Doelwit • Gods Wet of Grondwet?

Steeds vaker lopen politieke bestuurders bij beslissingen over moeilijke politieke vraagstukken aan tegen de vraag welke betekenis het afleggen van de eed van trouw aan de Grondwet en de wetten heeft. Regelmatig krijgt Voorlichting & Vorming hierover vragen van lokale bestuurders die in hun gemeente te maken krijgen met bijvoorbeeld een bestemmingsplanwijziging in verband met de grondreservering voor een moskee of een aanvraag voor vestiging van een islamitische school, juridisch gezien mogen bij die afwegingen religieuze argumenten niet bepalend zijn.

Wat weegt dan zwaarder? De afgelegde eed op de Grondwet en de wetten met het daarbij uitgesproken "Zo waarlijk heipe mij God almachtig" of onze altijd geldende plicht om Gods Woord en Wet te gehoorzamen? In deze Doelwit willen we kort de verschillende visies op het omgaan met dit dilemma in relatie tot de afgelegde eed aan de orde laten komen en bestuurders en belangstellenden wijzen op documentatie over dit onderwerp.

Eed en praktijk

Elke SGP-bestuurder zal bij de aanvaarding van het ambt de eed afleggen (en niet de belofte zoals in Nederland tegenwoordig ook mogelijk is; zie ook Heidelberger Catechismus Zondag 37). De eedsformule bevat de volgende bepaling: "Ik zv/eer (beloof) dat ik getrouv/ zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als [politiek bestuurder, RB] naar eer en geweten zal vervullen" (zie voor de functies van raadslid en wethouder de artt. 14 en 41 .a van de Gemeentewet).

Door middel van de eed van trouw verbindt betrokkene zich dus aan de rechtsorde en spreekt hij uit binnen de grenzen van de rechtsorde te zullen handelen. Maar wat te doen op het moment dat het gehoorzamen aan de wetten betekent directe of meer indirecte ongehoorzaamheid aan Gods Wet? Een veel gebruikt en duidelijk voorbeeld is de behandeling in de gemeenteraad van een bestemmingsplanwijziging met het oog op de komst van een moskee. De Wet op de Ruimtelijke Ordening bepaalt dat het geven van bestemmingen moet gebeuren op basis van een goede ruimtelijke ordening. In het stemmen over de wijziging van een bestemmingsplan mogen dus alleen ruimtelijke argumenten de doorslag geven. Is er ruimtelijk gezien niets mis met deze wijziging en stemt een SGPraadslid toch tegen op basis van het feit dat de wijziging de vestiging van een gebedshuis voor aanhangers van een -volgens Gods Woord- valse godsdienst mogelijk maakt, dan houdt hij zich niet aan de afgelegde eed van trouw de wetten na te komen. Stemt

hij voor de wijziging dan botst dit met Gods Wet en in dit geval ook heel concreet met artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis: "om te weren [...] alle valse godsdienst".

hij voor de wijziging dan botst dit met Gods Wet en in dit geval ook heel concreet met artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis: "om te weren [...] alle valse godsdienst".

Verschillende visies

Binnen de SGP bestaan verschillende visies met betrekking tot dit dilemma. In de paragrafen 1.5 en 1.6 van de Toelichting op het Gemeenteprogram van de SGP wordt in enkele pagina's een zeer goed gedocumenteerde samenvatting hiervan gegeven. Kort gezegd (én kort door de bocht vanwege de beperkte ruimte in dit verband) kan een bestuurder het belang van de afgelegde eed laten prevaleren en in genoemd voorbeeld dus vóórstemmen met een beroep op het belang van die eed, die hij tenslotte onder het aanroepen van Gods hulp afgelegd heeft. Laat hij daarentegen het belang van onze gehoorzaamheid aan Gods Woord prevaleren dan kan dat leiden tot tegenstemmen in dit voorbeeld. Het verwijt dat de bestuurder in dat geval kan krijgen dat hij zich niet houdt aan de door hem afgelegde eed wordt door sommigen afgedaan met een beroep op de passage in de eedsformule "naar eer en geweten". Wij gebruiken nu het voorbeeld van de grondreservering voor een moskee, maar dit voorbeeld is natuurlijk met vele uit te breiden; we noemden ook al de islamitische school. Het valt te vrezen dat in de toekomst het aantal soortgelijke dilemma's alleen maar zal toenemen.

Richtlijn?

Tijdens partij-interne discussies over dit onderwerp komt wel eens de vraag aan de orde of het mogelijk is dat de partij een richtlijn opstelt voor bestuurders hoe te handelen in dit soort moeilijke vraagstukken. Dat is niet gebeurd. Het bezwaar tegen zo'n (collectieve) richtlijn is dat deze het spanningsveld wegneemt en de verantwoordelijkheid van de (individueel) gekozen bestuurder vermindert. Ook is het moeilijk een richtlijn op te stellen die in alle concrete gevallen een oplossing biedt.Ten slotte wordt met het vaststellen van een richtlijn ook een bepaalde voorkeur uitgesproken voor een visie waardoor andere visies in de partij een stempel opgedrukt krijgen die met evenveel ernst en na evenveel onderzoek tot stand gekomen kunnen zijn.

Voorlichtingsdossier

In dit artikel hebben we slechts een heel korte samenvatting kunnen geven van de discussie over dit onderwerp. De lezer neme het ons niet kwalijk dat we hier niet de zo broodnodige nuance in deze discussie kunnen weergeven. Het lijkt ons echter van belang op deze wijze het onderwerp nog eens onder de aandacht te brengen en er op te wijzen dat Voorlichting & Vorming een uitgebreid (papieren) voorlichtingsdossier over dit onderwerp beschikbaar heeft. Geïnteresseerden kunnen dit gratis opvragen via telefoon (070-302 9072) of e-mail (voorlichting@sgp.nl).

Rudi Biemond

rbiemond@sgp.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen