Studiecentrum · De SGP en de democratische rechtsstaat

De verscheidenheid aan culturen in ons land is groot. In de praktijlc. komt dat onder andere tot uitdrukking in een bonte verscheidenheid aan opvattingen en gedragingen. Tot voor enkele jaren werd dat gezien als iets moois. Nu komt echter meer en meer de vraag op of alle cultuuruitingen wel evenveel respect verdienen. De spanningen tussen verschillende culturen zijn de laatste jaren aanzienlijk vergroot. Dat heeft ertoe geleid dat in de politiek wordt nagedacht in hoeverre het noodzakelijk is voor een vreedzame samenleving dat verschillende culturen bepaalde kernwaarden van een democratische rechtsstaat delen en onderschrijven. In deze bijdrage willen we die discussie voor het voetlicht halen.

Multiculturele samenleving

De vraag of alle cultuuruitingen wel evenveel respect verdienen, v^as tot voor enkele jaren niet aan de orde. Het gelijkheidsdenken vierde hoogtij. Er moest voor iedereen plaats zijn in ons land. Mensen nnogen er verschillende opvattingen op na houden, hun leven naar eigen inzichten Inrichten en hun eigen identiteit ontv/ikkelingen. Daarvoor moet ook de ruimte geboden v/orden. De overheid diende zich daar niet mee te bemoeien. In de politiek werd er niet veel werk van gemaakt om de problemen die veroorzaakt werden door culturele verschillen te benoemen. Dat was politiek niet correct. Dan kreeg je immers al gauw het verwijt over je heen van discriminatie en intolerantie. Tegenwoordig is er meer oog voor de schaduwzijden en zelfs de onwenselijkheid van een multiculturele samenleving. Balkenende heeft al aangegeven dat voor hem de multiculturele samenleving niet iets is om na te streven. Nieuwkomers dienen volgens hem de uitgangspunten van de Nederlandse rechtsstaat te aanvaarden en zich aan te passen aan wezenlijke onderdelen van de Nederlandse cultuur"Culturele openheid, respect voor andere meningen en opvattingen kunnen en mogen niet leiden tot tolerantie en vrijblijvendheid", aldus de (demissionair) minister-president. Om ervoor te zorgen dat in een pluriforme samenleving sociale samenhang is en verschillende culturen elkaar respecteren, moet gezocht worden naar verbindende elementen. Dit roept de vraag op wat de kernwaarden van een democratische rechtsstaat als Nederland zijn, die iedereen moet delen en onderschrijven.

Door het CDA is hierover inmiddels nagedacht. Onlangs publiceerde het wetenschappelijk bureau van het CDA een studie getiteld: De andere aanpak. Investeren in integratie. Reflecties rondom diversiteit en gemeenschappelijkheid. In deze studie wordt ingegaan op de relatie tussen godsdienst, democratie en grondrechten. Er wordt aangegeven wat volgens het CDA kernwaarden zijn die door iedereen moeten worden onderschreven.Voor de SGP Is het uitermate zinvol hiervan kennis te nemen en na te denken over haar visie op de relatie tussen godsdienst en democratie en wat zij ziet als kernwaarden.

Democratie

In het CDA-rapport wordt afgerekend met de gedachte dat een strikte scheiding van religie en politiek een waarborg is voor vrijheid en democratie. Regelmatig wordt gezegd dat religieuze overtuigingen model staan voor onverdraagzaamheid. Cliteur (WD) is zelfs van mening dat wie in eigen onfeilbaarheid gelooft, nooit tolerant kan zijn. Dat zou betekenen dat er in Nederland alleen plaats is voor godsdiensten die een soort Verlichting hebben doorgemaakt. Het CDA rekent met deze opvatting af en stelt dat de Unie van Utrecht laat zien dat godsdienst en tolerantie heel goed samen kunnen gaan.Verder wordt in het CDArapport gesteld dat theocratische partijen niet verboden hoeven te worden, als ze maar democratisch gezind zijn en geen fundamentele mensenrechten willen aantasten. De SGP voldoet volgens het CDA aan deze voorwaarden, omdat zij voor haar theocratische ambities telkens een democratische legitimatie zoekt. Het is de vraag in hoeverre de SGP zichzelf in deze conclusie van het CDA herkent. Dat de SGP voor haar opvattingen een democratische legitimatie zoekt is zeker waar. De SGP zal haar idealen niet langs ondemocratische weg proberen te realiseren. Maar hoe denkt de SGP over fundamentele mensenrechten? Wat zijn volgens het CDA eigenlijk fundamentele mensenrechten? Daarmee zijn we gekomen bij de vraag wat kernwaarden van een democratische rechtsstaat zijn.

Rechtsstaat

Wat kernwaarden zijn van een democratische rechtsstaat ligt niet voor eens en altijd vast, maar is (deels) een politieke vraag waarop verschillende antwoorden kunnen worden gegeven. Het CDA vindt dat de volgende vijf elementen niet-opgeefbaar zijn in een democratische rechtsstaat. I. Elk mens heeft het recht op ontplooiing, om te leven volgens eigen, innerlijke overtuiging. 2. Het recht om via eigen instelling uitdrukking te geven aan ambities, levensovertuiging en -missie. 3. De onverenigbaarheid van dwang enpersoonlijk geloof 4. De gelijkwaardigheid van man en vrouw. 5. De gelijkheid van een ieder voor de weten de gelijkwaardigheid van alle mensen, ongeacht geslacht, religie, seksuele geaardheid, etc.

De onderschrijving van deze punten moet het volgens het CDA mogelijk maken dat verschillende culturele stromingen in ons land naast elkaar kunnen bestaan en elkaar respecteren. Organisaties die deze punten niet onderschrijven bevinden zich volgens het CDA in de zone van een wettelijk verbod. Het CDA lijkt de mening toegedaan dat de SGP deze punten onderschrijft, want in het rapport wordt gezegd dat de SGP deze fundamentele mensenrechten niet wil aantasten.

Binnen onze partij is veel nagedacht over democratie en rechtsstaat, maar feit is wel dat onze huidige samenleving ons dwingt om duidelijk te maken waar we precies voor staan, en hoe wij dat vanuit onze visie op de overheid zien. De uitwerking van kernwaarde 2 en de interpretatie daarvan in de praktijk zou bijvoorbeeld betekenen dat alle godsdiensten volkomen gelijk zijn.Vanuit haar theocratisch beginsel denkt de SGP daar uiteraard anders over.

Het debat over deze fundamentele discussie zal zeker komen.Voor de SGP is het van belang dat ze aangeeft hoe haar theocratische opvattingen zich verhouden tot de democratie en wat zij ziet als kernwaarden van een democratische rechtsstaat. Daarbij zal het niet zozeer moeten gaan om het veiligstellen van de positie van de SGP, maar om de vraag welke eisen vanuit staatkundig gereformeerd perspectief moeten worden gesteld aan de inrichting van de rechtsstaat, wat in dat kader de publieke taak van de overheid inhoudt en op welke wijze de privé-sfeer van de burgers is afgebakend van het publiek domein. We hopen in een nadere bezinning deze punten uit te werken.

j.W. van èerkum

medewerker Guido de Brès-Stichting

Mede n.a.v.Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, De andere aanpak. Investeren in integratie. Reflecties rondom diversiteit en gemeenschappelijk Den Haag 2003.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen