Tweede Kamer · Fundamentalisme

'Als ik een woord gebruik, ' zei Humpty Dumpty nogal verachtelijk, 'dan betekent dat precies wat ik bedoel - niets meer en niets minder' (Lewis Carroll). Dat is mooi gezegd. Maar wat bedoelt men precies als men anderen beticht van fundamentalisme? Het woord fundamentalisme combineert tegenwoordig de vaagste begripsmatige betekenis met de sterkst mogelijke emotionele lad/ng. W/e als fundamentalist wordt betiteld, is per defmitie verdacht. Het woord fungeert vandaag de dag feitelijk als een scheldwoord en het belang van een scheldwoord schuilt natuurlijk niet in de betekenis ervan, maar in de gevoelens die daardoor tot uiting worden gebracht. Dat er in onze samenleving lustig gestrooid wordt met deze aanduiding is veelzeggend.

Ook een politieke partij als de SGP krijgt dit etiket in toenemende mate opgeplakt. Een kwalijke zaak.'Wee de wolf die in een kwaad gerucht staat', zo luidt een raak Engels spreekwoord. Immers, wat er gebeurt als 'de wolf eenmaal in een kwaad gerucht staat' is altijd hetzelfde: als het kwade gerucht sterker wordt, wordt het steeds vaker en steeds losser als een algemene scheldnaam gebruikt, tot het zijn eigenlijke betekenis om iets aan te duiden

volkomen is kwijtgeraakt. Dat is de onveranderlijke wet waaraan scheldwoorden onderworpen zijn. De Engelse theoloog j.l. Packer heeft hierover heel leerzame en zinnige opmerkingen gemaakt in zijn boek'Fundamentalisme en het Woord van God'. Daarom moet de SGP zich ook verdedigen tegen dergelijke etikettenplakkerij. Maar zich er adequaat tegen verdedigen is lastig, want waarvan word je nu eigenlijk beschuldigd?

Verlichting

Fundamentalisten worden in verband gebracht met religieus geïnspireerd geweld en, daarmee verband houdend, met het feit dat zij niet helemaal door de Verlichting zijn gekropen.Vooral die laatste toevoeging is opmerkelijk.West- Europa is vrijwel volledig door de Verlichting heengegaan.Toch is er geen continent te bedenken waarin zoveel gruwelijke oorlogen zijn gevoerd, zoveel wreedheden zijn begaan en zoveel concentratiekampen uit de grond zijn gestampt. En dit vond allemaal plaats na die hoogverheven Verlichting. Buitensporig geweld en de idealen van de Verlichting gaan blijkbaar prima samen. Het lijkt dan ook een grote aanbeveling als je niet aan het infuus van het gedachtegoed van de Verlichting ligt. In ieder geval biedt dit gedachtegoed geen garantie voor vrede. Er zou al veel gewon­ nen zijn als de drijvers van de Verlichtingsidealen dit zouden erkennen. Dat effent de weg voor een werkelijke gedachtewisseling.

Toch valt met deze argumenten het verwijt van fundamentalisme niet te pareren. In de politiek is er een grote groep, vooral van linkse partijen, die de politieke strijd tegen de Islam graag wil verbreden naar het orthodoxe christendom. Ze doen dit uit afkeer

van het christelijk geloof, maar ook om de aandacht af te leiden van hun eigen troetelkind, de allochtone moslim. Die ligt sterk onder vuur en kan vanouds rekenen op de warme aandacht van de linkse kerk. Deze politieke partijen hebben er derhalve een eigen belang bij om consequent de christelijke stromingen evenzeer te betitelen als fundamentalistisch. Inhoudelijke tegenargumenten hebben hierop geen effect.

Eretitel

Wat dan? Hoe moeten christelijke groeperingen zich verweren tegen dergelijke aantijgingen? We kunnen er voor kiezen om de aanduiding'fundamentalist' te gaan dragen als geuzennaam, als eretitel. Dan bevinden wij ons in het gezelschap van de volgelingen van Willem van Oranje: des gueux (bedelaars).

De partijnaam voor allen die bereid zijn om de volle consequenties van hun geloofsovertuiging te aanvaarden. Er is een slechtere partij denkbaar Bovendien heeft de gezaghebbende 'Concise Oxford Dictionary' helemaal gelijk als zij het woord fundamentalisme definieert als: 'het handhaven tegenover het modernisme van traditionele orthodoxe opvattingen, zoals de onfeilbaarheid van de Schrift en de letterlijke aanvaarding van de geloofsartikelen als fundamenten van het protestantse christendom.' Dit is wat de term fundamentalisme oorspronkelijk betekende. Ook daarvoor behoeven wij ons niet te schamen. Het is voor een christen bepaald geen schande om de fundamenten te verdedigen. We moeten niet aarzelen om dit toe te geven.

En toch moeten we de aanduiding'fundamentalist' bestrijden en afwijzen. Wie

fundamentalist zegt, denkt als vanzelf aan de taliban en aan extremisme. Dat is onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Dit staat natuurlijk haaks op de genadige boodschap van Christus, Die de kern is van onze overtuiging. Daarnaast leert de geschiedenis dat het gebruik van zo'n vage, van vooroordeel getuigende benaming de mogelijkheid van welwillende en constructieve discussie uitsluit. In het belang van de waarheid en de liefde lijkt het vereist dat zulke benamingen krachtig gemeden worden. Daarom

moeten we strijden tegen dit hatelijke en valse etiket.

Verdragen

Zullen we ooit van dit etiket afkomen? Daarover behoeven we niet optimistisch te zijn. Mocht dit etiket ooit nog eens een vertaling krijgen in onze wetgeving, dan zullen orthodoxe christenen en christelijke politieke partijen daar als eerste onder lijden. Het zij zo. Dan zullen we moeten leren om ernst te maken met een ander begrip: verdragen. Blijmoedig verdragen, ook als je als christen onschuldig beticht wordt van verwerpelijke zaken. Bezit uw zielen in uw lijdzaamheid (Lukas 21: 19). Jezus ging ons voor Fundamentalistisch? Fundamenteel!

mr. D.J.H. van Dijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen