Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Tijdelijke referendumwet

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Tijdelijke referendumwet

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Op 10 juli 2001 stemde de Eerste Kamer in met de tijdelijke regels inzake het raadgevende correctief referendum (Tijdelijke referendum> vet). Deze > vet is een 'aanloopje' naar een wijziging van de Grond> vet, waardoor het mogelijk moet worden dat het correctief referendum ingevoerd v^ordt. In dit artikel v^illen we stilstaan bij de inhoud van deze tijdelijke wet en de gevolgen voor de bestuurders.

De Tijdelijke referendumwet (Trw) is zoals de naam al zegt, tijdelijk. Hij goot in op 1 januari 2002 en vervalt op 1 januari 2005. Deze periode is nodig om de grondwetsv^^ijziging te realiseren. Een wijziging van de Grondwet kan pas worden ingevoerd als de beide Kamers in tweede lezing hebben ingestemd met de grondwetswijziging. De eerste lezing werd goedgekeurd op 1 O juli 2001. Vervolgens moeten de Kamers nog instemmen met de uitvoeringsregeling (de definitieve Referendumwet). Deze Referendumwet zal in hoofdlijnen gelijk zijn aan de Tijdelijke referendumwet. Het is de bedoeling om met de Referendumwet ook het beslissend correctief referendum in te voeren. De SGP heeft principiële bezwaren tegen de invoering van de mogelijkheid tot het houden van een referendum. Ten eerste is het referendum is een uiting van de geest van de volkssoevereiniteit, de gedachte dat overheidsgezag ontleend wordt aan het volk. Dit staat haaks op het theocratisch beginsel van de SGP. Daarnaast kunnen kiesgerechtigde burgers in het Nederlandse parlementaire stelsel eens in de vier of vijf jaar hun stem uitbrengen. De kiezer krijgt hiermee de gelegenheid zijn voorkeur voor het bestuur van land, provincie en gemeente te uiten. Er is een gekozen overheid die het land regeert. Door middel van een referendum kan de burger, die met verkiezingen dus reeds de kans gehad heeft zijn voorkeur uit te spreken, nog eens tussentijds het beleid bijsturen. Dit gaat voor de SGP een stap te ver.

WAT HOUDT DE TIJDELIJKE

REFEREN­DUMWET IN

De Tijdelijke referendumwet maakt correo tieve raadgevende referenda op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau mogelijk. Waar in dit artikel gesproken wordt over de situatie in de

gemeente, kan dus ook de landelijke of provinciale situatie gelezen worden.

Er moet onderscheid gemaakt worden tussen correctief raadgevende referenda en raadplegende referenda. Correctief raadgevende referenda worden gehouden op initiatief van kiesgerechtigden over reeds genomen besluiten die in principe nog niet in werking zijn getreden. Het college of de raad kan een besluit waarover een referendum gehouden is, corrigeren. Correctief raadgevende referenda worden achteraf gehouden, dus nadat een besluit is genomen. Raadplegende referenda worden (in tegenstelling tot raadgevende referenda) gehouden op initiatief van de raad. Een raadplegend referendum wordt gehouden vóórdat een besluit genomen wordt. Voor spoedeisende besluiten kan

een uitzondering worden gemaakt. Zij treden direct in werking, nog voordat een referendum hierover wordt gehouden. Een spoedeisend besluit zou kunnen zijn de aanpassing van de APV waar het bijvoorbeeld de veiligheid van burgers betreft.

Daarnaast is het onderscheid tussen correctief en niet-correctief van belang. Niet-correctieve referenda hebben betrekking op voorgenomen, dus nog niet genomen besluiten.

ONDERWERPEN

Volgens de Tijdelijke referendur /et mogen referenda worden geho. Jen over de volgende raadsbesluite' - vaststelling, wijziging of intrek- ng van een verordening; - beslissingen tot oprichting en c elneming in privaatrechtelijke re- itspersonen; - besluiten tot wijziging van ger, : entenaam; - besluiten tot het treffen, wijzigs of opheffen van een gemeenscha pelijke regeling; - besluiten tot wijziging van gerr ; entelijke indeling. Er kan dus niet over elk onderw p een referendum gehouden wor^ n. Over besluiten als bestemmings annen en verordeningen zonder beleidsvrijheid, besluiten over i ekking van een besluit en besluite naar aanleiding van een gehoi en referendum is geen referendum mogelijk (art. 8 lid 3 Trw).

Verplichtend karakter Trw Referenda op basis van de Tijd 'jke referendumwet hebben een ad^ > erend karakter. Dat betekent dat ^le raad de uitslag van een referer ium naast zich neer kan leggen. De lijdelijke referendumwet zelf heef echter een verplichtend karakter. C'it wil zeggen dat de gemeente ve: plicht is een referendum te houcien als aan alle voorwaarden - zoo s ze in de Tijdelijke referendumwet vermeld zijn- is voldaan. Omdat de raad het bevoegd gezag is, heeft hij de mogelijkheid or bepaalde zaken niet onder een referendum te plaatsen. Dit betreft besluiten over: - rechtsposities van ambtenaren; -gemeentelijke belastingen en leges;

- bioslissingen tot oprichting van of c ; elneming in privaat rechtelijke rechtspersonen; -besluiten tot het treffen, wijzigen of c heffen van een gemeenschappe- I .8 regeling.

Df raad kan besluiten blijven vastste en waarover geen referendum me gelijk is. Ook kan de raad refere- : ia vaststellen over besluiten van he college van B& W (art. 166 Tr > . Deze bevoegdheid van de ra( d is in de wet opgenomen, omJat referenda over het algemeen over besluiten van de raad gaan.

DE PROCEDURE

De kiesgerechtigde) bevolking be; aalt dus of er een referendum wc dt gehouden. Zij moet daartoe eer verzoek indienen tot het houden voi. een referendum. Als voldoende kie gerechtigden, in eerste instantie 1° sn later ondersteund door nog ee ', 10%, een geldig verzoek doen tot het houden van een referendum, wc dt een inleidend verzoek toegelaten en kan een definitief verzoek voi> ; en. Kiesgerechtigden moeten een verklaring ter ondersteuning van net inleidend verzoek indienen. Voor een, definitief verzoek is een bij wet ber.oald aantal geldige ingediende ondersteuningsverklaringen nodig. Als voldoende kiesgerechtigden een geldige ondersteuningsverklaring nebben ingediend, wordt het definitief verzoek toegelaten. Dit houdt tevens in de vaststelling dat er een referendum wordt gehouden. Voor een gemeentelijk referendum is net aantal kiesgerechtigden dat een verzoek of ondersteuningsverklaring moet indienen afhankelijk van de gemeentegrootte (zie tabel). De uitslag van het referendum is geldig als er een opkomstpercentage is van ten minste 30%. Het besluit "^ordt afgewezen als er een meerderheid tegen is. Dit betekent dat 15, 1% van de bevolking een besluit kan tegenhouden.

Voorbeeld Groningen Een van de bekendere voorbeelden van een referendum is het referendum over de nieuwe markt in Groningen. De gemeente Groningen had namelijk het plan gevat om de noordkant van de grote markt te verbouwen en er een grote parkeerruimte onder te plaatsen. Een belangengroepering die bang was dat de Martinitoren zou inzakken maakte gebruik van de mogelijkheid een correctief referendum te houden.

De opkomst was opmerkelijk hoog. Van de 140.000 kiesgerechtigden bracht 56, 6% zijn stem uit. Ter vergelijking: de opkomst bij de provinciale verkiezingen van 1999 was 47, 9%. De uitkomst was glashelder: 81, 2% was tegen. Voor wethouder ruimtelijke ordening Smink was de uitslag een flinke streep door de rekening. Het overleg met architecten en vastgoedeigenaren kon weer van vooraf aan beginnen. De vraag rijst of de gemeentebestuurders straks moeten vrezen voor Groninger toestanden. Met andere woorden: wat zijn de gevolgen van de invoering van de Tijdelijke referendumwet?

GEVOLGEN VAN DE TRW

Bestuurders worden met de inwerkingtreding van de Tijdelijke referendumwet nog meer gedwongen om besluiten goed uit te leggen en goed te timen. Hoewel de bestuurders de uitslag naast zich neer kunnen leggen, is dit niet verstandig. Bij de eerst volgende verkiezingen kun je hier op afgerekend worden. Een negatief gevolg van de Trw zou kunnen zijn dat politici kopschuw worden en minder initiatieven nemen omdat ze bang zijn dat hun plannen zullen worden afgekeurd. Ook zal de bestuurder meer aandacht moeten besteden aan de voor­ keuren zoals ze leven onder de burgers.

Een ander gevolg van de invoering van de referendumwet is dot de uitvoering van besluiten van verordeningen wordt vertraagd. Burgers krijgen namelijk tot drie weken na het besluit de tijd om een referendum aan te vragen.

Het referendum kan voor de oppositiepartijen een middel zijn om de zelfgenoegzaamheid van het bestuurderscollege en de collegepartijen te doorbreken. Maar met het tegenhouden van een besluit door middel van een referendum los je de problemen niet op. Zo merkt ook wethouder Smink van Groningen op dat er na de nederlaag nog steeds een probleem ligt: hoe moet de vernieuwbouw van de noordwand van het Groningse marktplein nu wel worden gerealiseerd en gefinancierd?

Dat de invoering van referenda een zekere druk zal uitoefenen op de gekozen volksvertegenwoordigers ligt voor de hand. De effecten van deze toegenomen druk zullen groter zijn naar mate het referendum een meer verplichtend en een breder karakter krijgt. Veel commentatoren spreken zich terughoudend uit, Zolang het referendum slechts een 'aanvulling' op de werking van indirecte democratie is, zien zij geen bezwaar. Maar zodra er in plaats van 'aanvulling' sprake zou zijn van 'in plaats treding' dan is er sprake van een grote verandering die het democratisch stelsel zal veranderen. Het is echter onvoorspelbaar hoe belangengroeperingen, media en politieke partijen zullen omgaan met het instrument referendum.

Dieterjan van der Horst Stagiair Voorlichting & Vorming

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 oktober 2001

De Banier | 20 Pagina's

Tijdelijke referendumwet

Bekijk de hele uitgave van donderdag 11 oktober 2001

De Banier | 20 Pagina's