Uit de gemeente · Eerste ervaringen SGP'ers

op 6 maart 2002 werden veel r)ieuwe SGP-ers gekozen tot raadsleden. Nog meer SGP-ers werden herkozen. Op deze plaats laten we enkele nieuw- en oudkomers aan het woord. De eerstgenoemden over hun eerste ervaringen in 'de raad'. De oudgedienden zijn gevraagd hun visie op de veranderingen als gevolg van de dualisering van het lokaal bestuur te geven.

Gekozen tot raadslid... en dan?

Jacob Biemond kwam door onverwachte ontwikkelingen op en na 6 maart in de Bodegraafse raad.Wat zijn de eerste ervaringen over het algemeen in de nieuwe 'bijbaan'?

"Het afleggen van de eed in de eerste raadsvergadering was zonder meer één van de gev^'ichtige momenten in mijn leven. Ik verbaas mezelf dat ik de plaatselijk politiek zo leuk vind. Als nieuweling vind je dat er te veel, onnodig, politiek wordt gepraat en dat vergaderingen korter kunnen. Het is nu zaak om daar verandering in te brengen. Sinds 1998 ben ik lid van de kiesvereni­

ging in Bodegraven. Eind 2000 kwam ik Ton van der Schans, ons toenmalige raadslid en huidige wethouder, tegen en we raakten aan de praat over een lezing die hij voor de CSFR had gehouden. Kort daarna vroeg

hij mij de steunfractie te versterken. Sinds begin 2001 heb ik dat met veel plezier gedaan, overigens zonder commissievergaderingen bij te wonen. Bij het opstellen van de lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen is mij gevraagd mij beschikbaar te stellen. Ik heb daarmee ingestemd, met uitzondering van positie twee en drie. Gezien onze ene zetel in de raad, kon dit in mijn ogen geen enkel conflict opleveren met mijn redelijk internationale baan als technisch manager bij Hyva. Op 6 maart werden het onverwacht twee zetels.Toen waren we als SGP opeens interessant als collegepartij, omdat ook de CU, PvdA en WD twee zetels hadden (CDA: 5 en Beter Bodegraven: 4) en wij in Ton van der Schans een capabele wethouderskandidaat hadden. En dan kan het nog zo zijn dat nummers drie en vier op de lijst voor het raadlidmaatschap bedanken en kom je onverwachts toch in de raad. Samen met onze nummer één, Jan-Leendert van den Heuvel, vormen we nu de jongste fractie van Bodegraven."

De tijdsbesteding aan het raadswerk is altijd een heikel punt Is dit zoals verwacht? "Voor de meivergadering heb ik me wel eens laten ontvallen dat het bijna onethisch was om voor dit werk enige vergoeding te ontvangen, vanwege de magere raadsagenda. In juni is dit wel anders.We hebben nu minstens zeven commissievergaderingen en een raadsvergadering (als het in één vergadering gaat lukken). Mij is verteld dat het in zo'n tien uur per week te doen moet zijn. In mei ging dat gemakkelijk, maar in juni red ik het daar niet mee."

De SGP-fractie in Gouda behaalde op 6 maart het gehoopte aantal van twee zetels zodat Kees Verdouw zijn intrede deed. Waar ziet de Goudse raad zich de komende vier jaar voor geplaatst? "'Onze samenleving verandert.Vroeger was de overheid de alles bepalende instantie.Tegenwoordig vereist de complexiteit van de samenleving en de mondigheid van de burger een andere instelling van de overheid.Vanuit het gemeentebestuur zijn stimuleren, faciliteren en handhaven tegenwoordig de kernbegrippen.Alleen in samenwerking met de burger ontstaat veiligheid, optimaal ruimtegebruik en sociale samenwerking.'

Dit zijn zomaar wat (aangepaste) zinnen uit het bestuursakkoord 2002- 2006 van Gouda. Daarin wordt duidelijk aangegeven waar de raad van Gouda op het ogenblik erg mee bezig is. Dualisering, interactieve besluitvorming en veiligheid zijn erg actueel. Zij hebben alles te maken met de veranderende samenleving en de daarbij passende overheid."

Hoe ervaar je de positie van beginnend raadslid?

"Het voordeel voor de huidige nieuwe raadsleden is, dat ze allemaal moeten wennen aan de nieuwe bestuursvorm. Heel duidelijk komt dat naar voren bij de nieuwe raadscommissies, waarvan een raadslid voorzitter is. Erg onduidelijk is nog welke opmerkingen in de commissies thuis horen en welke in de raad.

Politieke beschouwingen horen in de raad. Detailvragen moeten schriftelijk worden ingeleverd en worden schriftelijk beantwoord. Maar wat hoort er dan in de commissie thuis? Als beginnend raadslid worden je vragen dan al snel te detaillistisch beschouwd. Je bent namelijk nog niet bekend met de basis van de materie, waardoor je daar veel aandacht aan besteedt.

Het raadspresidium heeft op dit punt nog wat te verduidelijken. Maar ook op het punt van tijdsbewaking. Het aantal commissies is gehalveerd, maar dat moet niet betekenen dat de vergaderingen tot na

middernacht gaan duren. En dat is soms toch wel het geval.Verder bereid je als lid van de commissie dualisering (waarvan ik deel uitmaak) verdere stappen in het dualiseringsproces voor Moeilijke punten daarbij zijn de invulling van de rekenkamer of rekenkamerfunctie en de ambtelijke ondersteuning van raadsfracties."

Interactieve besluitvorming

Hoe staat de SGP in Gouda tegenover interactieve besluitvorming? "Naast het gewenningsproces van 'dualisering', is er ook het leerproces 'interactieve besluitvorming' voor de raad. In de wijk is (sociaal) kapitaal. Het is de kunst om daar op een goede manier gebruik van te maken. Onder andere de groep burgers met de naam 'Spraakmakers' is erg enthousiast om mee te denken, maar is ook al verschillende keren erg teleurgesteld.

De fracties van de ChristenUnie en SGP, waar ik woordvoerder voor ben, vinden dat, om meer teleurstellingen te voorkomen, de kaders duidelijk moeten vastgesteld worden door de raad. Het is erg onduidelijk en tijdrovend, wanneer de randvoorwaarden en de planning vastgesteld worden door interactiviteit met de burger."

Hoe w'nd je het raadswerk in relatie tot het werk voor de steunfractie datje in de vorige periode deed?

"De diversiteit aan onderwerpen is groot. Dat maakt het raadswerk aan de ene kant leerzaam en boeiend, maar aan de andere kant moet je je beperken tot de grote lijn. En dat is wel wennen. Die grote lijn moet onderbouwd kunnen worden met feitenkennis. In de afgelopen vier jaar waarin ik lid was van de steunfractie, werd met de raadsleden voornamelijk over de grote lijnen gediscussieerd. De feiten kenden de raadsleden wel, maar de steunfractieleden niet. Daar moet dus goed aandacht aan worden besteed. Al met al is de plaatselijke politiek tot nu toe met name praktisch. Maar in de toekomst staan waarschijnlijk ook onderwerpen als'de islamitische school' en 'de bijzonder ambtenaar van de burgerlijke stand' op het programma. Dat zijn debatten waar je wel tegenop ziet. Maar ook daarbij weet je dat je het niet alleen hoeft te doen"

Herkozen in het duale stelsel

Lamben Kisteman, fractievoorzitter in Ede, en jan Zandee, fractievoorzitter in Borsele, maakten beide de omslag van 'monistisch' naar'duaal' mee. Wat is er in hun gemeenten voor wat betreft het raadswerk te merken van de verandering van een monistisch bestel naar een dualistisch bestel?

Kisteman: "De belangrijkste veranderingen in Ede zijn het voorzitterschap van de commissies, het instellen van een presidium en de benoeming van een griffier De de commissies wo den nu voorgeze­

ten door een raadslid, terwijl burgemeester of wethouder(s) alleen aanschuiven op verzoek. Het presidium in Ede wordt gevormd door de burgemeester, de voorzitters van de commissies en de griffier De belangrijkste taak van het presidium is het voorbereiden van de raadsagenda. De griffier is de 'rechterhand' van de raadsleden en zit tijdens de raadsvergadering naast de burgemeester i.p.v. de gemeentesecretaris."

Zandee: "Voor de meeste raadsleden in Borsele is het behoorlijk wennen aan het nieuwe systeem. De gehele oude raad stond best positief tegenover dualisme.Wij hebben daarmee ook geëxperimenteerd. Zo hebben wij als gemeente Borsele al twee raadsperioden geen raadscommissies meerVerder hebben wij de vorige raadsperiode geoefend met een raadslid als voorzitter. Dat heeft voordelen, maar ook nadelen.Voordelen voor de burgemeester die inhoudelijke portefeuilles heeft, nadelen voor het raadslid dat op dat moment geen deel uitmaakt van zijn fractie en dus niet kan deelnemen aan de gedachtewisseling.

Over de praktijk van dualisme leven nog een heleboel vragen.Wat is nu precies dualistisch en hoe dualistisch moet je zijn? Zeker wanneer jouw partij ook een wethouder heeft geleverd. Je ziet bij alle raadsleden, maar ook bij de wethouders en de burgemeester, een groot stuk onzekerheid. De wethouders maken geen deel meer uit van de raad, maar zij zijn veelal nog wel uit de raad gekozen. Dat levert niet direct problemen op, maar je merkt toch een zekere spanning.

Nog zo'n vraag: worden de wethouders uitgenodigd voor de raadsvergaderingen of juist niet? Wij hebben er voor gekozen dat zij per definitie altijd aanwezig of in ieder geval in de buurt zijn. Zij zitten niet aan de raadstafel, maar op de publieke tribune.Via de voorzitter kan een wethouder uitgenodigd worden kort enkele vragen te beantwoorden c.q. onduidelijkheden weg te nemen.Voor de voorzitter van de raad, tevens burgemeester en voorzitter van het college van burgemeester en wethouders, is de spagaat reëel, bijna voelbaar, aanwezig. Voor mij persoonlijk geldt dat ik plaatsvervangend voorzitter van de gemeenteraad ben geworden. Ook dat is een r­ onwennige positie.

Verder heb je als raadslid ook niet meer te maken of in ieder geval veel minder met de gemeentesecretaris. Het fenomeen raadsgriffier heeft zijn intrede gedaan. Zowel hij, de raadsleden als de leden van het college moeten daar erg aan wennen."

Dualistisch debat

En is het debat in de raadsvergaderingen nu daadwerkelijk veranderd?

Zandee: "De intentie van dualisme, te weten een grotere betrokkenheid van en helderheid voor de burger, wordt in mijn optiek beslist niet bewaarheid. Het tegenovergestelde is het geval, lijkt mij. Althans dat beluister ik zo hier en daar De belangstelling van de burger voor de politiek is nog minder geworden. Concreet: het echte debat in de raadsvergadering moet nog op gang komen. We zitten nog teveel vast in het oude stramien van twee termijnen en daarna besluitvorming.Wij hebben inmiddels afgesproken bij de tweede termijn meer de gelegenheid te bieden voor discussie. Dat komt nog niet echt van de grond. Dat wordt misschien mede veroorzaakt door vaak vooringenomen standpunten van zowel collegepartijen als niet-collegepartijen. Het lijkt mij dat dat zo zal blijven.Toch moeten we de vraag stellen of we daar goed aan doen."

Kisteman: "We hebben nog maar een enkele raadsvergadering gehad na de verkiezingen. Daarbij zaten tot op heden nog niet veel raadsstukken die echt om debat vroegen. Wel valt op te merken dat het voor veel raadsleden nog zoeken is wat in het dualistische stelsel gedaan moet worden. Opmerkelijk is dat er al tijdens de eerste vergadering van de nieuwe raad een initiatiefraadsvoorstel werd ingediend, wat in de vorige periode niet is voorgekomen. Dit voorstel (ingediend door Gemeente Belangen) ging over het subsidiëren van het Johannieter opvanghuis in Bennekom. Deze had een brandbrief aan de gemeente geschreven om meer geld voor haar opvang.Wij als SGP vonden het een goed initiatief en hebben het van harte gesteund. Helaas was de dualisering nog niet zover doorgedrongen dat de collegepartijen het voorstel wilden steunen tegen de wens van de wethouder in..."

Sturen op hoofdlijnen

Hebt u het idee dat de gemeenteraad waarvan u deel uitmaakt, stuurt op hoofdlijnen?

Kisteman: "In onze commissievergaderingen is al opgemerkt dat het sturen op hoofdlijnen nog niet echt lukt. De vergaderingen duren langer dan voorheen en er worden meer detailvragen gesteld dan voorheen.We wijten dat voor een deel aan nieuwe raadsleden die veel dossiers nog niet kennen en zich graag willen bewijzen. Het zal zeker tot eind van het jaar duren voordat deze problemen zijn opgelost." Zandee: "Veel is in de gemeente Borsele gedelegeerd aan het college.Wat niet persé vanuit beleidsoverwegingen nadrukkelijk bij de raad moet blijven schuift hij door naar het college. Na de vaststelling van de begroting wordt vaak nog voor bijna iedere post afzonderlijk een kredietvoorstel aan de raad voorgelegd. De gemeente Borsele heeft dat afgeschaft. De vastgestelde begroting is mandaat om ook de bedragen uit te geven. Bij de tussentijdse bestuursrapportages en bij de jaarrekening wordt het college op het gevoerde beleid afgerekend. Een ander punt waaruit blijkt dat de raad van Borsele op hoofdlijnen stuurt, is dat wij geen commissiestructuur meer kennen. Daardoor vindt de gedachtewisseling in de raadsvergadering (dus echt in het openbaar) plaats, ik raad iedere raadsfractie aan eens serieus na te denken over het al dan niet in stand houden van de raadscommis-

Tijdsbeslag

Zo bezien zou je denken dat ze het in Ede nog net zo druk hebben en dat het tijdsbeslag voor de raadsleden in Borsele afgenomen is...

Zandee: "Met name voor de fractievoorzitter in de gemeenteraad vergt de invoering van het nieuwe systeem een groter tijdsbeslag. Bij het oude stelsel lagen beleidsinitiatieven vrijwel hoofdzakelijk bij het college, terwijl dat in het nieuwe systeem veel meer bij de raad is komen te liggen. Dat geldt zeker ook voor Borsele. Was het eerst zo dat het seniorenconvent fungeerde als instituut voor het vaststellen van de lange-termijnagenda, nu functioneert het presidium (van het seniorenconvent) samen met de

raadsgriffier als een soort'dagelijks bestuur' van de raad. Dat vergt een grotere inzet, ook wat tijdsbeslag betreft. Ook het opstellen van het raadsprogramma kost enorm veel tijd van de raadsleden. Wanneer je echt serieus werk maakt van deze taak moet dat naar mijn mening professioneel aangepakt worden en kan niet worden volstaan met het klakkeloos overnemen van een collegeprogramma. Dan blijkt dat deskundige externe hulp niet overbodig is.Vanuit die optiek hebben wij in Borsele besloten daarin te investeren en een bureau ingeschakeld dat de gehele raad via het opstellen van een (nu nog niet verplichte) raadsbegroting in drie sessies wegwijs maakt in het opstellen van een raadsprogramma. Het collegeprogramma is zodoende volgend."

Kisteman: "ln Ede zijn we van 7 naar 4 commissies terug gegaan. Dit feit en het feit dat we op hoofdlijnen moeten sturen en controleren zou tijdswinst op moeten leveren zodat we meer contact met burgers en organisaties kunnen hebben. In de praktijk blijkt hiervan tot nu toe nog weinig. De commissievergaderingen duren erg lang en moeten zelfs in een aantal gevallen verdeeld worden over twee vergaderavonden. Omdat in de eerste maanden na de verkiezingen iedereen weer een beetje moet'inwerken' en plannen voor contacten met de burger nog gestalte moeten krijgen is het nog te vroeg om te kunnen constateren dat de tijd anders wordt ingevuld."

Alle vier raadsleden, hartelijk bedankt voor jullie medewerking aan dit interviev/ en veel succes in de duale raad!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen