GROEN VAN PRINSTERER

TWEEDE VADER DES VADERLANDS

Dit jaar is een Groen-jaar. De SGP (en anderen hopelijk ook) staan er bij stil dat het 200 jaar geleden is dat Groen van Prinsterer werd geboren. Deze 19' eeuwse grondlegger van de christelijke politiek in Nederland blijkt tot op de dag van vandaag mensen te inspireren.

Ook 1976 was een Groen-jaar. Tóen was het precies 100 jaar geleden dat de Staatsman en Evangeliebelijder stierf. Daaraan werd op verschillende manieren aandacht besteed. Zo kwam er een speciale postzegel uit (een eer die slechts voor weinig politici is weggelegd) en werd er in de Waalse kerk in Den Haag een herdenkingsdienst gehouden, gevolgd door een herdenkingsplechtigheid bij Groens graf in Scheveningen.

Een blijvende herinnering kreeg Groen in '76 in de vorm van een boek. De partijen die nu zijn opgegaan in het CDA namen het lofwaardige initiatief het boek 'Een staatsman ter navolging' te laten verschijnen. Ondertitel: 'Groen van Prinsterer herdactit (1876-1976)'. Dit werk duikt, tot vreugde van de liefhebbers, gelukkig nog regelmatig op in antiquariaten. Het boek is een bundeling van een groot aantal bijdragen van auteurs uit alle geledingen van de samenleving en van diverse politieke komaf.

Ook een SGP'er werd uitgenodigd een bijdrage te leveren. De redactie nodigde onze toenmalige voorman ds. H.G. Abma daarvoor uit. Ze hadden geen betere kunnen vinden. Nu, 25 jaar na dato, drukken we ds. Abma's prachtige pennevrucht nog een keer af in De Banier. Boven zijn bijdrage zette hij - typisch Abmaïaans- "Een tweede vader des vaderlands."'

EENVOUDIGE TAK

"Ik voel me als één van de eenvoudige tak van de grote familie, die in een deftig en voornaam huis bijeenkomt voor de uitvaart van een voorvader. De nakomelingen zijn uiteen gegroeid, de contacten waren nogal van oppervlakkige aard, soms is fors van gedachten gewisseld. Schriftelijk dan altijd. In het sterfhuis sta je onwennig en stijf tegen elkaar op. Toch is daar uit het verleden die verwantschap. Misschien heb ik de aanduiding niet helemaal slecht gekozen, wanneer ik probeer aan te geven hoe het mij te moede is nu een korte reactie van me wordt gevraagd bij de herdenking van de honderdste sterfdag van Groen van Prinsterer. De sterfdag van mr. Guillaumel

In het ruime familiehuis van Groen ben ik geboren en getogen. Mijn leven lang heb ik Groen goed gekend. Als kind wist ik dat zo niet, doch later ben ik dot terdege gaan beseffen. Groens portret hing in de hal van mijn lagere school. Rondom een galerij van de schoolstrijders. Een baron was er bij. Mackay. Verder De Savornin Lohman. En vanzelfsprekend Kuyper. Kuyper keek je met felle blik aan. Op mijn eentje in de schemer van de avond heb ik wel eens mijn jongensvuist onder zijn neus gedrukt

en gezegd dat ik zijn werk ongedaan zou maken. Ik vond het met mijn prille verstand ontstellend erg dat Kuyper het bestaan had de kerk te scheuren. Als tienjarige sta je voor niets. Je bent een kerkhersteller in de dop. Ik moet daar overigens nog wel helemaal mee beginnen. Met wat ik de Geweldige heb verzekerd.

Maar Groen was er ook. Groen was immers in het hele onderwijs dot ik ontving. Vooral was Groen er wanneer les werd gegeven in de vaderlandse geschiedenis. Toen wist ik het niet. Later heb ik het begrepen toen ik wel eens iets van Groen ging lezen. Ik besefte dat Groen sterk zijn stempel had gedrukt op de wereld waarin ik opgroeide. Hij was er in gedachten, ideeën kortom in de hele geest die heerste. Ik ben opgegroeid in een Groeniaanse atmosfeer. Ik geloof niet dat mijn juffrouws en meeste meesters uren in Groen zaten te lezen. Maar zij hadden het toch ook om zich heen en in zich. Ik vond die sfeer ook elders. Bij hervormden, tenminste bij sommige sectoren, onder meer bij gereformeerden, bij christelijk gereformeerden en anderen. Groen was de lucht die we inademden. Eigenlijk kenden wij twee vaders des vaderlands, wij reformatorisch volksdeel. Twee Guillaumes. Le taciturne en onze Tacitus.

Is deze hele wereld niet grotendeels weggeweken? Wij kunnen wel eens herdenken. We kunnen zelfs graven bouwen. Vertellen wat wij van Groen denken en wat wij aan hem te danken hebben. Zeker, wij zijn al weer een eindweegs verder dan Groen, hij had zijn tijd. Voorts hebben wij onze reserves, omdat wij zoveel wijzer zijn geworden inmiddels. Ik voor mij geloof nog altijd dat het een betere herdenking zou zijn wanneer wij eens naar Groen gingen luisteren om te horen hoe hij over ons denkt. Want ik geloof dat hij uit de verte van het verleden ons bij voorbaat bijzonder scherp geschoten heeft. Ons en onze tijd. In "Ongeloof en Revolutie" bijvoorbeeld. Dat interesseert me duizendmaal meer. Wat Groen over ons heeft gezegd. Wat wij van Groen vinden is niet erg relevant.

Groens Vaderlandse Geschiedenis is op talloze bladzijden een prachtig weefsel. Schering zijn de loffelijke dingen uit ons nationaal verleden en inslag markante en toepasselijke oudtestamentische uitspraken in het taaieigen van de statenvertaling. Laat ik me daar ook een keer toe verleiden, wanneer ik aan Groens sterfdag denk. "Mijn vader, mijn vader, wagen Israels en zijn ruiteren". In de Kanttekening op wagen Israels lees ik: In Elias' leer, gebeden en werken school meer kracht tot bescherming des lands dan in het geweld van de oorlog. Ik geloof dat Groen van Prinsterer van zo'n uitspraak kon genieten. Maar ook dat Groen er zelf in getekend is.

Ds. H.G. Abma"

Menno de Bruyne

Uit: Een staatsman ter navolging, Groen van Prinsterer herdacht {]876-1976}. Zie ook het gemeenschappelijke nummer van Nederlandse gedachten/De Nederlander van 8 mei 1976.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen