Kort en bondig

Nihilistische keuze

In Trouw mogen tien mensen in de aanloop naar de verkiezingen hun stemverklaring geven. Zaterdag 23 maart jl. was de schrijver Louis Perron aan de beurt. Hij verklaart de westerse cultuur voor failliet en dood. "Mijn keuze voor Fortuyn is een nihilistische, maar met de passie beleden waar de politiek en de samenleving behoefte aan hebben. Het leven is en blijft tenslotte: drama. In modernere termen ook wel poppenkast geheten." Ik laat het woordgebruik voor deze schrijver. Eén uitdrukking trof mij wel: mijn keuze is een nihilistische.

Het nihilisme (aldus de 'dikke van Da- Ie') staat voor een vroeger in Rusland wijd verbreide revolutionaire leer die de maatschappelijke orde geheel wilde omverwerpen en daarna op het niets een nieuwe maatschappij wilde opbouwen. De tegenwoordige betekenis is die van een leer die de mogelijkheid om te komen tot een stellige overtuiging of grondwaarheden op ethisch, wijsgerig of sociaal gebied ontkent. In deze zin beschouwd, heeft het nihilisme heden ten dage zijn tienduizenden verslagen. Dat is de achtergrond van veel zwevende kiezers, waarom partijen vechten. Deze kiezers zijn een vast kader van beginselen of fundamentele uitgangspunten ontgroeid en niet of nauwelijks nog geworteld in een geloofsovertuiging of levensbeschouwing. Ontworteld van hun opvoeding, van kerkelijk meeleven en geëigende sociale verbanden. Ze dobberen maar wat op de golven van de moderne tijdgeest en drijven mee met allerlei trends. Een nihilistische keuze is oppervlakkig, heeft geen diepgang en bestendigheid.Vandaag zus en morgen zo.

De gereformeerden

Dezer dagen las ik de bestseller van Agnes Amelink'De gereformeerden'. De auteur schetst de anderhalve eeuw omspannende geschiedenis van een opvallend volksdeel, dat van grote betekenis is geweest in de verzuilde Nederlandse samenleving, zeg maar gerust dat een krachtig bolwerk was. Maar die tijd ligt ver achter ons. Op aansprekende en herkenbare wijze vertelt ze hoe het allemaal gegaan is. Opgaan, blinken en nu steeds meer verzinken. Zij spreekt er in het laatste hoofdstuk (pag. 233) haar verbazing over uit hoe het toch kon dat dat bolwerk als in een oogwenk werd ontmanteld."Als je ziet hoe diep de hartstocht voor de Waarheid zat, en hoe fanatiek en vol oprecht goede bedoelingen men zich inzette voor de kerk en de maatschappelijke organisaties (school, politieke partij e.d.), dan is het eigenlijk onvoorstel­ baar dat de welvaart en de modernisering van de samenleving het gereformeerdendom zo snel de das hebben omgedaan." Doorleefde beginselen verzakelijkten om later uiteindelijk te worden verzaakt. Een proces dat sluipend om zich heen greep en door vergelijking van op elkaar volgende generaties uit families bleek.Twijfel mocht niet bestaan, was eigenlijk zonde. "Twijfel over de geldigheid van beginselen, noch

twijfel over de waarheid van Gods Woord, noch twijfel over eigen zaligheid. Het binnenste van de mens werd hermetisch afgesloten. En op den duur wist niemand meer of zich onder de deksel een vat vol tegenstrijdigheden of juist een angstwekkend vacuüm bevond" (pag.235). Uitholling van binnenuit, die pragmatisme (D66) en tenslotte nihilisme (Leefbaar en zo) mogelijk maakte.

De bevindelijk gereformeerden

Mevrouw Amelink schetst in haar boek het wel en wee van de synodaal en vrijgemaakt gereformeerde stromingen in kerkelijk Nederland. Ook de EO en de Christenunie komen ter sprake. De SGP slechts zijdelings, zoals trouwens meer algemeen de 'bevindelijk gereformeerden'. Dit volksdeel onderscheidt zich in haar ogen van de door haar beschreven delen; minder aanpassing aan en meer verzet tegen de vervlakkende werking van de tijdgeest. Met de risico­ 's van een isolement, van wereldmijding, van een afkalvende grip op de jeugd. Aldus de consequentie van haar analyse.

We mogen dankbaar zijn voor wat we nog hebben, bijvoorbeeld in onze grote jongerenorganisatie.Tegelijk moeten de ontwikkelingen van 'aanpassing' onder de gereformeerden ons absoluut een les zijn.We moeten ons niet op lichtvaardige gronden rijk rekenen. In de ontmoeting met de cultuur die ons omringt, waarin wij staan en delen, waaraan wij gewild of ongewild bijdragen, lijkt er in reformatorisch-evangelisch Nederland - dicht bij huis dus - ook een omslag aan de gang. Onwrikbaar geachte principes ondergaan een subtiele bijstelling, met wellicht grote gevolgen. Met de tijd meegaan, zo heet dat. Ds.W. Dekker, hoofd van de afde-

ling vorming en toerusting van de Hervormde Bond voor Inwendige Zending, de evangelisatietak van de bonders, stelt in dezelfde Trouw (23 maart) dat de postmoderne cultuur onvermijdelijk ook de kerken binnendringt."Bij onze jongeren zie je precies hetzelfde. Het is tegenwoordig onmogelijk om iets over te dragen van de leer zonder dat je duidelijk maakt wat je eraan hebt. De catechese zit in een diepe crisis." Experimenteren met nieuwe vormen en methoden houdt het verloop niet tegen, zo constateert hij. "De'emancipatie' van het reformatorische volksdeel zal rap toenemen. Het proces van openbreken komt nu pas goed op gang. En als de emancipatie is voltooid, dan valt de boel uit elkaar: een deel gaat door, een deel assimileert."

We kunnen deze en dergelijke signalen nu wel naast ons neerleggen, maar dat zou kortzichtig zijn. Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Een gewaarschuwde partij ook. Laten we er onze winst mee zien te doen. Door duidelijk uit te leggen waarom we onze principes hebben en waartoe deze ons brengen in de politiek. Niet abstract, maar helder en transparant.Wervend en bindend, voor jong en oud verstaanbaar en aansprekend. Een nihilistische keuze voorbij! En om het vervallen tot nihilistische keuzes te voorkomen!

25 maart 2002

Van der Vlies

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen