Europese grondwet en referendum

De kogel is door de kerk, zoals dat heet. Er komt een Europese grondwet en alle kiesgerechtigde Nederlanders mogen D.V. op woensdag I juni hun opvatting over die grondwet kenbaar maken. Het is voor of tegen. In dit artikel wordt achtereenvolgens ingegaan op de grondwet en wordt daarover een oordeel gegeven. Vervolgens wordt ingegaan op het raadplegend referendum, de opvatting van de SGP over referenda in het algemeen en hoe daarmee om te gaan in dit concrete geval.

Het eerste bezwaar van de SGP richt zich al tegen de aanduiding "grondwet". Immers, een grondwet duidt op het bestaan van een zelfstandige en soevereine staat, een eenheidsstaat dus. Daar is in dit geval - gelukkig - nog geen sprake van. Er is geen Europese staat en ook geen Europees volk. De Europese Unie is juist een (samenwerkings)verband van zelfstandige en soevereine staten. En de basis daarvan is een verdrag. Het is dan ook eigenlijk veel beter om gewoonweg van een nieuw (basis)verdrag te spreken. Daarmee wordt recht gedaan aan de realiteit en worden geen verkeerde indrukken gewekt.

Een volgend bezwaar tegen de grondwet is het ontbrel< en van een verwijzing in de preambule daarvan naar de joodschristelijke wortels van Europa. Dat zou ten minste nog enigszins een referentiekader hebben kunnen bieden voor ge­ deelde waarden, een gedeeld erfgoed zogezegd. Het christendom heeft Europa ten slotte langdurig en diepgaand gestempeld. Daarbij l< omt dat het hardnekkige verzet tegen een dergelijke verwijzing antireligieuze trekken heeft vertoond waarbij het geloof in God kennelijk koste wat het koste naar de privésfeer moest worden gedrongen. De scheiding van kerk en staat moet volgens socialisme en liberalisme worden tot een scheiding tussen geloof en politiek. Een opvatting die ook wordt gehoord bij andere kwesties die ons land bezig houden.

Tot slot zij vermeld dat de grondwet voorziet in het overdragen van nóg meer bevoegdheden aan Brussel. Immers, de uitbreiding van de Europese Unie met steeds meer lidstaten noopt tot stroomlijning van bestuurlijke processen. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld het feit dat de Europese Commissie, waarin nu nog elke lidstaat is vertegenwoordigd met een eurocommissaris - in ons geval mw. N. Kroes - in de toekomst slechts zal bestaan uit een beperkt aantal commissarissen. In het licht van een Europese Unie als verband van zelfstandige soevereine en vooral ook gelijkwaardige lidstaten is dat natuurlijk hoogst ongewenst. Ook voorziet de grondwet in een "Europese minister van buitenlandse zaken". Kortom, ontwikkelingen in een verkeerde richting al blijft sprake van een "verbond van lidstaten" in plaats van het door sommigen zo begeerde ideaal van een "bondsstaat".

Overigens is hiermee uiteraard niet gezegd dat alle vormen van samenwerking onjuist zijn. Integendeel, veel problemen waarmee ons land wordt geconfronteerd, denk alleen maar aan de milieuen veiligheidsproblematiek, zijn op landelijk niveau niet op te lossen. Maar samenwerking mag nimmer doel op zichzelf worden. Het is een middel ten dienste van de tot de Europese Unie behorende lidstaten en hun gedeelde belangen. De Europese Unie moet zich bezig houden met zaken die de nationale mogelijkheden overstijgen en anders niet!

Gelet op het voorgaande lijkt het makkelijk. De SGP is tegen de Europese grondwet en SGP'ers zullen dus een "tegen" laten "horen" bij het aanstaande referendum. Maar zo gemakkelijk is dat ook nog weer niet, want de SGP is toch óók tegen referenda?

Raadplegend referendum

In het beginselprogramma van de SGP is vermeld dat de overheid regeert bij de gratie Gods. "Zij ontleent dus haar gezag niet en kan dat ook nimmer ontlenen aan het volk. Haar ambt oefent de overheid evenwel uit onder medewerking van het volk. Die medewerking wordt verkregen door het kiesrecht toe te kennen" (art. 8 van het Program van Beginselen). Deze opvatting staat in verband met de volkssoevereiniteit. De SGP daarentegen erkent de absolute soevereiniteit van God, terwijl de volkssoevereiniteit slechts de staat en de algemene volkswil als haar god erkent. Volgens het beginsel van de volkssoevereiniteit komen alle staatsorganen voort uit de samenleving of de natie en de staat uit een overeenkomst van voordien geheel vrije mensen. Dat staat haaks op de bijbelse opvatting dat Christus is de Koning der Koningen en de Heere der Heeren. Daarmee is na- drukkelijk niet gezegd dat de medewerking van het volk niet goed zou zijn. Democratie is in haar eigenlijke en oorspronkelijke betekenis een regeringsvorm waarin burgers deel krijgen in het bestuur. De Franse Revolutie heeft de revolutionaire ideeën met betrekking tot de democratie aangegrepen als instrument ten dienste van de zelfverheffing van de zich autonoom wanende mens die zijn eigen god en wetgever wil zijn. Democratie is daardoor verworden tot een niet aan het bijbels geloof ontsproten ideologie. De democratie als norm wordt door de SGP dus nadrukkelijk afgewezen, maar niet de democratie als vorm.Wij moeten ons dan ook geen antidemocratische etiketten laten opplakken, door niemand.

Daarnaast is nog een aantal bezwaren van praktische aard tegen een referendum in te brengen, zoals de hoge daaraan verbonden kosten, de noodzakelijke versimpeling en isolering van de problematiek - er moet immers "voor" of "tegen" gezegd worden tegen een heel ingewikkelde grondwet die voor de burger moeilijk te begrijpen is - en de mogelijke manipulatie van de uitslag daarvan. Zo lijkt het er nogal op dat de regering wat geld achter de hand houdt om in te zetten op het moment dat de "nee-campagne" succesvol lijkt te zijn. Nu moet omwille van de volledigheid nog wel een onderscheid worden gemaakt tussen een correctief en een raadplegend referendum. Alleen in het eerste geval is het vertegenwoordigende orgaan - in dit geval het parlement - verplicht te besluiten volgens de uitkomst daarvan. Bij een raadplegend referendum kan de uitslag naast zich neer worden gelegd. Een wat dure opiniepeiling, inspraakronde of hoorzitting, zo zou kunnen worden beweerd. Alhoewel het natuurlijk niet gemakkelijk zal zijn een "overtuigende uitslag" van een raadplegend referendum naast zich neer te leggen. Als dat (te) veel gebeurt, is het instrument binnen de kortste keren bot geworden. En ook ten aanzien van de Europese grondwet hebben verschillende kamerfracties al aangegeven de uitslag feitelijk als bindend te zullen beschouwen.

Wat te doen?

De SGP is tegen de Europese grondwet én tegen de aan referenda ten grondslag liggende gedachte van volkssoevereiniteit. Wat nu te doen?

Voor de beantwoording van deze vraag is uiteraard van belang te weten dat het in dit geval om een raadplegend referendum gaat. Met andere woorden, het parlement heeft en houdt het recht een eigenstandig besluit te nemen, ook al binden bepaalde partijen zichzelf op voorhand aan de uitslag daarvan. En los van de ideologische lading van referenda in het algemeen, kan worden gesteld dat in de praktijk eigenlijk geen verschil is met bijvoorbeeld het indienen van zienswijzen in het kader van procedures op grond van bijvoorbeeld de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Een gereguleerde vorm van inspraak, een hoorzitting op een wat groot uitgevallen schaal dus.

En dan moet natuurlijk ook worden afgewogen of de bezwaren van staatkundige aard tegen het referendum en het dus niet deelnemen daaraan opwegen tegen de gevolgen van het niet laten horen van een duidelijke opvatting over de Europese grondwet waartegen dus ernstige bedenkingen bestaan. Naar onze overtuiging is in dit geval een duidelijke tegenstem van meer gewicht dan de staatkundige opvattingen die daardoor wellicht wat in het gedrang komen. De SGP kan en mag het zich niet veroorloven dat een vertekend beeld ontstaat als gevolg van het (massaal) thuisblijven van SGP'ers. Dit laat uiteraard onverlet dat een ieder de komende tijd "in gemoede" voor zichzelf zal moeten uitmaken hoe te handelen.

Wij hopen dat zeer vele SGP'ers D.V. op woensdag I juni 2005 een krachtigTEGEN zullen laten "horen"!

mr. VA. Smit, algemeen secretaris

NB; £en overeenliomstige versie van dit artikelis eerder verschenen in de Nieuwsbrief van deSGP te Ridderkerl< .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen