Doelwit · Evaluatie functioneren raadsfractie

We gaan weer richting raadsverkiezingen. D.V. maart 2006 zal het zover zijn. Voor alle raadsfracties en besturen van gemeentelijke kiesverenigingen is het goed regelmatig het functioneren van de fractie te evalueren. Met het oog op de naderende verkiezingen is dit zéker erg belangrijk. De SGP-fractie van Capelle aan den Ijssel belegde onlangs zo'n evaluatiesessie. Uit die sessie noemen we een aantal aandachtspunten en gaan in op de relevantie van die punten voor een mogelijke aanpak van de fractie-evaluatie in welke gemeente dan ook.

Uitgangspunten

Voordat je als fractie en (delegatie van het) bestuur het functioneren van de fractie gaat evalueren, is het van belang concreet te maken wat het doel is van de raadsfractie. Dit kan algemeen geformuleerd worden door verwijzing naar artikel 2 van het Program van beginselen van de partij: "De Staatkundig Gereformeerde Partij stelt zich ten doel de beginselen van Gods Woord op staatkundig terrein tot meerdere erkenning te brengen in den lande. Haar streven is niet zozeer gericht op een meerderheid van kiezers, als wel op de handhaving en doorwerking van de beginselen, door haar beleden, waarvan haar program een korte samenvatting vormt." Dit artikel legt een fundament onder het handelen van alle SGP-politici.Tegelijkertijd is het heel concreet: beginselen totmeerdere erkenning brengen, geen meerderheid van kiezers, wel handhaving en doorwerking van beginselen zoals verwoord in het beginselprogram. Het beginselprogram wordt praktisch uitgewerkt in een verkiezingsprogramma. Het belangrijkste voor een raadsfractie is dat de standpunten uit het verkiezingsprogramma gerealiseerd worden. Vervolgens is het goed je als fractie af te vragen of het doel van de fractie breder gaat dan het realiseren van de punten uit het verkiezingsprogramma. Is een doel ook -van lager orde misschien- om publiciteit te verkrijgen over de fractiestandpunten? Het afleggen van verantwoording richting de achterban? Samenwerking met andere fracties op punten waar dat mogelijk is? Zijn dat subdoelen of middelen? Hierover moet van gedachten gewisseld worden om ambities helder te krijgen. Wanneer er eerder afspraken op papier gezet zijn over deze uitgangspunten, is het logisch dat deze nagelopen worden tijdens een evaluatie. Praktische afspraken kunnen neergelegd zijn in een fractiereglement of ze zijn voortgekomen uit een eerder overleg of evaluatie over het functioneren van de fractie.Tijdens de evaluatie moet blijken of afspraken zijn gerealiseerd, of ze moeten worden bijgesteld, geschrapt of uitgebreid. Uiteraard is ook de oorzaak waarom ze niet of niet voldoende zijn gerealiseerd, van belang.Waren de ambities te hoog, was de gekozen strategie onjuist of is de inzet niet optimaal geweest?

Realisering verkiezingsprogramma

Het verkiezingsprogramma is een vertaling van de beginselen van de SGP in politieke standpunten met natuurlijk voor alle gemeenteraadsfracties een eigen lokale kleur vanwege de gemeentespecifieke zaken. Dat is ook het programma waarover gekozenen verantwoording afleggen aan de kiezers. Het is daarom in de eerste plaats belangrijk tijdens een evaluatie te bezien in hoeverre het verkiezingsprogramma gerealiseerd is. Natuurlijk is dat niet van elk onderwerp even duidelijk te zeggen. Misschien heeft uw fractie een speerpuntenlijstje gemaakt bij de vorige verkiezingen, dan is het in ieder geval nodig om dat lijstje af te vinken.Wat is gerealiseerd, wat nog niet, waarom wel of niet? Lag het aan de verhoudingen in de raad, had de eigen inbreng inhoudelijk anders moeten en kunnen zijn om meer collega-raadsleden voor het SGPstandpunt te winnen, had een ander middel ingezet moeten worden om het SGP-standpunt dichterbij te brengen, is er ten onrechte wel/niet gekozen voor samenwerking met andere fracties? Evaluatie van de realisering van het verkiezingsprogramma zal gelijk duidelijk maken of de standpunten helder zijn geformuleerd en resultaten meetbaar zijn. Daaruit kan lering getrokken worden voor het opstellen van het volgende verkiezingsprogramma. Een heldere boodschap is niet alleen voor de kiezers belangrijk, maar ook intern onmisbaar!

Middelen - dualisme

Een raadsfractie heeft verschillende middelen om de realisering van standpunten te bereiken. In de eerste plaats is er de raadsagenda die gevolgd moet worden. Deze agenda wordt door allerlei factoren, waar je als individueel raadslid weinig invloed op uit kunt oefenen, bepaald.Wat er op de agenda staat is echter wel heel bepalend voor het realiseren van je verkiezingsprogramma. Het is dus goed te weten welke mogelijkheden er zijn om invloed uit te oefenen op de agenda. Het dualisme heeft hiervoor nieuwe mogelijkheden geboden. Denk aan het commissievoorzitterschap en het lidmaatschap van het presidium. In sommige gemeenten heeft het seniorenconvent een behoorlijke vinger in de pap wat de agenda betreft. Denk ook aan de mogelijkheid van raadsvoorstellen (zie hierover ook Banier 20, Doelwit, 'Kaders stellen'). Baten en lasten van deze middelen moeten echter zorgvuldig worden afgewogen. Op de raadsagenda wordt, afhankelijk van de aard van het agendapunt, gereageerd met een inbreng en deelname aan het debat, een voor- of tegenstem en soms een stemverklaring, moties en amendementen. De inzet van verschillende middelen moet evenals de inhoudelijke inbreng van een fractie zoveel mogelijk worden voorbereid in de fractievergadering en is dus ook onderwerp van evaluatie.Aandachtspunten zijn kwaliteit en kwantiteit van deze middelen (middelen worden bot na veelvuldig gebruik) en de mogelijkheden tot het sluiten van tijdelijke coalities met andere fracties.

Voor een bespreking van de duale middelen die je als fractie kunt inzetten, verwijzen we kortheidshalve naar eerdere Doelwit-artikelen over het dualisme (nog te lezen via www.sgp.nl, Voorlichting & Vorming, Publicaties, Doelwit of op te vragen bij Voorlichting & Vorming). Ervaart u als fractie nog veel problemen bij het duaal functioneren van de raad in uw gemeente, dan is het nuttig ook aan dat aspect expliciet aandacht te besteden en zich af te vragen wat de positie van uw fractie in de raad is. De drie 'duale' rollen van de raad kunnen hierbij als leidraad dienen: volksvertegenwoordigend, controlerend, kaderstellend.

Rol steunfractie

Per raadsfractie zal het heel verschillend zijn hoe de taken zijn verdeeld tussen fractie en steunfractie, commissieof burgerraadsleden. Over het algemeen kan gezegd worden dat het gebruik maken van een steunfractie en de mogelijkheid van een commissie- of burgerraadslidmaatschap van harte aan te bevelen is. Raadsleden hebben het vaak al druk genoeg en kunnen dus best wat hulp gebruiken. Daarnaast is het naar de toekomst toe goed om bekwame (jongere) SGP-ers een actieve plaats te geven in de SGP. Hoe het ook zij, ook dit functioneren moet expliciet geëvalueerd worden om zaken bespreekbaar te maken. Hoe vindt standpuntbepaling in de fractievergaderingen plaats? Is de fractie een eenheid, wordt voldoende gebruik gemaakt van de expertise van steunfractieleden en deskundigen uit de achterban? Hoe functioneren voorzitter, secretaris en penningmeester van de fractie? Wie bewaakt de uitvoering van gemaakte afspraken? Een open en eerlijke houding waarin verwachtingen jegens elkaar uitgesproken en geëvalueerd kunnen worden, zal bijdragen aan een constructieve inbreng van de fractie in de lokale politiek.

Rol bestuur kiesvereniging

Niet voor niets noemden we in de introductie van dit artikel ook de rol van het bestuur Een goed bestuur van de kiesvereniging voelt zich nauw betrokken bij het functioneren van de fractie. Tussen het bestuur en de fractie behoren de lijnen kort te zijn. Zeker in de aanloop naar de verkiezingen, wanneer weer kandidatenlijsten moeten worden opgesteld, is dit van belang. We hopen hier in de nabije toekomst nog nader op in te gaan in een speciaal artikel met het oog op de raadsverkiezingen 2006.

Publiciteit

Naast een goede politiekinhoudelijke inbreng speelt ook publiciteit een steeds grotere rol in het functioneren van fracties. Hoewel we als SGP-ers min of meer sceptisch staan tegenover het feit dat de democratie steeds meer een mediacratie lijkt te worden, kunnen we niet langs de realiteit heen leven dat een deel van de politieke praktijk zich afspeelt in of via de media. Dat betekent dat we ons behalve de vragen I) wat zeg ik in de raad en 2) hoe leg ik verantwoording af aan de burger, ook de vraag moeten stellen 3) wat vertel ik de pers en hoe doe ik dat. Opnieuw een punt van evaluatie!

In de eerste plaats dus de vraag wat je de pers vertelt. Bij een raadsagenda met meerdere interessante politieke punten zul je je als fractie moeten afvragen op welk punt je wilt inzetten. Een journalist heeft beperkte ruimte en het komt nog maar weinig voor dat in een plaatselijk/ regionaal blad uitgebreide verslagen van raadsvergaderingen worden geplaatst. Het gaat om de krenten in de pap. Nadat bepaald is wat voor de SGP die krenten moeten zijn, gaat het om de vraag hóe je de pers voorlicht. Een persbericht is een zeer geëigend middel. Persoonlijk contact met journalisten is ook erg belangrijk. Soms vraagt de aard van het agendapunt erom dat de hele inbreng aan de pers ter beschikking wordt gesteld, of de tekst van een motie. Al deze dingen spelen een rol in de presentatie van de fractie naar buiten toe en dienen in de evaluatie van het fractie-functioneren een plaats te krijgen.

Naast voorlichting richting pers en de daarmee nagestreefde publiciteit in al­ gemene media kan de eigen achterban (en soms de gehele gemeente) geïnformeerd worden via een eigen periodiek, eigen website of bijeenkomsten (van fractie of kiesvereniging). Ook het op die wijze afleggen van verantwoording behoort tot het functioneren van de fractie.

Aanpak evaluatie

Tot zover een aantal punten dat een rol moet spelen in een fractie-evaluatie. Nu iets over mogelijke wijzen van evaluatie. Dat kan gebeuren aan de hand van een notitie, bijvoorbeeld opgesteld door iemand uit de fractie en iemand uit het bestuur, waarin zaken die gaandeweg de raadsperiode naar boven zijn gekomen en vragen oproepen worden besproken. Een andere werkwijze is het gehele proces van raadsagenda tot daadwerkelijke inbreng langs te lopen. Een derde mogelijke aanpak is het functioneren van de fractie te bezien aan de hand van de bedrijfsmatige trits strategie-tactiekuitvoering. En zo zijn er nog talloze manieren om de evaluatie aan te pakken. Voorwaarde voor een vruchtbare evaluatie is in ieder geval dat er een structuur ligt die tijdens de evaluatie gevolgd kan worden en dat iedereen zich vrij voelt om te zeggen wat hij vindt. Het is goed de evaluatiesessie af te sluiten met een lijstje vervolgafspraken én een afspraak voor de volgende evaluatie.

Terugkomend op de aanleiding voor deze Doelwit maken we een knipoog naar Doelwit van twee Banieren terug. De (avond)evaluatiesessie van de SGPfractie in Capelle aan den IJssel was in combinatie met een studiemiddag over jeugdbeleid 'op de hei' en een informeel moment tussen die twee programmapunten door, een voorbeeld van een zinvolle besteding van de fractievergoeding die het functioneren van de fractie als geheel ten goede moet komen. Opnieuw een suggestie voor de fractievergoeding. Ter navolging!

Rudi Biemond rbiemond@sgp.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen