Jongeren • Wolf in schaapskleren

De ontwikkelingen op het gebied van de biotechnologie gaan razendsnel. Genetische modificatie van planten is een techniek die al op grote schaal toegepast wordt. Beseffen wij dat een groot deel van onze levensmiddelen ai ingrediënten met gemodificeerde achtergrond bevatten, van pindakaas tot cola? Het lijkt interessant, maar: mag alles wat kan?

Genetische modificatie of manipulatie is de techniek waarbij genen van het ene levende wezen naar het andere overgezet worden. Genen zijn stukjes DNA die coderen voor een bepaalde eigenschap van een organisme, zoals bloemkleur of leng­

te. Het doel van genetische modificatie is het verkrijgen van een organisme met de gewenste eigenschappen.

Op wereldschaal neemt het aandeel van gemodificeerde gewassen sterk toe, vooral in ontwikkelingslanden. In 2003 werd een toename van 15% tot 67, 7 miljoen hectare gerealiseerd. Vooral sojabonen, maïs, katoen en koolzaad spelen een belangrijke rol. In de meeste gevallen gaat het om een door modificatie ingebouwd afweermechanisme tegen ziektes en breed werkende onkruidbestrijders. Europa en ook Nederland zijn nog niet zover. Alleen Spanje heeft een noemenswaardig areaal. De EU-regelgeving is heel terughoudend met markttoelatingen. Op korte termijn zal dit echter veranderen. In juli 2003 is een wet aangenomen die gericht is op het naast elkaar bestaan van gemodificeerde, gangbare en biologische gewassen, dus op de keuzevrijheid van de consument. Etikettering en traceerbaarheid zijn de kernpunten van deze wet. Nederland zal zich hierbij aan moeten sluiten: één deur, één sleutel.

Blozende mijnendetector

Naast ziekte- en bestrijdingsmiddelenresistentie is er nog zoveel meer mogelijk met genetische modificatie van planten.Twee voorbeelden: met medewerking van Zweedse en Duitse wetenschappers is het'Golden Rice' (Gouden Rijst) project opgezet. Rijst heeft van zichzelf een laag vitamine A gehalte.Vitamine A is echter essentieel voor huid en ogen. De Wereld Handelsorganisatie schat in dat in de Aziatische landen waar rijst het hoofdvoedsel is om deze reden elk jaar een half miljoen nieuwe gevallen van rivierblind­ heid ontstaan.Vooral kinderen zijn de dupe. Wetenschappers hebben nu genen van narcisplanten die vitamine A aan kunnen maken overgezet in rijst. Deze zogenaamde 'Golden Rice' levert meer vitamine A op dan normale rijst.

Een tweede voorbeeld stond 17 februari jl. in het Reformatorisch Dagblad: 'Zandraket als mijnendetector'. Een eigenschap van planten is dat ze in stressvolle situaties, zoals kou en droogte, rood of bruin kleuren. Een Deens biotechnologiebedrijf heeft in het genetische materiaal van de zandraket genen gebouwd die ervoor zorgen dat de plant die reactie alleen nog maar vertoont als de wortels in aanraking komen met stikstofdioxide, een stof die uit landmijnen wegsijpelt. Door een gebied dat vol ligt met mijnen vanuit de lucht met zandraket in te zaaien, kan men na drie tot zes weken aan de hand van de rode plekken vaststellen waar de mijnen liggen.

Dit klinkt interessant; voor ontwikkelingslanden zelfs méér dan interessant. Maar er zijn risico's aan verbonden. Zo zou het ingebrachte gen zich kunnen uitkruisen naar andere gewassen, bijvoorbeeld naar de biologische variant, of zich kunnen verspreiden naar onkruid. In het geval van resistentie tegen onkruidbestrijdingsmiddel kan het onkruid deze resistentie dan ook krijgen, met alle gevolgen van dien. Er zijn maatregelen om de verspreiding van genen te voorkomen, maar helemaal waterdicht zullen ze nooit zijn. Ook kan voedsel waarin genetisch gemodificeerde planten verwerkt zijn, gevaar opleveren voor de volksgezondheid. Deze planten zouden ongemerkt schadelijke stoffen kunnen produceren. De economische gezondheid kan eveneens schade oplopen. De biotech-industrie is in handen van enkele grote multinationals. Deze bedrijven hebben een machtspositie die ze kunnen gebruiken om boeren aan zich te binden, waardoor de vrije marktwerking gereduceerd wordt.

Speeltje?

Eén fundamentele vraag is echter nog niet gesteld: 'Mag alles wat kan? '. Een belangrijke vraag, want we hebben het hier niet over een nieuw stuk speelgoed, maar over een fundamenteel menselijk ingrijpen in de natuur.Aangezien God de eigenaar is van de natuur en niet de mens, moeten we genetische modificatie van planten meten naar Goddelijke maatstaven en niet naar de menselijke. Gods Woord is daarom de basis voor een ethische beoordeling van genetische modificatie. God heeft alles doelmatig, doeltreffend en zeer goed geschapen met een grote vormenrijkdom. Belangrijk zijn de woorden uit Genesis I: '...naar zijn aard. En God zag dat het goed was.' Door onderlinge vermenigvuldigingen of door menselijk ingrijpen konden uit de scheppingsgroepen veel soorten ontstaan. Genetische modificatie dreigt deze scheppingsorde te doorbreken. Waar eindigt het met de vormenrijkdom, waar blijft de aard van het plantje als er tussen planten en bacteriën en tussen planten onderling onbeperkt genen uitgewisseld worden? Van belang is ook het doel dat de mens met genetische modificatie voor ogen heeft: een goed beheer van de schepping of een toren 'welks opperste in de hemel zij'?

Het is duidelijk dat genetische modificatie geen speeltje is.Volgens de SGP zou alleen met het oog op volksgezondheid, milieu en sociale rechtvaardigheid onder randvoorwaarden, bij gecontroleerde omstandigheden en bij het ontbreken van alternatieven, de toepassing daarvan kunnen worden toegestaan. Het voorzorgsprincipe is hierbij van groot belang. Dat betekent dat beperkende maatregelen van de overheid toegestaan zijn wanneer nog niet bewezen is dat er geen reële risico's bestaan.

Het is een taak van de christelijke politiek om menselijk ingrijpen in de schepping bij Bijbels licht te ontmaskeren.We moeten beseffen dat het bij genetische modificatie gaat over een ethisch vraagstuk met wellicht onoverzienbare gevolgen.

Genetische modificatie van planten lijkt interessant, maar in het licht van Gods Woord valt het door de mand. Een wolf in schaapskleren.

Hans Maljaars, SGP-jongeren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen