieleider en oud-Europarlementariër), ds. J.J. Tigchelaar (oud-voorzitter van het Studiecentrumbestuur), kamerlid C.G. van der Staoij, Europarlementariër B. Belder, oud-medewerker von het Studiecentrum H.F. Massink en ondergetekende. Op de luchthaven van Boedapest werden we ontvangen door ds. Thuróczy die ons naar het conferentiecentrum bracht. Hij opende de volgende dag de door ongeveer 1 30 mensen bezochte conferentie, waarbij we samen Ps. 25 op de bekende melodie zongen. De leiding berustte verder bij ds. Szószfalvi, burgemeester van Csürgo en parlementslid voor het MDF. Met het oog op het kader waarin de conferentie geplaatst werd, 'Europese vragen - reformatorische antwoor-­ den', stelde hij dat het enige antwoord 2000 jaar geleden in Christus gegeven is. Hij hoopte dat wij als christenen in de maatschappij een actieve bijdrage zullen leveren. Van der Waal zette vervolgens uiteen wat de Nederlandse bijdrage aan de conferentie zou zijn.

VERDRAG VAN TRIANON

Tijdens de conferentie speelde op de achtergrond voortdurend het Verdrag van Trianon mee, dot gesloten werd na de Eerste Wereldoorlog en waarbij Hongarije grote delen van zijn land verloor. De Hongaren die in deze delen leven, zijn sindsdien niet meer Hongaarse staatsburgers, maar - bijvoorbeeld- Roemeense of Slowaakse staatsburgers geworden. De Hongaarse minderheden buiten Hongarije verkeren tot op de dag van vandaag in achtergestelde pos-ties. Onder deze Hongaren is nog steeds verbondenheid met Hongarije - getuige de aanwezigheid von zo'n 30 Hongaren van buiten Hongarije op de conferentie. Zij koesteren de wens om in het land waar zi| nu wonen een betere positie te krijgen. Deze minderheden in het buitenland verwachten daarbij een actieve opstelling van de Hongaarseregering.

BIJBELSE VISIE

Als eerste was het woord aan de theologen, ds. Tigchelaar en prof. Szücs, om een bijbelse visie te geven op de begrippen natie en minderheid. Ds. Tigchelaar liet zier dat in het Oude Testament een ve^ schil bestond tussen 'om' (Israël, Gods verbondsvolk) en de 'gojim' (heidense volken). In het Nieuwe Testament is dat onderscheid niet meer van belang: God vergadert zich uit de heidense volken én uit Israël een gemeente ('laos'). De gemeente van gelovigen wordt uit alle volken bijeen vergaderd. De kerken van de reformatie her en der in Europa moeten elkaar dus helpen. De leden van de kerk moeten zich wel aan de overheid von de nationale staat waartoe zij behoren, onderwerpen. De nationale staat is immers door God ingesteld: enerzijds is het bestaan van nationale staten een straf op de hoogmoed bij de torenbouw van Babel (Gen. 1 1), anderzijds iets dot God gewild heeft (Hand. 17: 26). Het voortbestaan van staten en naties is echter nergens door God gegarandeerd, behalve voor Israël. Gods wil is niet dergelijke tijdelijke zaken te vuur en te zwaard fe verdedigen, maar dat naties Hem dienen. Ook voor Hongaarse minderheden geldt: het is niet zinloos om minderheid te zijn, maar juist zinvol om als minderheid Hem te dienen. Wat de EU betreft, de Hongaren moeten haar niet verheerlijken of de torenbouw van Babel herhalen. Spreker waarschuwde tenslotte voor de invloed van Rome in de EU.

KLEINE KUDDE

Prof. Szücs opende met de stelling dat Jezus de kant van de minderheid, de 'kleine kudde', kiest. In het Oude Testament lezen we van het uitverkoren 'wormpje Jakobs', in het Nieuwe Testament dat de nederigen verhoogd, maar de machtigen van hun voetstuk geworpen worden (Luk. 1). Hij benaderde het begrip 'natie' op twee manieren. Ten eerste kun je een volk of natie zien als een groot gezin, zoals in Gen. 5, waarbij verwantschap een groep mensen tot een volk maakt. Dit aspect van natie-zijn is gegeven in de schepping. Ten tweede is de natie een straf van God: Hij brengt scheiding aan bij Babels toren (Gen. 1 1). Dat eerste aspect is voor Hongaren heel belangrijk: hun identiteit ligt in hun gemeenschap. Voor de jongere generatie betekent het vijfde gebod volgens prof. Szücs dat zij de traditie en geschiedenis van haar natie en (voor)ouders, moet eren. De professor was eerlijk over de huidige situatie: de omwentelingen begin jaren '90 hadden in Midden- en Oost-Europa het vuur van nationalis­me aangestoken: we zijn net begonnen met blussen. Een politieke oplossing moeten de Hongaren niet zoeken in het spreken over 'de God van Hongarije', want dat leidt tot een gettomentaliteit. Rechten voor minderheden bieden meer perspectief.

POLITIEKE ASPECTEN

Het tweede deel van de conferentie ging over minderheden in en rond Hongarije. De Hongaarse staatssecretaris Németh van Buitenlandse Zaken gaf de opstelling van zijn regering weer. Hij nam zijn vertrekpunt in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Hij trok er de les uit dat de Hongaarse regering zich verantwoordelijk moet weten voor de meer dan drie miljoen Hongaren buiten de landsgrenzen. Vanuit deze houding wil de regering straks graag binnen de EU de minderheden beschermen.

De staatssecretaris stelde dat op twee manieren psychologische factoren de minderheidskwestie extra ingewikkeld maken. Ten eerste: vanwege het ontbreken van minderheidsrechten, voelen buitenlandse Hongaren zich tweederangs burgers. Ten tweede: de jaloezie van Hongarije's buurlanden jegens Hongarije's vorderingen bij de toetreding wordt geprojecteerd op de Hongaarse minderheden in die buurlanden. Ze worden dus dubbel getroffen. Alleen gelijktijdige toetreding tot de Unie en invoering van rechten voor minderheden kunnen een oplossing bieden. Wanneer Hongarije voorlopig alléén zou toetreden, zullen de Hongaren in de diaspora het nog moeilijker krijgen.

Momenteel zet de Hongaarse regering zich in voor die Hongaren door hun ondernemingen in het buitenland financieel te ondersteunen en door andere Centraal-Europese landen aan te spreken op het garanderen van rechten. Németh betitelde zijn visie als 'gegrond idealisme'. Hij wees op de wonderen die God reeds in de geschiedenis had gedaan en dat Hij de geschiedenis schrijft: 1 5 jaar geleden was het ondenkbaar dat zo'n conferentie als deze plaats zou kunnen vinden; de Sovjet-Unie en het IJzeren Gordijn zijn gevallen; in Joegoslavië is president Kostunica verkozen.

EUROPEES PARLEMENT

Onze Europarlementariër sprak over de Hongaarse minderheidskwestie vanuit het perspectief van het Europees Parlement. Kern van zijn lezing was dat de rapportages van de Europese Commissie over de toetreding van Centraal-Europese landen tot de EU tekort schieten op het punt van de minderheden. Een aantal landen, waaronder Hongarije, zou al voldoen aan het criterium dat respect voor en bescherming van de minderheden hecht verankerd zijn in

wetgeving en beleid. Deskundigen betogen echter terecht dat de situatie van de Hongaren in de diaspora, maar ook die van de zigeuners in Hongarije, nog steeds belabberd is. Belder zet zich in Brussel en Straatsburg in voor een genuanceerd beeld van de situatie in de Centraal-Europese landen. Hij verzuimde daarom ook niet te wijzen op positieve ontwikkelingen, met name in Hongarije (hij was vol lof over het minderhedenbeleid van de Hongaarse regering), maar ook in andere landen.

In de discussie kwamen felle reacties op zijn bewering dat het met de zigeuners in Hongarije slecht gesteld is. Volgens verschillenden in de zaal leeft men in onderlinge harmonie samen. De SGP-er herriep zijn uitspraken niet, maar relativeerde wel: de EU moet ook zelf voldoen aan de eisen die zij aan de toetredende landen stelt. Binnen de EU hebben we immers te maken met bijvoorbeeld de Corsicanen in Frankrijk. Reden voor arrogantie is er dus niet. Ook de EU moet haar zaken op orde hebben.

EU BEDREIGING VOOR IDENTITEIT

SGP-Kcmerlid Van der Stoaij opende de zaferdagochtend met een referaat over de gevolgen van toetreding tot en lidmaatschap van de EU voor de nationale eigenheid en christelijke identiteit. Hij betoogde dat de EU zich met steeds meer beleidsterreinen is gaan bezighouden, ook identiteitsgevoelige, zoals onderwijs, binnenlandse zaken en justitie. Ook wees hij op het Handvest van de Grondrechten, een duidelijk signaal voor de rol die de EU wil spelen op het gebied van politieke rechten. Een andere ontwikkeling is dot besluitvorming in de Europese Raad steeds minder bij unanimiteit plaatsvindt. Doordoor neemt de invloed van kleine landen af.

Van der Staaij signaleerde dat de EU bepaald geen protestants-christelijke Unie is. De Hongaren moeten daarmee rekening houden. Hij stok ook de hand in eigen boezem: Nederland loopt helaas op sommige terreinen voorop, denk aan het homohuwelijk en de euthanasie. Op andere terreinen ligt het andersom en loopt de EU voorop, denk aan de abortuspil en octrooiering van menselijk weefsel. Kortom, de gevolgen voor de identiteit van kleine (kandidaat)lidstaten zijn lang niet altijd positief. Hij riep de nationale parlementariërs van Hongarije op om bij toetreding tot de Unie waakzaam te zijn en hun controlerende rol waar te maken. Juist zij zijn de eersten die zich moeten inzetten voor het beschermen van de nationale identiteit. Het kamerlid sloot af met de visie van de SGP op de toekomst van de Europese Unie: een verband van zelfstandige staten, die elkaar vinden in intensieve samenwerking op terreinen waar dat uit de oord van de zaak geboden is. In die samenwerking dient Gods recht centraal te staan.

In de discussie bleek dat onder de Hongaren vrees bestaat voor identiteitsverlies. Genoemd werden: de taal, de landbouwsector, het vermogen van de kerk om de identiteit te bewaren, de vrees voor Amerikanisering. Anderen wezen op de positieve kanten en noemden concrete investeringen van de EU in Centraalen Oost-Europese landen. Belder en Van der Stoaij zeiden uit te zien naar spoedige toetreding van Hongarije. De eerste verheugde zich op eventuele samenwerking in het Europees Parlement met geestverwanten. De laatste zag Hongarije liever vandaag dan morgen toetreden, waar hij aan toevoegde dat een grotere EU met een versmald takenpakket hem wenselijker leek dan een kleine EU die zich wil profileren als politieke Unie.

HONGAARSCHRISTELIJK ELAN

Hierna volgden nog twee referaten, door ds. Balog, persoonlijk adviseur van premier Orban van Hongarije, en door prof. Kozmo uit Cluj in Roemenië. De eerste beklemtoonde in zijn lezing de rol die de kerk moet

vervullen in het bewaren van de identiteit in het nieuwe Europa. Zij moet kwaliteit leveren: politici moeten van ons een goede boodschap horen en de preken in de kerk moeten doorwerken in ons handelen in de maatschappij. Hij betreurde de verdeeldheid van de Hongaarse christenen: 'eenzame wolven' noemde hij ze. Hij riep ze op om de krachten te bundelen. Prof. Kozma constateerde in zijn lezing dat steeds meer Hongaren zich kunnen vinden in aansluiting bij de EU. In het Westen zog hij een gevaarlijk ideologisch verval zich voltrekken: er is daar een materialistische cultuur zonder zelfbeheersing en verantwoordelijkheidsbesef. De Roemeense theoloog was van mening dat men een strategie moet bedenken om de Hongaarse identiteit in de EU te bewaken: Hongaren moeten hun christelijke waarden in Europa uitstralen. Tenslotte stelde hij dat ook in Europese organen nog steeds mensen zijn die, in plaats van de volkssoevereiniteit, Gods soevereiniteit over het publieke leven erkennen. Met hen moeten we samenwerken.

ALGEMEEN NUT

Aon het eind van de conferentie maakte voorzitter Szászfalvi bekend dat er een Vereniging voor Algemeen Nut opgericht was, bedoeld als netwerk voor christenen in kerk en politiek en om de activiteiten uit te bouwen die tot nu toe door onze Werkgroep en de stichting van ds. Thuróczy georganiseerd werden. Ongeveer zestig mensen hebben zich al opgegeven als lid. Via lokale contactpunten verspreid over heei Hongarije zal men activiteiten organiseren om maatschappelijke bewustwording van christenen te sti muleren. Een nieuwsbrief completeert het geheel. Onze Werkgroep is erg blij met de oprichting van deze Vereniging. Tot besluit van de conferentie sprak Van der Waal een dankwoord namens de Nederlandse delegatie.

Op zondag hebben we tweemaal een dienst bijgewoond van de Ho: ' gaars-Gereformeerde Kerk, 's ochtends bij ds. Varga met goede vertaling, 's avonds in de kerk aan het Calvijn-plein. Met ds. Varga hebben we nog een poosje staan napraten. Hij toonde zich erg bezorgd over de ontwikkelingen in Nederland. Met name het homohuwelijk had hem erg geschokt. He: is goed om te zien dot ook christe nen in het buitenland met ons mee ven en meebidden.

Namens de delegatie, Evert-Jan Brouwer

Bedenkelijk

Lezers die zich afvragen hoe de taalbarrière geslecht wordt als Nederlandse SGP'ers in Hongarije confereren, moeten weten dat dat meestal gaat via tolken. Soms ook biedt het Engelse of Duits uitkomst. Een enkel keer gaat het mis, zoals ook tijdens de laatste conferentie. Delegatieleider Van der Waal had, zoals we van hem gewend zijn, in zijn inleiding een paar behartenswoordige woorden gesproken aan het adres van de Hongaarse gastheer. Waarna de Hongaarse gastheer op zijn beurt Van der Waal weer bedankte. En wat hoorden de Nederlanders via de simultaanvertaler? Dat de Hongaren zeer ingenomen waren met Van der Waals "bedenkelijke woorden..."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen