SGP 80 jaar · De gave van het Woord

Over ds. H.G.Abma, voor de SGP eerst lid van de Tweede Kamer (1963- 1981), daarna van ons Hogerhuis (I 98 I-I 986), schreef een journalist die zijn oor ai jaren te luisteren had gelegd op het Binnenhof: de SGP'er is de beste stilist van het parlement. Ook. anderen vielen dominee's taaitalenten op. Zoals dr. D. Dolman, van de vele 'mijnheer de voorzitters' die de Tweede Kamer telde zonder twijfel de meest letterkundige. Déze oplettende beroepsluisteraar voorzag de naam Abma dan ook van het luisterrijke epitheton 'de fijnzinnige'. En de legendarische Maarten Schakel, een antirevolutionair van de oude stempel, beluisterde vanuit zijn buurbankje dat de SGP'er "zijn moedertaal zeer goed beheerst, de waarde van het woord kent en de verzonken betekenis van sommige woorden op verrassende wijze aan het licht weet te brengen."

Woordschikkunst

In oude Banieren én in de Handelingen van Tweede en Eerste Kamer (het schriftelijke verslag van alles wat er is gezegd), zijn met groot gemak veel 'bloemen' te lezen die Abma's woordschikkunst illustreren. Zijn bijdragen getuigden van "een diep ernstige stijl, " aldus de al geciteerde Kamervoorzitter Dolman. Dat'diep ernstige' is door velen, ook zij die dicht onder zijn gehoor zaten, nog wel eens over het hoofd gehoord. Maar alle milde humor was diep gemeend en had een ernstige ondertoon. Met zijn woordkunst beoogde de spreker mensen te bewegen tot de juiste keuze.

Staaltjes van Abma's milde en subtiele humor zijn overal aan te treffen in de annalen van de parlementaire geschiedenis. Beperken we ons tot enkele debatten waarin hij als SGP-fractievoorzitter een nieuwe premier verwelkomde.

1971. Minister-president Biesheuvel, premier van een kabinet van confessionelen en VVD, waar om aan de vereiste meerderheid te kunnen komen een afsplitsing van de PvdA (DS'70) was toegevoegd. Ds.Abma: "Zoals de gelegenheid de dief maakt, heeft in dit geval de verlegenheid het kabinet gevormd." 1973. PvdA-premier Den Uyl, die met veel hangen en wurgen een links kabinet vormde met ARP en KVP als randversiersel. In zijn regeringsverklaring had de ex-gereformeerde Den Uyl de Spreukendichter aangehaald met de woorden: Waar visie, uitzicht, ontbreekt, komt het volk om. Ds. Abma haakte er uitvoerig op in, om te eindigen met; "ln de profetie staat eveneens dat waar de kennis ontbreekt (en dat is de kennis van die visie en de profetie die uit het geheel van de Schrift naar voren komt!) het volk te gronde gaat. Als ik het volgens die gulden regel verklaar, dan wil ik het houden bij ons aloude adagium als SGP: Tot de wet en tot de getuigenis, en anders geen dageraad voor dit volk."

1978.Tegen veler verwachting in geen tweede kabinet-Den Uyl (PvdA had enorm gewonnen, en er was maar liefst zeven maanden aan Den Uyl-2 geformeerd!), maar het eerste kabinet-Van Agt. Ds. Abma: "Toen het vorige kabinet optrad, had ik moeite mijn ogen te geloven, dat er na alle zonderlinge kronkelingen toch

in levenden lijve een kabinet-Den Uyl voor me zat. Nu moet ik (...) mijn verbazing erover uitspreken dat ik géén kabinet-Den Uyl tegenover me ontwaar." 1982. Het nononsense kabinet-Lubbers. De SGP-senator: "ln het be­

proefde handboek de Heilige Schrift lezen we de tekst waarmee de Allerhoogste zegt: 'Door mij regeren de koningen en stellen de vorsten gerechtigheid.' (...) Moge Hare Majesteit's regering in haar doen en laten zich ervan bewust zijn dat de bewindslieden het beste functioneren als zij hun portefeuilles ter beschikking stellen in dienst van Hem Die het al regeert. Het beste regiment weet zich instrument."

Zwanezang

Zij die erbij waren, herinneren zich ook nog goed de magistrale woorden van de dominee in de politiek toen hij uit de politiek ging. Zijn parlementaire zwanezang sloot hij af met de woorden: "Toen oud-voorzitterVanThiel afscheid nam, werd hem een diner aan­ geboden. Het was (...) een periode van kabinetsformatie. Aanzaten aan dat diner onder andere de fractievoorzitters. Onder hen uiteraard de heer Den Uyl, die heel wat meer te doen had in die periode van besprekingen over het te vormen kabinet. Het kon er voor hem dus ook maar net tussendoor dat hij mede aanzat en dat hij als voorzitter van de grootste fractie het woord voerde.Voor die keer een beetje laatdunkend naar mijn smaak, gaf hij toen te kennen dat hij veel aan zijn hoofd had met de formatie en alle andere problemen, zoals het kiezen van ministers, meer dan -zoals hij de medeaanzittende kleintjes toesprak- de heren Jongeling en Abma, die dit alles heel moeiteloos konden genieten."

Wat geprangd (...) antwoordde ik de heer Den Uyl toen: Tenslotte ben ik óók minister.Waarop de heer Den Uyl zei: Ja, dat weet ik nog wel: VDM, Verbi

Divini Minister (...).Welnu, dat heb ik al die jaren door bij alles, in alles en onder alles willen zijn: ministen Het was dus uiteindelijk toch een lange ministeriële loopbaan. Minister van het Woord dat richtsnoer is voor Gods daden en eeuwig zal bestaan. Daarom, Mijnheer de Voorzitter, -het is de laatste keer dat ik dit zeg- heb ik in al die 23 jaar nooit goed kunnen begrijpen dat mensen, in dit geval volksvertegenwoordigers aan deze en gene zijde van het Binnenhof, dat Woord niet, of niet in veel hogere mate, hebben gekozen tot het richtsnoer van hun daden, die geboekstaafd worden in de Handelingen van de Staten-Generaal. Ik dank u."

Menno de Bruyne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen