Europees Parlement · Belofte maakt schuld

De beloftes aan de kiezer komen niet uit. De euro die op I januari 2002 is ingevoerd als nieuw betaalmiddel heeft de consument niet het beloofde voordeel gebracht. De prijzen die mede door de invoering van de nieuwe munt zijn gestegen, worden nu pas in een prijzenoorlog tussen supermarkten verlaagd. Daarmee wordt de consument een klein beetje gecompenseerd voor de prijsstijgingen van de afgelopen tijd.

Ook elders is er nauwelijks een positief effect. In plaats van een toename van handel over de landsgrenzen heen, blijken tal van andere belemmeringen nog te bestaan. Het doen van buitenlandse betalingen is een handeling die nog steeds onevenredig veel geld kost. Daarnaast bereikte het vertrouwen van de consument afgelopen jaar een historisch dieptepunt. En dat terwijl er geen slepende recessie is. Economische voorspoed heeft het "Europroject" tot op heden niet gebracht. Dat het politieke project geen economische fundering kent, bewijst ook de manier waarop de grote lidstaten deze week bakkeleien over het oprekken van de regels.

Rigide

Nu blijkt dat de wil ontbreekt om te voldoen aan de eisen van het pact wordt het pact "ten grave gedragen". En dat nog geen jaar nadat Commissievoorzitter Prodi het stabiliteitspact dom en rigide noemde. Hoog tijd dus om eens goed te kijken naar de mogelijkheid van een nieuw verdrag.

Het stabiliteitspact is een afspraak tussen de Eurolanden uit 1997. Daarin is afgesproken dat de landen hun uitgaven en de staatsschuld in de hand houden. Op deze manier kan worden gezorgd voor een stabiele euro zonder inflatie en een sterke economie. Deze afspraak is gemaakt in een tijd dat het economisch goed ging, maar met het oog op perioden waarin het minder goed zou gaan.

Het is rigide om een constructie in stand te houden waarbij de lidstaten hun begroting bepalen, de Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt verantwoordelijk is voor het monetaire beleid en er in de praktijk geen soepel werkende koppeling tussen beide is. In de oude situatie met nationale centrale banken werd het begrotingsbeleid van een lidstaat ondersteund met maatregelen van de eigen centrale bank. Dat dit met name in Zuid-Europese landen leidde tot grote begrotingsproblemen was de reden dat een streng pact de basis zou moeten vormen voor een muntunie waarin dergelijke landen

konden participeren.

Het was in 1997 bij een bespreking in het Europees Parlement van het eerste voorstel tot een verordening voor het stabiliteitspact duidelijk dat juist voor een periode van recessie ondubbelzinnige afspraken gemaakt moesten worden. Door de Europese Commissie en Raad werd toen voorgesteld om in tijden van zware economische recessie geen boete op te leggen als lidstaten hun begroting niet op orde kregen. De definitie van een zware recessie was niet helder en ook de ruimte om aan de boete te ontkomen was te groot. Daarom heeft ondergetekende met toenmalig Europarlementariër mevrouw Peijs een aanvulling ingediend om in perioden van recessie ook de afspraken na te komen. Het Parlement en de Raad hebben dat voorstel overgenomen en er zo voor gezorgd dat het stabiliteitspact sluitend werd. Helaas worden de boetes niet opgelegd en is de uitvoering niet sluitend. De gang van zaken toen boezemde terecht weinig vertrouwen in.

Alternatief

Nu op een beschamende manier blijkt dat Duitsland als de grootste voorvechter van een sterk pact en een sterke munt de regels van het pact overtreedt, blijft de vraag overeind hoe lang het stabiliteitspact nog houdbaar is. Duitsland en Frankrijk laten zien dat het nationale belang voor gaat op het gezamenlijke belang. Een gezamenlijk belang dat wel in voorspoed gedeeld moet worden. Maar waarbij in tijden van tegenspoed het een ieder voor zich is geworden. Dat wordt zichtbaar in de eindeloze discussie over het oprekken van de regels. Minister Zalm is daarbij een roepende in de woestijn. Wat is het alternatief? Allereerst zal duidelijk moeten worden dat het pact geen politieke speelbal is. Daarvoor zijn de gevolgen te groot en is vertrouwen een te belangrijke voorwaarde om een stabiele economie na te streven. Europa zal zich dan ook - ingegeven door de huidige politieke situatie - moeten buigen over een constructie die een antwoord biedt aan het vertrouwen dat nodig is om de Europese economie te laten functioneren.

Nieuw verdrag

De eurofractie ChristenUnie-SGP pleit daarom voor een nieuw verdrag. Een verdrag waarin niet alleen naar de overheidsschuld en het begrotingstekort wordt gekeken. Ook de economische conjunctuur mag wel degelijk meegenomen worden in de beoordeling. Dit wordt dan een verdrag waarin bij een bepaalde economische groei of krimp de overheidsfinanciën binnen een bepaalde bandbreedte moeten blijven. Deze moet dan twee kanten opwerken. Bij groei moet de overheidsschuld afnemen en moet er een begrotingsoverschot zijn. En bij een krimpende economie mag binnen bepaalde marges en gedurende een beperkte tijd een kortstondig oplopende schuld en een tekort op de begroting zijn.

Een concrete uitwerking van dit voorstel kan op grond van uitkomsten uit de economische wetenschap worden onderbouwd. Er zijn onderzoeken naar de verhouding tussen de overheidsfinanciën en de economische groei die een onderbouwing van de bandbreedtes kunnen vormen.

Een nieuw verdrag doet recht aan de verscheidenheid in Europa en geeft de lidstaten de ruimte om hun verantwoordelijkheid te nemen. Het schept ruimte voor zelfstandig ingrijpen in de nationale economie zonder dat Brussel als te beklemmend wordt ervaren. Een dergelijke constructie moet wel onderschreven worden door alle partijen. Die moeten zich dan ook houden aan de gemaakte afspraken. Daarbij moet het huidige stabiliteits- en groeipact strikt worden nageleefd in afwachting van een nieuw verdrag. Dan komt er de gewenste prijsstabiliteit. Daar is uiteindelijk ook de consument het meest mee gediend.

c/r. j. Blokland, lid van de commissie Economische en Monetaire zaken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen