Studiecentrum · Is democratie democratisch?

Turkije

In de pers is de afgelopen tijd veel aandacht voor de verkiezingsuitslag van de parlementsverl< iezingen in Turkije. De uitslag heeft voor enige ophef gezorgd. De zittende premier Ecevit en zijn coalitie leden een dramatisch verlies, terwijl de door de islam geïnspireerde Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AK) van Erdogan een absolute monsterzege behaalde. De AK is de voortzetting van de verbodenverklaarde moslim-fundamentalistische Partij van de Deugd. De AK heeft nu in het Turkse parlement een absolute meerderheid en er is maar één oppositiepartij, de Republikeinse Volkspartij van Baykal. Allerwegen worden kritische geluiden gehoord over de dreigende islamisering van Turkije. Met name in het licht van de ophanden zijnde toetreding van Turkije tot de Europese Unie wordt er door radicale democraten moord en brand geschreeuwd. De ontwikkelingen in Turkije zouden onrustbarend zijn en een aanslag op de democratie van Turkije inhouden.

In deze overspannen reacties zijn er twee dingen die opvallen. In de eerste plaats de 'vernauwde' opvatting van het begrip democratie dat aan zulke uitingen ten grondslag ligt, en in de tweede plaats de slechte theoretische onderbouwing van deze noodkreten over de democratie.

'Echte' democraten

Opvallend is dat de meeste reacties van 'echte' democraten compleet in tegenstelling zijn met de door hen zo hooggev/aardeerde democratische beginselen. Indien het uitgangspunt de volkssoevereiniteit is, hoezo kan een uitslag van democratische verkiezingen dan afbreuk doen aan de democratie? Juist zij die de democratie tot norm hebben verheven, blijken nogal moeite te hebben om de uitkomst van het democratische proces van verkiezingen te accepteren. Niet dat de SGP positief staat tegenover een islamitische monsterzegen in Turkije. Maar als het leerstuk van de volkssoevereiniteit gemaakt is tot norm en basis van de democratie, dan moeten progressieve democratische geesten ook niet morren als het volk andere besluiten neemt dan hen lief is. Sterker nog, het leerstuk van de volkssoevereiniteit laat elke vorm van ethiek los, daar de meerderheid plus één de norm is geworden.

Bij zo'n overspannen v^aardering van het volk, namelijk dat het volk elke vorm van macht legitimeert, passen geen 'ethische' bezwaren. De leer van de volkssoevereiniteit stelt dat het volk altijd gelijk heeft. Daarom zijn de profeten van de democratie niet alleen kleinzielig, maar ook inconsequent. Het gaat dus niet aan om als radicale en progressieve democraat bezwaren te maken tegen de uitslag van een democratische verkiezing. Of is de democratie alleen voorbehouden aan liberale en progressieve geesten? Deze opvatting verhoudt zich niet met het met de mond belijden van progressieve en radicale democratische normen en waarden.

Normen en waarden

Nu we het toch over normen en waarden hebben, opvallend is dat alleen democratische, op volkssoevereiniteit geënte normen en waarden als acceptabel te boek staan. Zodra er sprake is van andere normen en waarden, zoals godsdienstige, schijnen die minder relevant te zijn dan hun democratische broertjes en zusjes.Tolerantie en democratie horen volgens vele 'echte' democraten bij elkaar Als democratie en tolerantie er echter in blijken te resulteren dat er godsdienstige normen en waarden worden nagestreefd dan is de tolerantie meestal ver te zoeken en worden de godsdienstige partijen en stromingen door de 'democraten' als ondemocratisch neergezet. Het is opvallend dat zowel een islamitische partij in Turkije als een gereformeerde partij Nederland ditzelfde lot bescho-

Fabel

Democratie wordt veelal gepresenteerd als neutraal, maar blijkt in de praktijk maar al te vaak bijzonder subjectief te zijn. Op volkssoevereiniteit gebaseerde democratie is niet neutraal, maar is een principiële keuze, waaraan elke andere waarde ondergeschikt wordt gemaakt. Deze opvatting over wat democratie is, sluit bij voorbaat elke levensbeschouwelijke opvatting die een hogere waarde kent dan de democratie, uit.

Beste democraten, trek hier uw conclusies eens uit. De keuzemogelijkheden zijn beperkt. Of u bent consequent democratisch en zeurt niet meer over uitslagen van democratische verkiezingen, of u bekent onomwonden dat de keuze voor een op volkssoevereiniteit gebaseerde democratie een subjectieve keuze is. Liberale en progressieve democraten wordt eens wakker en zegt de fabel van de neutrale volkssoevereiniteit vaarwel. Anders wordt een discussie over normen en waarden ook nooit wat, en komen we in dit land niet verder dan de lege liberale tolerantie van Paars en wat democratische

normen en waarden, die toch niet zo neutraal zijn als ze wel worden voorgesteld.

drs. E.G. Bosma,

medewerker Guido de Brès-Stichting

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen