Sociale cohesie in een Vinex-locatie

Sociale cohesie is niet alleen iets wat in achterstandswij-

ken van grote steden speelt, of alleen bevolkingsgroepen met verschillende etnische en culturele achtergronden raakt. Ook in nieuv/bouvw^ijken vormt het ontbreken van sociale cohesie een belangrijke uitdaging voor de gemeentebesturen. Met name kan hierbij gedacht worden aan de grote uitleggebieden, de zgn. Vinex-locaties. Op deze locaties moeten in een aantal jaren vaak duizenden > voningen uit de grond gestampt worden. Bij een hoog bouvN^empo houdt de geleidelijke opbouw^ van een (nieuwe) gemeenschap namelijk geen gelijke tred met de oplevering van > voningen.

MIDDEN- IJSSELMONDE

Eén van de minder bekende Vinexlocaties, is de locatie Midden-IJsselmonde. Omdat deze locatie het grondgebied van zowel Albrandsvk/aard als Barendrecht beslaat, vlerken beide gemeentebesturen samen om ruim 9.000 v/oningen en bijbehorende voorzieningen te realiseren. De gemeente Barendrecht neemt daarbij ongeveer 75% van het aantal v\^oningen voor haar rekening in de wijk Carnisselonde. De overige behoren tot de taakstelling van Albrandswaard (wijk Portland).

SOCIALE STRUCTUREN

Met dat de wijk Carnisselonde de tekentafel ontgroeide en de eerste woningen werden opgeleverd, drong zich de vraag op welke rol de gemeente kon vervullen om het gestelde hoge ambitieniveau te bereiken. Carnisselonde moest een dijk van een wijk worden, waar het prettig wonen, werken en recreëren is. Dot betekent uiteraard meer dan alleen het bouw­ en woonrijp maken van de locatie. De gemeente heeft ook een stimulerende en voorwaardenscheppende taak met betrekking tot het ontwikkelen van sociale samenhang en sociale structuren. Het doel is de mensen onderling met elkaar in contact te brengen en te houden.

De stimulerende en voorwaardenscheppende rol komt vooral tot uitdrukking in de volgende elementen van de sociale structuren:

- het aanbieden van voldoende 'infrastructuur', zoals: * accommodaties die aan allerlei activiteiten plaats kunnen bieden; * financiële middelen; * (gekwalificeerde) mensen/instellingen die activiteiten kunnen aanbieden

- het bieden van voldoende aanbod (activiteiten), afgestemd op de vraag - het ontwikkelen van stimulerende en vernieuwende activiteiten - het tot stond brengen van eigen inbreng en/of participatie van bewoners gericht op de eigen woon- en leefomgeving.

Op basis hiervan formuleerde de gemeente een aantal speerpunten:

1. Realiseren van voorzieningenclusters. Verspreid over de wijk Carnisselonde zijn ongeveer vijf clusters gepland, waarin onderdak geboden wordt aan kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, scholen, een jongerencentrum, sociaal-cultureel centrum, winkels, wijkwinkel en sporthallen. De voorzieningenclusters wordt een belangrijke centrale rol in de buurt toegedicht, waar de verschillende groe­ pen mensen en bewoners elkaar ki nen ontmoeten en met vragen terec kunnen.

2. Het bevorderen van participatie ontmoeting. Omdat het van groot belang geacht wordt, dat bewoner; , actief zouden participeren in de wi.wordt gekeken op welke wijze de b - • gers bij bepaalde projecten betrokk-. i kunnen worden (zoals het inrichten van speelplekken). Zoals onder puof reeds is aangegeven, is de ontmoeting van groot belang voor het ontstaan van sociale samenhang in de wijk.

Omdat het voor dit speerpunt van belang is, dot er in Carnisselonde iemand zou worden aangesteld, die een aanjaagfunctie zou krijgen, is o gemeenteraad voorgesteld in te ster men met het benoemen van een wij' coördinator/wijkconsulent. Zijn/hac kerntaken zijn: - het stimuleren van betrokkenheid v. i bewoners bij de woon- en leefomg. ving door middel van het begeleid' i van participatieprocessen - het stimuleren van de ontwikkeling van sociale samenhang door het bevorderen en ondersteunen van buurt- en/of wijkactiviteiten - het bieden van informatie en advie aan inwoners, over voorzieningen en activiteiten in Carnisselonde / Barendrecht - het stimuleren van de ontwikkeling van een aanbod bij instellingen er verenigingen dat zo goed mogelij' s afgestemd op de vraag van de inv > ners.

In dit verband kon overigens het opmerkelijk initiatief van een SOWkerk genoemd worden, die in same - werking met een rooms-kotholieke kerk zgn. 'straatavonden' belegt. Deze straatavonden zijn bedoeld o; bewoners kennis met elkaar te laten maken. In een heus rapport 'Kenner en gekend worden' is een strategisc'se visie neergelegd hoe niet kerkelijk betrokken bewoners voor kerkelijke activiteiten geïnteresseerd kunnen worden.

3. Realiseren en/of verbeteren van de buitenruimte en van een goede leef- baarheid. Dit speerpunt is er vooral op gericht dat een goede woon- en leeiomgeving voor de nieuvv'e bewoners ontstaat. Nagegaan wordt op welke wijze de participatie van de be.voners nog meer vorm kan krijgen in wijkbeheer/wijkgericht werken.

4. Het oprichten van een wijkwinkel voor informatie en advies. Deze wijkwirkel zal als informatie- en adviespt-it in de nieuwe wijk gaan fungere ', waar de bewoners over allerlei zc< en en voorzieningen geïnformeerd kunnen worden.

Bij het uitvoeren van het beleid is de ge neente uiteraard aangewezen op de mensen uit het veld. Zij kan het n ^ alleen. Daarom is een stuurgroep so jale structuren in het leven geroepen, , waarin de gemeente, bewoners, SC'den, maatschappelijke organisafit. en instellingen, e.d. participeren.

WAARDERING

Aanvankelijk was ik de mening toegedc.'cin dat zoveel mogelijk aan het particulier initiatief moest worden overgelaten (zie het voorbeeld van de sti-iotavonden). Ik had daarom helem: al geen behoefte aan bijvoorbeeld eer wijkconsulent of een wijkcoördinc\or. En ik geloofde al helemaal niet in een maakbaarheid van de samenleving, die de verschillende notities waarin de voorstellen waren verwnord, ademden. In mijn optiek m est de overheid op een behoorlijke afstand staan.

Na enige tijd kwam ik echter tot het in. cht, dat deze keuze niet echt reëel V» i. Want al zou alles aan het parti- C!, '; ere initiatief worden overgelaten, dtn nog zou van het gemeentebestuur een actieve financiële steun verwacht worden, omdat anders veel activiteiten voor de nieuwe bewoners niet succesvol zouden kunnen worden georganiseerd. Bovendien waren coördinatie en afstemming van de verscnillende activiteiten wenselijk. Mijn scepsis is niet (helemaal) verdwenen, maar toch heeft mijn fractie uiteindelijk het totaalconcept op hoofdlijnen gesteund. De aanstelling van een wijkconsulent, het beoogde aanspreekpunt voor de wijk Ccrnisselande, hebben wij ook het voordeel van de twijfel gegeven. Bij een vrij hoog bouwtempo houdt de geleidelijke opbouw van een (nieuwe) gemeenschap namelijk geen gelijke tred met de oplevering van woningen. Daarbij komt bovendien dat de bewoners van de nieuwe wijk van elders komen. In het geval van de wijk Carnisseiande is sprake van een invasie uit het Rotterdamse. Het overgrote deel van de nieuwe bewoners is afkomstig uit Rotterdam. Het gros van de nieuwe bewoners heeft, bij wijze van spreken, huis en haard verlaten en moet in de wijk 'inburgeren'. Veelal worden de sociale banden die er in de grote stad toch nog waren geweest, bij een dergelijke overstap doorgesneden en is de kans groot, dat men ongemerkt in de anonimiteit verdwijnt. Daarom is een zekere stimulans van de sociale samenhang wel op zijn plaats.

WAAROM DE TWIJFEL BLIJFT

Toch blijft de twijfel. Die is ingegeven door een analyse van het SCP in het rapport dat het in 1998 heeft uitgebracht (Sociaal Cultureel Rapport 1998), waarin aangegeven wordt waardoor de sociale cohesie bedreigd wordt of zelfs al verdwenen is. Het SCP ziet het verdwijnen van de sociale cohesie vooral als gevolg van het verdwijnen van de verzuiling, de komst van de verzorgingsmaatschappij (die steeds verder is uitgedijd), het verval van waarden en normen en de toenemende individualisering. In het rapport wordt dat als volgt verwoord (pp. 5/6): "De aan hun geestelijk leiders en hun potten kijkende omgeving ontsnapte individuen hebben zich met de individualisering ook een grotere mate van normatieve autonomie verworven. De individuele vrijheid wordt algemeen als winst beschouwd, maar wordt ook vrij algemeen verantwoordelijk gehouden voor minder gewaar­ deerde verschijnselen als criminaliteit, politieke onverschilligheid, gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel, hedonisme en morele afstomping. In dat verband wordt nogal eens geroepen om herstel van de sociale cohesie, die in de modernisering verloren is gegaan." De sociale cohesie zoals die wel bestaan had ten tijde van de verzuiling, was met de teloorgang van de verzuiling steeds meer onder druk komen te staan. Ook de verzorgingsmaatschappij eiste haar tol; "In een sterk geëvolueerde verzorgingsmaatschappij zijn individuen voor hun bestaan niet meer afhankelijk van hun directe omgeving. Dot heeft tot gevolg dat het onderhouden van banden met familie, de buurt, levensbeschouwelijke organisaties, en verenigingen een optie wordt in plaats van een noodzaak. (...) Het autonoom geworden individu is daarmee niet gewetenloos of incapabel tot solidariteit met anderen. (...) Deze solidariteit is echter optioneel geworden en kan naar gelang de voorkeur van het individu tot investeringen in uiteenlopende en wisselende richtingen leiden." Voor mij is de boodschap duidelijk: echt herstel van de sociale cohesie gaat gepaard met een herstel van de oude christelijke waarden en normen. Wanneer die weer een centrale plaats in het leven van iedere burger zouden krijgen, zou de maatschappij er aan winnen. Ligt er daarom in de nieuwbouwwijken ook niet een taak voor, bijvoorbeeld, evangelisatiecommissies?

P. van Vugt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen