Voorontwerp dualisering gemeentebestuur (4 - slot)

Opnieuw een bijdrage over het Voorontwerp van wet dualisering gemeentebestuur. Ik kan me voorstellen dat sommige lezers zich afvragen waarom er zoveel aandacht voor dit Voorontwerp moet zijn. Naar mijn menmg is het echter van belang dat zowel raadsleden als niet-raadsleden van de beleidsvoornemens kennisnemen. Waarom? Op deze vraag wordt in het eerste deel van oit artikel ingegaan; in het tweede deel zal nog op een aantal onderwerpen uit het Voorontwerp worden ingegaan, die nog niet aan de orde zijn geweest. Met dit artikel wordt dan de serie over het Voorontwerp afgesloten. Het onderwerp zelf zal ongetwijfeld aandacht blijven vragen.

I BEZINNING VAN BELANG

en - pro­ Collegeonderhandelingen gramma

Waarom zou bezinning van belang zijn? Ik denk don bijvoorbeeld aan (besturen van) kiesverenigingen. Er verandert namelijk nogal wat in het gemeentelijk bestel. Het is zwart-wit gesteld, moor na de raadsverkiezingen D.V. begin maart 2002 gaat er als het v/are direct een knop om voor partijen en fracties. Een voorbeeld werd in de vorige aflevering gegeven wat betreft de collegeonderhandelingen. Die zullen dan meer weg moeten hebben van de coalitiebesprekingen op landelijk niveau. Met dot verschil uiteraard dat er geen (in)formateur benoemd wordt na inventarisatie van de meningen van de fractievoorzitters, maar dat de grootste partij het voortouw zal nemen om een college te vormen. Zodra die insteek is gemaakt, zullen de toekomstige collegevormende raadsfracties gezamenlijk het collegeprogramma vaststellen. De oppositiepartijen komen daarbij niet aan te pas; ook stelt de

raad het niet vast. Natuurlijk zal in de raad over het programma gesproken worden, maar de rood zal het niet meer vaststellen.

Raadslid als volksvertegenwoordiger Zoals de eerdere afleveringen lieten zien, zal er meer veranderen. Er wordt verwacht dat een raadslid meer volksvertegenwoordiger wordt in plaats van bestuurder. Wat betekent dat voor de raadsleden van de SGP? Treden ook zij in contact met 'de burgers'? En wie zijn die burgers dan? Alleen de achterban?

Voeren van oppositie Wat in het monistische stelsel in theorie niet kan, is in het duale stelsel wel mogelijk: oppositie voeren. Maar verandert er daadwerkelijk wat na maart 2002? Hoe geeft een SGP-er daaraan gestalte? Maakt hij gebruik van de middelen die het reglement van orde hem (nu al) geeft en die de Gemeentewet - als de voorgestelde wijzigingen daadwerkelijk worden doorgevoerd - hem zal geven? Of mag oppositie voeren juist niet, omdat ook raadsleden onderworpen zijn aan de overheid, in dit geval aan het college? Het is mij gebleken dat deze opvatting onder SGP-ers leven.

Bestuurlijke verantwoordelijkheid In het verlengde hiervan ligt de vraag wat er verandert aan de (bestuurlijke) verantwoordelijkheid van een raadslid in een duaal stelsel. Zijn raadsleden na het uitbrengen van hun stem in de vergadering van hun taak ontheven? Blijven zij nog verantwoordelijk voor het (door de meerderheid) genomen besluit? Geeft de nieuwe situatie raadsleden meer bewegingsvrijheid inzake moskeebouw, moslimscholen e.d.? Wordt de problematiek van de eed, zoals die ervaren wordt onder het huidige bestel, opgelost? Of blijft ze juist bestaan?

Wethouderskandidaat? Een vraag van een heel andere orde is, of in de verkiezingscampagne ook een kandidaat-wethouder naar voren geschoven wordt. Wil men daadwerkelijk bestuursverantwoordelijkheid dragen? Heeft de partij of hebben de gecombineerde partijen dan ook een heuse wethouderskandidaat? Als de andere partijen daarmee de verkiezingen bij­ voorbeeld ingaan, dan moet ook de SGP of moeten de gecombineerde partijen een kandidaat achter de hand hebben. En weet die kandidaat dan van de gewijzigde omstandigheden? Weet hij wat in het duale stelsel van hem verwacht wordt?

Of wat te doen, als de SGP gewend is een wethouder te leveren en zij bereid is - wanneer die kans geboden wordt - om na de verkiezingen opnieuw een wethouder te kiezen? Blijft de wethouder dan bij de fractievergaderingen? Of juist niet, wat de wens is van de Staatscommissie?

Bezinning Kortom, bovenstaande punten zijn belangrijk genoeg voor een kiesvereniging om zich daarop te bezinnen! Laat een raadslid of een raadsfractie niet alleen zijn of haar eigen weg daarin zoeken, maar toon als kiesvereniging ook belangstelling en interesse.

Afwijzing alleen van het nieuwe stelsel zet daarbij weinig zoden aan de dijk, omdat de kans wel heel reëel wordt geacht, dat het nieuwe stelsel D.V. volgend jaar wordt ingevoerd. Ook voor de huidige raadsleden is het goed, wanneer nu al nagedacht wordt om - binnen de kaders die de huidige Gemeentewet biedt - wat 'ervaring' op te doen met een duale manier van denken en doen. Daarbij hoeft heus niet alles wat door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aangeboden wordt, overgenomen te worden.

Moor naar mijn idee bevat de Handreiking Dualistisch reglement van orde voor de gemeenteraad van de VNG wel een paar bruikbare punten. Ik ben ook benieuwd wat het Project Duale Gemeenten, waaraan ook gemeenten deelnemen waarin SGP-ers in de raad of zelfs in het college vertegenwoordigd zijn, zal opleveren.

II HET VOORONT­ WERP OVER BURGER­ PARTICIPATIE EN AMBTELIJKE ONDER STEUNING VAN DE RAAD

Cultuuromslag Waarom is bezinning en voorbereiding voor de zittende raadsleden nog verder van belang? Een belangrijk argument daarvoor is de omslag in cultuur die door de raadsleden gemaakt moet worden. Maar v/il de nieuwe duale structuur slagen, dan zal deze cultuuromslag nodig zijn, ook onder politieke partijen. Loten wij ons daarop toeleggen en ons voorbereiden op de komst van het duale stelsel.

II HET VOORONT­ WERP OVER BURGER­ PARTICIPATIE EN AMBTELIJKE ONDER STEUNING VAN DE RAAD

Burgerparticipatie In onze vorige aflevering is al stilgestaan bij de versterking van de positie van de burgemeester. Daarbij ging het vooral om de versterking van zijn positie binnen het college. Het doel daarvan was om de collegialiteit te bewaken en te bevorderen.

In het Voorontwerp worden echter ook voorstellen gedaan om de positie van de burgemeester buiten het college te versterken. Het gaat er daarbij vooral om de positie van de burgemeester op het vlak van de verhouding burger-bestuur te versterken. In de beeldvorming zou een burgemeester gezien worden als een figuur die op zekere afstand van de lokale politiek staat. Een beeld overigens dat ik niet helemaal kan onderschrijven. Een burgemeester wordt op lokaal niveau vaak in één adem genoemd met de lokale politiek. Dat hij een waarborg zou vormen voor een betere burgerparticipatie, zoals het kabinet wil doen geloven door een nieuw artikel aan de Gemeentewet toe te voegen waarin een en onder geregeld wordt, ontgaat mij. In dit verband gaat het erom of een burgemeester erin 'gelooft' de burger erbij te betrekken. Daarnaast zal ook de rood duidelijke kaders moeten stellen waarbinnen en waaraan de burgerparticipatie moet voldoen. Wordt aan deze voorwaarden niet voldaan, dan zie ik de betekenis van het nieuwe artikel 170 niet zitten. Het artikel regelt onder meer het volgende in art. 170, lid 1, c t/m e: De burgemeester ziet toe op: c. de kwaliteit van procedures op het vlak van burgerparticipatie; d. een zorgvuldige behandeling van bezwaarschriften; e. een zorgvuldige behandeling van klachten door het gemeentebestuur.

Onder andere over deze punten moet de burgemeester een burgerjaarverslag uitbrengen (art. 170, lid 2), waarin hij in ieder geval rapporteert over:

o. de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening; b. zijn bevindingen over de kwaliteit van de procedures op het vlok van de burgerparticipatie.

De gemeenteraad kan aan de hand van dit verslag de beleidskaders voor burgerparticipatie wijzigen. De praktijk zal verder uitwijzen wat hier van komt.

Annbtelijke ondersteuning Hierbij zijn met name twee punten van belang. Enerzijds de ondersteuning van de raad door de ambtelijke organisatie en anderzijds de mogelijke benoeming van een roadsgriffier.

Recht op ambtelijke ondersteuning Het is nu reeds zo, dat de raad een beroep kan doen op ambtelijke ondersteuning. Aan de huidige regeling kunnen haken en ogen vastzitten. Om te voorkomen, dot de door een individueel raadslid of een raadsfractie gevraagde informatie slechts gedeeltelijk gegeven wordt, dan wel geweigerd, wordt art. 33 Gemeentewet aangepast. Het nieuwe artikel introduceert het recht op ambtelijke bijstand, zowel voor de raad als voor het individueel raadslid. Om deze bijstand te regelen, moet de raad een verordening vaststellen. Tevens wordt bepaald welke onderwerpen in ieder geval onderdeel uit moeten maken van de verordening. Dat betreft onder andere hulp bij het opstellen van een initiatiefvoorstel, een amendement of een motie, maar ook de verstrekking van feitelijke informatie. Deze vorm van bijstand kan een grotere capaciteit vergen van het ambtelijk apparaat, maar kan ook tot gevolg hebben dat de belangen van college en raad botsen. Daarom heeft het kabinet ervoor gekozen een waarborg in de wet op te nemen. Vandaar het recht op ambtelijke bijstand. Het is immers van belang dat in een gedualiseerd bestel de raad over voldoende middelen beschikt om zijn controlerende en volksvertegenwoordigende functie adequaat te vervullen. Het is dan ook terecht dat dit recht van ambtelijke ondersteuning wettelijk wordt vastgelegd.

Roadsgriffier De duolisering van het gemeentelijke bestuur heeft ook gevolgen voor de figuur van de gemeentesecretaris. Moet de secretaris nu al het college en de raad bijstaan, wat een spanningsveld teweeg kan brengen, deze spanning wordt mogelijk nog groter na de duolisering, waarin de raad op grotere afstand van het college komt. Als gevolg hiervan kan de gemeentesecretaris een nog hechtere band met het college krijgen, dan met de raad. De oplossing hiervoor is gevonden in de mogelijkheid voor roden om een roadsgriffier te benoemen. Een mogelijkheid, want de minister heeft niet willen kiezen voor een verplichte roadsgriffier om twee redenen. In de eerste plaats is het mogelijk dat in gemeenten de verhoudingen dusdanig zijn, dot de secretaris goed in stoot is ook de raad voldoende te ondersteunen. In de tweede plaats is het voorstelbaar dot in kleine gemeenten een eigen raodsgriffier te duur is. Het is aan de rood die keuze te maken. Wordt een griffier door de raad benoemd (het is een bevoegdheid van de rood), don betekent dit dot de griffier in plaats van de secretaris de raadsvergaderingen bijwoont, dat de griffier de door de raad ingestelde raads-, bestuurs- en adviescommissies terzijde stoot en worden de stukken die van de raad uitgaan, door de griffier getekend. Stelt de raad een griffier aan, don houdt dot tevens in dat de gemeentesecretaris benoemd, geschorst en ontslagen wordt door het college. Wordt geen griffier benoemd, don behoudt de rood het recht de secretaris te benoemen.

Tot zover de hoofdpunten uit het Voorontwerp. Op de lokale rekenkamer zal in een afzonderlijk artikel worden ingegaan.

drs. P. van Vugt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen