HAAGSE PROPJES

GOUDEN EEUW

"Euforisch is Nederland. Het is lang geleden dat het zo goed ging

met ons land. Ongegeneerd vergelijken we de huidige periode met de zeventiende eeuw, toen Amsterdam bet centrum van de wereld was. Wat is er toch met dat Gouden Eeuw Gevoel? En wat was die Gouden Eeuw eigenlijk? "

Dit korte citaat komt uit het Historisch Nieuwsblad. Het werd me toegestuurd door een attent archiverend SGP-hoofdbestuurslid uit Zierikzee. Het blad ging op onderzoek uit en belandde bij een drietal zogenaamde Gouden-Eeuwdeskundigen. Een van hen is de ook onder ons bekende prof. Van Deursen, bekend van bestsellers als 'Mensen van klein vermogen' en 'Dorp in de polder'.

Van Deursen kreeg de vraag voorgelegd: wat is de betekenis van de 17e eeuw voor nu? Een aardige vraag zo rond de jaar-, sommigen zeggen eeuwwisseling. Van Deursen: "Voor de SGP bijvoorbeeld geldt dat het huidige normenpatroon vast is gelegd in de 17e eeuw. De verhouding tussen kerk en staat en de gedachte dat Nederland een christelijke natie is. De overheid moet zich houden houden aan het Woord Gods. (...) Recentelijk kwam dat tot uiting in de discussie over het homohuwelijk. Niet alleen de SGP, alle kleine christelijke partijen waren daartegen en vonden dat die overheid zich aan het Woord Gods moet houden." Gelet op de afloop van de discussie over het 'homohuwelijk', is de Gouden Eeuw echt voltooid verleden tijd. De tegenwoordige is eerder een Zwarte Eeuw.

KOPJE KOFFIE

Er zijn mensen die het heel raar vinden dat politici na een stevig debat met elkaar tóch samen gezellig een kop koffie gaan drinken. Dat kan toch niet, redeneren ze. Hoe kun je nu het ene moment met elkaar in de clinch liggen en het andere moment gewoon vriendelijk met elkaar oplopen of samen nog even napraten? Dat is toch onoprecht?

Het antwoord op die veelgestelde vraag is eenvoudig: een zakelijk verschil van mening kan best samengaan met een goede een persoonlijke verstandhouding. Je kunt best met iemand van mening verschillen, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat je die ander moet mijden. Anders gezegd: je moet personen scheiden van zaken. Dat is overal zo in de samenleving, dus ook in de politiek.

Maar er zijn debatten en onderwerpen waarbij het verschil tussen de zaak en de persoon wegvalt. Dat soort debatten hebben we het afgelopen jaar helaas een paar keer gehad. Denk aan het 'homohuwelijk' en de euthanasie. In die debatten was de kloof dermate diep en breed en was de verwoording ervan dusdanig vijandig én triomfantelijk, dat je van een gezamenlijke kopje koffie kotsmisselijk zou worden.

FREULE

Kabinetten worden in Nederland niet zomaar geformeerd. Moeizaam moeten onderhandelaars somtijds maanden achtereen pogen om tot een vergelijk te komen. Van kabinetsformateurs wordt daarbij verwacht dat ze behoorlijk behendig zijn. Een der listigste formateurs die Nederland ooit gekend heeft was mr. J.H. van Schalk, een vooraanstaand man in de Katholieke Volkspartij (nu CDA) van na de oorlog. Van Schalk was een meester in het om de tuin leiden van nieuwsgierige journalisten.

In 1948 werd hij tot formeren geroepen nadat de verkiezingsuitslag een duidelijke "ruk naar rechts" te zien had gegeven. Politieke smaakmakers leidden daaruit af dat de rooms-rode coalitie verbreed moest worden. De onderhandelingen met de pas opgerichte VVD geschiedden in het diepste geheim. Belangrijkste liberale kandidaat voor een ministerspost was de Heineken-bierbrouwer mr. D.U. Stikker. Deze werd tot zijn niet geringe verbazing door de formateur opgebeld met de mededeling dat hij zijn opwachting kon maken in het Roomskatholieke ziekenhuis aan het Haagse Westeinde. Daar, afgescheiden van al te opdringerige schrijvers werd operatie één van de formatie voltooid.

VERJAARDAG

Het tweede onderhoud had plaats bij CHU-kamerlid freule Wttewaal van Stoetwegen, die vlak om de hoek bij Van Schalk in de op-en-top Haagse Laan van Meerdervoort woonde. Om alle argwaan reeds bij voorbaat de kop in te drukken verzon Van Schaik de smoes dot de freule die dag - 1 augustus- jarig was. Onder het mom van een verjaardagsvisite zouden de onderhandelaars elkaar dan bij "de freule" ontmoeten.

Zo gezegd zo gedaan. Stikker schelde op het afgesproken tijdstip aan op Laan van Meerdervoort nummer 13, en tien minuten later stonden ook de heer en mevrouw Van Schaik op de stoep. Compleet met een bos anjers voor "de jarige". Maar de wereld is klein en Nederland nog kleiner. Een attent verslaggever van het toen nog bestaande rode dagblad Het Vrije Volk kwam erachter dat er ten huize van de freule iets niet in de haak was. Hij belde haar op met een strikvraag: "Freule, mag ik u even komen opzoeken? " "Nee", antwoordde de verbouwereerde jonkvrouwe, "ik heb bezoek voor mijn verjaardag."

Doch de redactie bleek niet voor één gat te vangen. Nadat één hunner mevrouw Van Schaik met de anjers bij de freule naar binnen had zien gaan, stelde hij een nader onderzoek in. De uitkomst luidde dat de CHUvertegenwoordigster niet op 1 augustus, maar op 1 januari was geboren. "U bent helemaal niet jarig" meldde Het Vrije Volk dan ook, "dat hebben wij net opgezocht." Doch de freule redde de formatie. "Waarom denkt u er niet aan dat Van Schaik mij kan vragen als minister? " antwoordde ze om de aandacht van Stikker af te leiden. Het journaille trapte erin. Dat bleek twee weken later. Het kabinet- Drees-Van Schaik poseerde op de trappen van paleis Huis ten Bosch. Mét Stikker, maar hoe goed de verslaggevers vanachter het grote tuinhek ook tuurden, tussen alle heren was er niet één vrouw te ontdekken...

Waarom dit propje juist nu? Om de eenvoudige reden dat het op 1 januari precies 100 jaar geleden was dat "de freule" voor het eerst het levenslicht zag. Met dank aan de volbloed christelijk-historische CDA-medewerker, die me hierover vorige week tipte.

Menno de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen