Monarchie . Een vorstelijke toekomst'

In de week dat prins Bernhard postuum een enorme steen in de Hofvijver smeet, discussieerden lioogleraren en politici voor studenten in Leeuv^arden over twee eeuwen koningsctiap. Enkele dagen later, twee weken na de door half Nederland gevolgde bijzetting van prins Bernhard in Delft, meldde De Telegraaf het grote nieuws dat prinses Maxima opnieuw zwanger is. De RVD wilde dat bericht eerst bevestigen noch ontkennen, maar kort daarna lieten 's Rijks voorlichters via prinses Amalia weten dat er inderdaad een nieuwe Oranjetelg op komst is. De afgelopen maand, beter nog, de afgelopen Margarita- en Mabeljaren overziend, staat vast dat de monarchie nog springlevend is in Nederland!

Of die levendigheid altijd even voordelig uitpakt voor de Oranje's, is een andere kwestie. Meestal zijn affaires en kwesties waarin de koningin of leden van het Koninklijk Huis een (hoofd)rol spelen, geen reclame voor henzelf en voor het instituut van het koningschap. Nu we net de grens van oud naar nieuw zijn overgestoken, dringt zich dan ook de vraag op welke gevaren de monarchie nu, of op de langere termijn, bedreigen.

Tweede geslacht

Eén gevaar is er Anno Domini 2005 niet meer Dat is het gevaar dat de Oranjeboom verwelkt. Dreigde de Oranjemonarchie vanaf het eind van de 19e eeuw tot medio de 20e eeuw door een gebrek aan erfopvolgers in de gevarenzone te komen, dat veranderde toen uit het huwelijk van koningin Juliana met prins Bernhard vier dochters werden geboren. Momenteel zitten we ruim in de potentiële troonopvolgers, tot in het tweede geslacht zelfs.

Een andere bedreiging zou uit kunnen gaan van politici die de staatsvorm zouden willen omturnen van een monarchie in een republiek. In Nederland hebben republikeinen tot op heden echter weinig voet aan de grond gekregen op het Binnenhof. Het bleef beperkt tot enkelingen, die meestal in de marge van het politieke bestel opereer­ den. Zelfs volbloed socialisten en fundamentalistische democraten hebben zich ermee verzoend dat een ruime meerderheid van 'het volk' de Oranje's op handen draagt. OpThorbecke na, die in 1848 wist te bewerken dat niet meer de vorst, maar de ministers het laatste woord hadden in staatszaken, slaagde niemand erin de koning(in) wezenlijk te na te komen. Wat niet wegneemt dat een reeks kleine stapjes en grondwetswijzigingen na 1848 de staatkundige macht en invloed van 'de koning' wel degelijk hebben ingeperkt. Uit het linl< se kamp (D66, PvdA, GroenLinks en SP) klinkt ook nu nog af en toe de roep om een nog verder gekortwiekt, ceremonieel koningschap, maar een grote Kamermeerderheid voelt daar niks voor

En Brussel? Vormt de verdergaande Europese integratie een gevaar voor de monarchie? Opvallend is dat uitgerekend koningin Beatrix een van de meest warme pleitbezorgers is van het proces van eenwording in Europa. Maar over de vraag hoe dat uitwerkt op de Nederlandse staatkundige verhoudingen, zijn de meningen verdeeld. Logisch is de veronderstelling dat naarmate de integratie verder voortschrijdt en nationale instellingen aan betekenis inboeten, ook het koningschap moet'inleveren'. Daar staat weer tegenover dat juist in een zich verenigend Europa de koningin nóg beter tot haar recht kan komen als 'gezicht' van Nederland.

Koningin der aarde

Koningen- en prinsen-van-tegenwoordig moeten het vooral hebben van de samenbindende rol die ze in de samenleving vervullen. De monarch is het symbool van eenheid en continuïteit. Koningin Beatrix formuleerde dat in 1980 bij haar inhuldiging ongeveer zo: "Niet macht, persoonlijke wil of aanspraak op erfelijk gezag, maar slechts de wil de gemeenschap te dienen kan inhoud geven aan een hedendaags koningschap." Als iets zich niet verdraagt met deze invulling van het boven de partijen staande koningschap, is het wel slechte publiciteit. Daarmee komen we bij de wellicht belangrijkste belager van het moderne koningschap. Dat is de 'koningin der aarde', oftewel de pers.

Wat de media kunnen aanrichten, weten we vooral uit het buitenland. Nog vers in het geheugen liggen de gebeurtenissen in Groot-Brittannië in 1997. De Queen en de andere Windsors kwamen in grote moeilijkheden toen de mediagenieke 'people's princess' Lady Diana dodelijk verongelukte op een Parijse autoboulevard. Door de publieke opinie werd de afstandelijke Britse koninklijke familie mede-schuldig bevonden aan haar dood, hetgeen welhaast een volksopstand ten gevolge had.Ter relativering moet wel worden opgemerkt dat de memorie bij pers en publiek kort was, want al weer betrekkelijk snel na de betraande begrafenis van hun idool gingen de meeste Britten gewoon weer over tot hun traditionele orde van de dag.

Feit is dat óók in Nederland de pers nooit eerder zo dicht op de huid zat van de koningin en de leden van haar Huis dan nu.Als alle prinsen en prinsessen zich voorbeeldig gedragen, is er uiteraard geen vuiltje aan de lucht. Goed nieuws is nu eenmaal géén nieuws. Des te groter is de schade als iemand wél uit de band springt of uit het paleis klapt. Zie de Margarita-affaire, die eerder dit jaar veel stof deed opwaaien. En 'Mabelgate' mocht er ook zijn! Om over de schade die 'Zijne Koninklijke Hoogheid' prins Bernhard zelfs nog na zijn dood nog aanrichtte maar te zwijgen.

Misstappen en heisa lenen zich bij uitstek voor gewroet.'leuke nieuwtjes', halve, en dus suggestieve waarheden en vette verkoopcijfers. Nu heeft gedoe in binnen- en buitenland bewezen dat de monarchie best wel bestand is tegen een schandaalstootje, maar dat is geen wet van Meden en Perzen.Te veel affaires te vaak achter elkaar kunnen funest zijn.Wetend dat niets in onze open samenleving bedekt blijft, is goed gedrag dan ook de beste garantie voor een zonnige en vorstelijke toekomst voor Koning Willem IV en koningin Maxima. En hun nageslacht.

Menno de Bruyne

' Dit artikel heeft ook gestaan in het Nederlands Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen