Studiecentrum · ICT@sgp.nl

Onlangs verscheen bij de Guido de Brès-Stichting, het studiecentrum van de SGP, een nota over de taai< . van de overheid in de informatiesamenleving. In deze nota wordt allereerst 'kennisgemaakt' met ICT.Vervolgens wordt ingegaan op de gevolgen ervan voor maatschappij en overheid. Tot slot wordt de SGP-visie op de taak van de overheid in de informatiesamenleving beschreven.

Informatiesamenleving

De samenleving waarin we nu leven is te typeren als een informatiesamenleving. In zo'n samenleving is de informatie- en communicatietechnologie (ICT) overheersend aanwezig. Gegevens zijn supersnel beschikbaar en het bewerken en transformeren van gegevens behoort tot het dagelijkse leven. Deze processen zijn zelfs zo geïntegreerd dat dit nauwelijks meer wordt opgemerkt als gebruikmaken van informatie- en communicatie technologie.We kunnen hierbij denken aan een geldopname bij een pinautomaat, aan het productieproces, aan de gezondheidszorg, etc. Overal is zichtbaar of onzichtbaar de informatie- en communicatietechnologie geïntegreerd. Deze toenemende informatisering heeft gevolgen voor de maatschappij en de rol en het functioneren van de overheid.

Gevolgen voor de maatschappij

ICT heeft belangrijke gevolgen voor maatschappelijke basiskenmerken, zoals: de stabiliteit, continuïteit, veiligheid, sociale cohesie, cultuur en welvaart.We zullen de invloed van ICT op deze basiskenmerken kort langslopen.

Het kenmerk van een stabiele samenleving is dat het gedrag van zowel overheid als burgers door procedures begrensd en voorspelbaar is. Essentieel daarvoor zijn goede communicatie, betrouwbare informatievastlegging en degelijke infrastructuur. ICT kan hieraan een positieve bijdrage leveren.Anderzijds kan vermindering van informatieachterstanden en toename van communicatiemogelijkheden door ICT ook verlammend werken. Hierbij kan gedacht worden aan de eindeloze inspraakprocedures.

Onder continuïteit wordt een mondiale balans tussen welzijn en welvaart verstaan. ICT-ontwikkelingen leiden niet automatisch tot verbetering van de continuïteit. Het is niet de techniek, maar het gedrag van de mens dat uiteindelijk bepalend is voor het resultaat.

Veiliger zal ICT de samenleving niet maken. Enerzijds kan ICT een bijdrage leveren aan het in kaart brengen van veiligheidsbedreigingen en de opsporing van misdadigers, anderzijds wordt vaak onderschat dat de samenleving zeer af­ hankelijk is geworden van een goed werkende infrastructuur met alle gevolgen van dien, waarbij ook de privacy van burgers onder druk komt te staan.

Het is niet vanzelfsprekend dat ICT de sociale cohesie bevordert. Hoewel het mogelijk is door ICT ongeacht de afstand te communiceren en zo sociale contacten te onderhouden, zijn die contacten vaak vrijblijvend en is veelal niet sprake van duurzame relaties en verantwoordelijkheidsgevoel jegens elkaar. Door het grote aanbod via ICT verandert zowel de vorm als de inhoud van de culturele communicatie. Boodschappen moeten de aandacht trekken, en kort en krachtig zijn. Dit heeft geleid tot een zeer vluchtige mediacultuur Inhoudelijk is er vanwege het gebrek aan kwaliteitscontrole ook sprake van veel verwerpelijke informatie (porno, racisme etc). Burgers zijn veelal niet voldoende opgeleid om enige structuur in het grote aanbod aan culturele informatie te herkennen.

Tot slot, wat de welvaart betreft, kan door ICT de door de groeiende wereldbevolking stijgende vraag naar goederen en diensten beter worden opgevangen. Nieuwere en efficiëntere productiemethoden zijn mogelijk met minder arbeidsinzet, waardoor de prijs laag gehouden kan worden. Dit leidt tot productiviteitsstijging, maar ook tot consumptiestijging-

Gevolgen voor de overheid

ICT heeft in de eerste plaats gevolgen voor de positie van de overheid. ICT is per definitie grensoverschrijdend. Dit betekent dat nationale wet- en regelgeving niet afdoende is om normhandhavend en regulerend op te treden. Nationale overheden zijn op elkaar aangewezen bij de vormgeving en handhaving van het recht.

Ten tweede heeft ICT gevolgen voor het werkterrein van de overheid. Doordat ICT gevolgen heeft voor de betrouwbaarheid en veiligheid vereist de opbouw en bewaking van de infrastructuur en de informatievoorziening meer aandacht. Op sociaal en cultureel gebied zijn maatregelen inzake de kwaliteit van publiek aangeboden informatie, de toegankelijkheid voor iedereen, en het onderwijs belangrijk. Omdat ICT een belangrijke bijdrage kan leveren aan de economische ontwikkeling van een land zijn overheidsmaatregelen nodig om een stabiele groei mogelijk te maken.

In de derde plaats heeft ICT ook gevolgen voor de organisatie van de overheid. Door ICT is een directere communicatie en participatie van en met de burger mogelijk. Dit stelt eisen aan de overheidsorganisatie. Daarnaast kan ICT gebruikt worden om de efficiency van de overheidsorganisatie te verbeteren. Bij het verwerken van grote hoeveelheden informatie en het aansturen van grote organisaties is ICT onontbeerlijk.

SGP-visie

Tot slot wordt in de nota ingegaan op de SGP-visie op de taak van de overheid in de informatiesamenleving. In navolging van de nota Dienstbaar tot gerechtigheid, SGP-visie op de aard en omvang de overheidstaak wordt uitgegaan van het ordenende primaat van de overheid op ICT-gebied.Voortdurende bezinning op de positie van de overheid in de samenleving en de mogelijkheden die de overheid heeft voor ordening en sturing zijn nodig.Aanbevolen wordt daarom dat het Sociaal en Cultureel Planbureau tweejaarlijks een technologie-trend-monitor publiceert om vroegtijdig te kunnen anticiperen op maatschappelijke gevolgen van ICTVerder worden nog 23 aanbevelingen gedaan, die hier nu niet besproken kunnen worden.Wie meer wil weten, kan de nota bestellen bij het studiecentrum.

J.W. van Berkum, medewerker studiecentrum SGP

N.a.v. drs.J.W. van Berkum (red.), ICT@SGP.NL, SGP-visie op de taak van de overheid in de informatiesamenleving, Den Haag, 2002, 92 pag.Te bestellen via het e-mailadres ICT(5)SGP.NL of per telefoon 070-3456226. Prijs € 7, 95 exclusief verzendkosten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen