Parlementair logboek · Turkije ≠ Europa

De laatste vergaderdag van de Tweede Kamer in 2004 was nagenoeg geheel gewijd aan het debat met de regering over de toen net afgeronde Europese top in Brussel. Zoals het er nu naar uitziet de laatste topconferentie onder Nederlandse leiding. Tot nu toe wisselt het voorzitterschap ieder halfjaar; het rouleert over alle lidstaten, om op die manier tot uitdrukking te brengen dat alle landen gelijk zijn. Deze benadering en werkwijze heeft echter als nadeel dat 'Europa' wel wat weg heeft van een rondreizend circus. Dat beeld wil men in de toekomst voorkomen door op enig moment af te geraken van dit roulerende voorzitterschap. Dat Den Haag na 2004 nóg eens een halfjaartje het middelpunt is van Europa, zullen we dan ook waarschijnlijk niet meer in deze vorm meemaken.

Aanschuiven

Het belangrijkste onderwerp op de top was de vraag of er toetredingsonderhandelingen moeten worden gestart met Turkije. Binnen de EU is daar grote verdeeldheid over, niet alleen tussen de lidstaten, maar ook binnen de 25 landen. Maar als je alles bij elkaar neemt, blijkt dat een overgrote

meerderheid van de Europeanen er niets voor voelt om de Turken te laten aanschuiven in Brussel en Straatsburg. De belangrijkste overwegingen voor die afwijzende houding zijn natuurlijk dat Turkije geen Europees land is en dat het staat in een bepaald on-Europese traditie.Wat de voorstanders ook beweren en volhouden, dit feit is onloochenbaar.

Maar deze voor iedereen toch bevattelijke waarheid, was niet besteed aan de in Brussel verzamelde Europese staatshoofden en regeringsleiders. Er werd langdurig en hard onderhandeld met de Turkse premier Erdogan, met als uitkomst dat over krap een jaar de toetredingsonderhandelingen mogen beginnen. Over de gang van zaken in de Belgische hoofdstad zei SGP-woordvoerderVan der Staaij onder meer dit: "Op de top in Brussel leken de rollen af en toe omgekeerd: niet de EU, maar Turkije als eisende partij. Zelfs minister Bot, toch geen vreemdeling in Ankara', stond ervan te kijken. Zo veel Turks tegenspel had hij niet verwacht. Het beloven nog pittige onderhandelingen te worden als dit de Turkse toon is voor de komende jaren. Er is heel wat lof toegezwaaid aan het Nederlandse voorzitterschap omdat het in deze gevoelige kwestie alle landen op één rij had gekregen.Toch gaat het uiteindelijk niet om het op-één-lijn-krijgen, maar om de kwaliteit van het resultaat. Een top is toch niet geslaagd als iedereen het eens is met een tekst op papier? De inhoud moet deugen. Als wij het zo bekijken, stelt het resultaat ons teleur."

Onomkeerbaar proces

De SGP voelt om de hierboven reeds genoemde redenen niets voor de toetreding van Turkije tot de EU.Van der Staaij noemde het in zijn betoog zelfs een onverantwoord avontuurVan der Staaij: "Mijn voorganger Van den Berg heeft in 1997 al aangegeven dat Turkije om culturele, historische en geografische redenen niet bij de EU hoort. Dat is sindsdien ook steeds ons standpunt gebleven. Dat is ook de reden dat wij het resultaat van deze top afwijzen. Zonder grondige fundamentele discussie is Europa verzeild geraakt in wat politiek wordt beschouwd als een onomkeerbaar proces."

Wat minder diplomatiek verwoord: de Turken worden gewoon Europa in gerommeld. Weliswaar wordt er nog geschermd met het argument dat nog helemaal niet vaststaat dat Turkije te gelegener tijd lid wordt van de EU. Formeel klopt dat ook wel, maar de praktijk is natuurlijk een andere. Het akkoord is bepaald géén open-einde-regeling.Volwaardig lidmaatschap staat namelijk heel duidelijk als einddoel genoemd.

Wat ook opvallend is, en waar de SGP zich aan heeft geërgerd, is de manier waarop gevoelige kwesties feitelijk onder het tapijt zijn geveegd. Denk aan de benarde positie van (godsdienstige) minderheden in Turkije, het lot van christenen of de erkenning van Cyprus en van de massamoord door de Turken op de Armeniërs. Dat laatste punt moge een historische kwestie lijken (voor een deel is het dat ook), maar het zegt tevens iets over de wijze waarop de Turken nu nog altijd omgaan met hun eigen geschiedenis en hoe de vrij­

heid van meningsuiting in dat land functioneert. Idem wat betreft de kwestie-Cyprus, die ook wel erg dubbel is 'opgelost' door de Turken de ruimte te laten thuis te kunnen zeggen dat Cyprus niet is erkend en die de rest van Europa kan laten zeggen dat Turkije Cyprus wel degelijk heeft erkend.

Christelijk bolwerk

Een laatste opmerking maakte de SGP over de rol van de godsdienst in deze hele discussie. Staatssecretaris Nicolai voor Europese Zaken heeft in het verleden in ettelijke redevoeringen benadrukt dat de Europese Unie geen christelijk bolwerk is.Van der Staaij: "Dat is op zichzelf een wat badinerende parafrase voor degenen die menen dat de huidige lidstaten de invloed van het jodendom en christendom met elkaar delen, maar vooruit. Het gaat mij erom dat je op je klompen kon aanvoelen dat Erdogan bij een positieve uitkomst van de top dergelijke woorden in de mond zou nemen. Dat geeft mij een raar gevoel. Ik vind het wat merkwaardig dat het islamitische karakter van Turkije wel een rol mag spelen als het in positieve zin ter sprake komt bij gesprekken over bij voorbeeld de brugfunctie, maar dat met het seculiere karakter van de Staat wordt geschermd zodra het islamitische karakter in negatieve zin ter sprake kwam of komt. Dat is op zijn minst een onevenwichtige omgang met het aspect van de godsdienst in het geheel."

Daarmee is inderdaad niks teveel gezegd.

' De huidige minister van Buitenlandse Zaken was jarenlang ambassadeur van Nederland in Turkije

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen