Uit de gemeente · Duale burgemeesters?

"Wat hoon in de raad? En wat in de comm/ss/e? Willen we de wethouders bij de raadsvergaderingen hebben of liever niet? Moeten de commissies niet opgeheven worden? Wat is nou eigenlijk echt dualistisch te werk gaan? " Dat vragen de raadsleden zich af. De wethouders moeten evenzeer wennen aan het nieuwe stelsel. Ze zijn maar wat blij dat ze nog welkom zijn op de fractievergaderingen! En aanwezig zijn bij de raadsvergaderingen? Graag...1 Het liefst zouden ze nog spreekrecht hebben ook.

Nadat in de vorige twee nummers van De Banier achtereenvolgens raadsleden en wethouders aan het woord zijn geweest over hun eerste ervaringen in het duale bestel, geven we ook de burgemeesters de gelegenheid om hun visie te geven. Want ook voor hen is er veel veranderd. Ook zij moeten wennen aan de invoering van 'het' dualisme. Of niet? In dit interview komen de burgemeesters mr. 6.J. van Putten uit Putten en drs.j. van Belzen uit Graafstroom aan het woord.

In het duale stelsel is de burgemeester voorzitter van het college én van de raad. Is dat nou eigenlijk wel zo duaal? Van Putten: "Op het eerste gezicht lijkt het inderdaad of het een soort weeffout van de commissie-Elzinga is.Toch meen ik dat dit niet het geval is. Je moet deze constructie naar mijn mening toetsen aan de veranderde rollen van raad en college enerzijds en de daardoor ontstane rol van individuele collegeleden anderzijds. Als het college of individuele leden iets te verdedigen zou/zouden hebben in de gemeenteraad zou dat anders liggen en zou de combinatie van voorzitterschappen strijdig zijn met de gedachten achter de dualisering. Nu dat niet het geval is en de burgemeester in de gemeenteraad de rollen heeft van gespreksleider, initiator van discussies en bewaker van processen, kortom de hoeder van de kwaliteit van de besluitvorming, is er mijns inziens van een tegenstelling geen sprake."

Spagaat

Burgemeester Van Belzen kan zich wel iets indenken bij de 'spagaat van de burgemeester': "Ik heb gemerkt dat de invulling van deze twee rollen (voorzitter van het college én voorzitter van de raad, RB) een ander karakter heeft in het nieuwe stelsel. Ik moet steeds alert zijn of de actuele situatie kansen biedt, of een bedreiging vormt voor mijn positie. Laat ik met het laatste beginnen. Dat is in de volksmond wel gekenschetst als de spagaat van de burgemeester Een oncomfortabele positie waarin het voorzitterschap van de raad en het voorzitterschap van het college met elkaar wedijveren binnen één persoon. Het is een opgave om als voorzitter van de raad positie te kiezen tegenover het college, terwijl je er zelf voorzitter van bent.

Datzelfde geldt ook voor de rol als voorzitter van het college, die tegenover de raad positie kiest, maar tevens voorzitter van de raad is. Bij dit laatste moet ook gezegd worden dat de burgemeester als voorzitter van het college een zorgplicht heeft voor de eenheid van het collegebeleid.

Nu iets over de mogelijkheden voor de burgemeester in het duale stelsel. De burgemeester krijgt ais voorzitter meer mogelijkheden zijn rol als voorzitter van het college te versterken. De eerste mogelijkheid is al genoemd: de zorgplicht voor de eenheid van het collegebeleid. Hij kan ingrijpen als de eenheid van het collegebeleid op het spel staat. Hieruit vloeit voort het recht van de burgemeester om onderwerpen aan de agenda van de collegevergadering toe te voegen. Ook mag hij ten aanzien van voor een collegevergadering geagendeerde onderwerpen een eigen voorstel in bespreking brengen."

Als u kijkt naar het functioneren van de raad en het college in uw gemeente, is er dan echt van een omslag sprake na de inwerkingtreding van de Wet dualisering gemeentebestuur?

Van Belzen: "Ja. Ik wil graag enkele voorbeelden noemen. Eerst wat betreft de vorm. De wethouders zitten nu achter in de zaal en mogen (bijna) niets meer zeggen in de raadsvergadering. De gemeentesecretaris die altijd aan mijn linkerzijde zat is van die plaats verdrongen door de griffier Het inspreekrecht voor de burger is nu ook in de raadsvergadering van toepassing. De raadsleden mogen zich laten ondersteunen door de griffier

Wat betreft de inhoud ontstaan er nog wei eens discussies tussen raadsleden over het op afstand besturen.Wat is dat eigenlijk? De neiging komt steeds weer naar boven zich met details bezig te houden. De ingekomen stukken en de rondvraag zijn van die valkuilen om weer te gaan praten over de lantaarnpaal et cetera. Discussiëren over kaders is abstracter en lastiger om aan te pakken, dat praat moeilijken Het zal een groeiproces vergen om aan de doelstellingen te beantwoorden."

Debat komt terug

Van Putten: "lk kan uiteraard alleen voor mijn eigen omgeving spreken, maar daar stel ik inderdaad vast dat er

sprake is van een omslag. Natuurlijk moeten we er allemaal nog wat aan wennen en zal er ongetwijfeld nog wat aan verbeterd

moeten worden, maar ik constateer dat in de raadsvergaderingen het politieke/bestuurlijke debat weer terug komt. Ook van het publiek op de tribune en luisteraars van de lokale omroep (waar de raadsvergaderingen integraal worden uitgezonden) krijg ik positieve reacties. Natuurlijk komen er nog discussies voor die beginnen met "we willen het college vragen of...", maar wanneer je er als voorzitter op aanstuurt, dat die vragen eerst onder- deel gaan vormen van de discussie binnen de raad zelf, dan blijkt dat in de praktijk heel aardig te gaan. Indien de evaluatie over een paar maanden tot gevolg zou hebben dat de wethouders niet meer standaard aanv/ezig zijn, dan zullen naar mijn mening dit soort aanloopjes ook spoedig tot het verleden behoren. De wethouders zijn in onze gemeente tijdelijk nog wel in de vergaderzaal aanwezig, maar zitten niet meer aan de raadstafel. De agenda van de raadsvergadering is in blokken verdeeld, die samenvallen met de portefeuilles van de wethouders. Bij de behandeling van een blok zit de betreffende wethouder aan tafel om eventuele vragen te beantwoorden."

Merkt u iets van verschillen tussen herkozen raadsleden en nieuwe raadsleden in hun 'duale' functioneren? Van Putten: "Ik merk nauwelijks verschil tussen het gedrag van 'oude' en 'nieuwe' raadsleden, maar dat komt wellicht mede doordat de nieuwe raadsleden nog niet zo heel uitbundig aan het debat deelnemen.Wel merk ik verschil tussen oude en nieuwe wethouders. Diegenen, die in een vorige periode wethouder en dus tevens lid van de raad én meedenker in fractievergaderingen zijn geweest, hebben duidelijk meer moeite met hun nieuwe rol dan pas aangetreden wethouders. De eerstgenoemden vinden het mijns inziens ook minder leuk."

Burgemeester Van Belzen vindt het nog te vroeg om op deze vraag uitgebreid in te gaan: "De nieuwe raad is nog maar enkele malen bij elkaar geweest. Ik verwacht wel dat ze hun nieuwe rol goed op zullen pakken.Via een raadsontwikkelingstraject worden ze op deze rol goed voorbereid. Onlangs hebben we een bijeenkomst gehad over de rekenkamer De nieuwe raadsleden waren hierin heel actief betrokken. Een van de conclusies van die avond was dat in 2004 de rekenkamerfunctie in Graafstroom wordt ingevoerd."

Wat vindt u van de volgende typering van uw eigen funaie: "De burgemeester blijft de algemeen coördinator van het gemeentelijk beleid"? (Uit: Pionieren met dualisme.Vernieuwingsimpuls dualisme en lokale democratie, VNG-Uitgeverij 2002) Beide burgemeesters kunnen zich in deze typering vinden.Van Belzen licht dit toe: "De burgemeester moet toe­ zien op een tijdige voorbereiding, vaststelling en uitvoering van het gemeentelijk beleid en de besluiten die daaruit voortvloeien. Bovendien moet hij goed afstemmen met degenen die bij die beleidsvoorbereiding, -vaststelling en - uitvoering zijn betrokken. Hij is ook in dit opzicht een bindmiddel en een bruggenbouwer."

Burgerjaarverslag

U bent verantwoordelijk geworden voor het uitbrengen van het burgerjaarverslag. Dat verslag zegt iets over de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening en de burgerparticipatie. Gaat u een extern bureau hiervoor inhuren of wordt dit verslag een product van die gemeentelijke organisatie zelf?

Van Putten: "Het burgerjaarverslag moet de komende jaren nog een vaste vorm aannemen. Een echt goed beeld over wat daar nu precies in zou moeten staan in een gemeente zoals de onze (pim. 24.000 inwoners), heb ik nog niet. Ook hetVNG-rapport De burgemeester gaat duaal is daarover niet erg concreet. De thema's die daar in staan zullen voor onze gemeente nu

nog niet tot een in drukwekkend

jaarverslag leiden. Om die reden denk ik dat wij er

vooralsnog voor zullen kiezen het jaarverslag intern te vervaardigen.

Overigens zou een echt inhou delijk oordeel van de burgemeester over de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening wel eens tot een steen des aanstoots kunnen uitgroeien. Het functioneren van de organisatie en de kwaliteit van het product raakt immers daadwerkelijk het functioneren van wethouders. Het lijkt dan ook niet uitgesloten, dat deze rol van de burgemeester in combinatie met zijn voorzitterschap van het college zelfs conflicterend zou kunnen zijn."

Van Belzen: "Het burgerjaarverslag wordt een product van mijzelf in samenspraak en samenwerking met de ambtelijke organisatie. Op dit moment zijn wij bezig met het verzamelen van gegevens. Er valt dit jaar bijzonder veel te melden, denk maar aan de verkiezingen die zijn geweest.Verder houden we gegevens bij met betrekking tot de participatie van burgers bij het beleid.Welke inloopavonden en discussieavonden zijn er geweest? Op welke andere manieren zijn burgers bij het beleid betrokken? Ik denk ook aan de klankbordgroepen in iedere kern van mijn gemeente die initiatieven ontplooien ten aanzien van jeugdbeleid en leefbaarheid.Welke werkbezoeken zijn er door het college gebracht? Ook de kwaliteit van de dienstverlening komt aan de orde.

Een zaak die in een kleine gemeente snel onder druk kan komen en waar alert op gereageerd moet worden,

lokaal of door met andere gemeenten samen te werken."

Tot zover de reacties van de burgervaders uit Putten en Graafstroom, waarvoor dank! In een slotinterview in De Banier na de vakantie hoopt ook burgemeester Noordergraaf uit Hardinxveld-Giessendam zijn visie op het duale gebeuren te geven.

Rudi Biemond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen