De rogge staat er dun bij

Bij ern boek met als titel 'De rogc: staat er dun bij' ben je eerc^r geneigd te denken aan , en doorv/rochte, maar saQ> studie naar de landboü' ' in Nederland, dan aan een 'pannende monografie ove aen Nederlandse politieke [: .irtij. En toch gaat 'De rogc. : 'i staat er dun bij' over de Nederlandse politiek, en we! ver de groei, bloei en de ver elking van de partij die jore lang in het centrum van de n acht nestelde, het CDA.

De c'idertitel zegt het al: 'Macht en vervci van het CDA 1974-1998'. Hoeveel het boek al drie jaar geleden ; uitgekomen, kan ik het nog steeai van harte aanbevelen bij de Ban'icAezers. Het is zondermeer een van 'Je best geschreven boeken over een - nderwerp uit onze staatkundige geschiedenis. Pieter Gerrit Kroege (i, de jaren '80 politiek adviseur van ninister Deetman) en Jaap Stam (redacteur van de Volkskrant] hebben .ie geschiedenis van het CDA zó n~^eslepend te boek gesteld, dot het !• est als een politieke thriller. Mac dan niet in de categorie fictie, mcc' volledig gebaseerd op historische gebeurtenissen die nog maar netc: hter ons liggen en die bepalenc en verklarend zijn voor (een deei /on) de politieke actualiteit van vanoaag.

DRAMATIEK

Ove. (de totstandkoming) van het CDA zijn al diverse verhandelingen venenenen. Te noemen zijn o.a. 'fe/ï positieve grondhouding' van D- Verkuil, 'Een eigen weg'van H.M ten Napel en 'De groei naar net CDA', uitgegeven door het wetenschappelijk instituut van het CDA. Dat 'De rogge..." boven die andere boeken uitsteekt, heeft ten fiiinste twee redenen. De eerste is dat deze studie een langere periode in kaart brengt, en dus niet alleen aandacht besteed aan het - aanvankelijk uiterst moeizame- succes van de bundeling van ARP, CHU en KVP, fnaor ook de dramatiek van de neergang van deze politieke formatie beschrijft. Reden twee is dat

Kroeger en Stom eerste-klas schrijvers zijn die hun materiaal buitengewoon knap hebben gecomponeerd. Zoals al gezegd, het boek leest als een vlot geschreven spannende thriller. Oog voor treffende details neemt het zicht op de grote lijn niet weg en het beschrijven van de gedachten en het beleid gaat niet ten koste van de tekening van mensen van vlees en bloed. Politiek is en blijft per slot van rekening altijd mensenwerk.

PENTEKENINGEN

Even dit. Waar sloot de merkwaardige titel van het boek eigenlijk op? De uitdrukking "De rogge stoot er dun bij" is ontleend aan wijlen Jon de Koning. Deze nuchtere, aan het 'groene front' (toen dat nog stond voor de landbouw) verwante boerenkleinzoon gebruikte dit gezegde vaak als het wat tegenzat, maar hij het nog even wilde aanzien - iets wat in het CDA nogal eens het geval was. Dat de auteurs een woord van deze CDA-prominent tot titel van dit boek hebben verheven, is ongetwijfeld bewust gebeurd. Volkomen terecht. Want als er iets duidelijk wordt, dan is het wel dot juist deze politicus-van-de-achtergrond voor het CDA van onschatbare betekenis is geweest. Van hem, evenals van vier andere hoofdrolspelers (Steenkamp, Van Agt, Lubbers en Brinkman), staan er in het boek trouwens prachtige pen-tekeningen - geschreven portretten dus.

Wat het boek van Kroeger en Stom een duidelijke meer-waarde geeft boven wat er tot nu toe over het CDA is gepubliceerd, zit 'm ook in het gegeven dat deze schrijvers (waarvan er een er met z'n neus bovenop de gebeurtenissen zat) zich niet hoefden te beperken tot wat er allemaal al aan schriftelijk materiaal ligt, maar ook gesprekken hadden met vrijwel alle hoofdrolspelers én met de minstens zo waardevolle werkers op de achtergrond. Vrijmoedig hebben deze CDA'ers (en enkele PvdA'ers en VVD'ers die het CDA van een afstandje volgden) verhaald over wat er gebeurde en hen overkwam.

SLINKSE SPELLETJES

Gaat het over de bloed, zweet en tranen kostende oprichting van het CDA, dan levert dat verwondering op voor de volhardendheid van iemand als peetvader Piet Steenkamp, moor ook weerzin tegen iemand als de antirevolutionair Aantjes, die onder het vrome mom van een principiële grondslagdiscussie met slinkse spelletjes een linkse politieke koers wilde uitzetten. Goot het over de teloorgang van de mochtsmochine CDA, dan schrik je ervan hoe iemand waar iedereen jarenlang tegen op keek als 'de grote regisseur', Ruud Lubbers, als minister-president en CDA-voorman in zijn nadagen volledig de kluts kwijtraakte en zo de hele partij in zijn val meesleepte. Adembenemend!

Afgaande op de ondertitel van het boek, eindigt deze geschiedschrijving van het CDA in 1998. Naar de letter genomen klopt dit, maar eigenlijk stopt het verhaal in 1994, met de komst van paars en - niet toevallig- het overlijden van Jan de Koning. Gezien de toen ontstane nieuwe politieke constellatie is dit ook een mooi (nou ja, mooi? ) 'natuurlijk' eindpunt. Toch hebben de auteurs gekozen voor 1998, maar dat hebben ze niet echt hard gemaakt. Feit is dot er in de (erg korte) epiloog wordt teruggeblikt op de oppositierol van het CDA en er daar ook enkele behartigenswaardige opmerkingen worden gemaakt over het CDA én over paars, maar de vaart die er in alle voorgaande hoofdstukken inzat, is er in dit slothoofdstuk uit. Begrijpelijk, nu we nog zo dicht op dat verleden zitten. Iets voor een volgende, aanvullende druk? Ik zie er naar uit!

Naar aanleiding van: P.G. Kroeger en J. Stam De rogge staat er dun bij Macht en verval van het CDA 1974- 1998 Uitgeverij Balans Amsterdam, 1998 358 biz. Prijs: fl.: 39, 90

Menno de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen