Tweede Kamer · Goed voorbeeld...

De SGP is wel eens vergeleken met een roepende in de woestijn. Hoe vaak hebben de volksvertegenwoordigers van de SGP niet gewaarschuwd tegen normloosheid en -wat toen genoemd werd- zedenverwildering. Die waarschuwende woorden werden ingegeven door zorg over slechte omgangsvormen, ongegeneerde uitingen en een ieder-voor-zich-mentaliteit. Maar wat de SGP'ers ook te berde brachten, en hoe ze hun bezorgdheid ook verwoordden, de reactie was altijd dezelfde: ouderwets, fatsoensrakkerij, bekrompen, niet meer van deze tijd. En 'men' ging over tot de eigendunkerige orde van de dag.

De wal en het schip

Inmiddels heeft de wal het schip gekeerd. De roep om meer waarden- en normenbesef klinkt in alle partijen - van de SP tot de SGP, van PvdA tot CDA. Iedereen geeft daar dan wel weer een eigen invulling aan, maar goed, de noodzaak dat er wat moet gebeuren en dat er echt wat moet veranderen, wordt breed gevoeld. Als geen ministerpresident voor hem, is premier Balkenende bezig met dit thema. Zeker na de schokkende gebeurtenissen van de afgelopen jaren ziet'de minister-president van alle Nederlanders' hier voor zichzelf een wezenlijke taak weggelegd. Zowel nationaal als internationaal probeert hij de discussie over dit onderwerp aan te zwengelen. En met redelijk succes.

Al weer bijna twee jaar geleden presenteerde de door de premier aan het werk gezette Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) het rapport 'Waarden, normen en de last van het gedrag'. Een jaar later verscheen het standpunt van het kabinet hierover, en afgelopen week was het de beurt aan de Tweede Kamer om haar licht over deze materie te laten schijnen. Beter laat dan nooit, zullen we maar denken. Overigens is het goed om ons te realiseren dat het niet allemaal kommer en kwel is. Er zijn genoeg mensen die zich gewoon aan de regels houden en die zich inzetten voor anderen. Maar dat feit neemt niet weg er ook heel wat loos is in dit land.

Niet enthousiast

SGP-woordvoerderVan der Vlies begon zijn betoog de zogenaamde 'waardenpluriformiteit', het gegeven dat er in ons land mensen zijn die allemaal verschillend denken vanuit ieder zijn of haar eigen levensfilosofie. Het kabinet is daar, in navolging van de WRR, positief over Zo niet de SGRWant in zijn uiterste consequentie leidt dit tot een versplintering van de samenleving. En dat is nu juist het grootste probleem waar we met z'n allen tegenaan lopen. Dat de

SGP op dit punt nogal anders denkt, bracht Van der Vlies als volgt onder woorden: "De SGP-fractie deelt het enthousiasme van de regering over de pluriformiteit van waarden en normen niet. Uiteraard moet zorgvuldig worden omgegaan met de opvattingen en gedragingen van mensen en groepen. Dat is het punt niet. Maar het toejuichen, het als wenselijk bestempelen van een grote diversiteit aan opvattingen en gedragingen, met alle (...) conflictstof van dien, kan ik niet meemaken."

"Terecht benadrukt de regering daartegenover ook de noodzaak van gemeenschappelijke waarden.Voor het vruchtbaar samenleven van mensen en groepen is een gemeenschappelijk oriëntatiepunt noodzakelijk. Bij de invulling daarvan blijkt de regering vooral te denken aan meer procedurele regels (...).Als het gaat over een gemeenschappelijk oriëntatiepunt kan echter niet volstaan worden met procedurele aspecten. Ook op inhoudelijk niveau zal er op hoofdpunten overeenstemming moeten bestaan, willen fundamentele verschillen in de samenleving niet vroeg of laat tot een uitbarsting komen. Het gaat daarbij ook om morele oordelen, om opvattingen over goed en kwaad."

Gemeenschappelijke deler

"Er dient naast gedragsregels dus niet alleen sprake te zijn van gedeelde waarden, maar ook van gedeelde normen. Voor de invulling daarvan kan niet worden volstaan met de grootste gemeenschappelijke deler of wat procedurele afspraken, maar is een universele bovenmenselijke bron noodzakelijk. De Bijbel biedt ons de openbaring van zo'n bron, toegesneden op het gedrag van mensen: de Decaloog. In de wet van God vinden we de waarden en normen waaraan in alle tijden en plaatsen grote betekenis werd en wordt gehecht. Alleen in gehoorzaamheid aan God ligt de zekere waarborg voor duurzame stabiliteit in de samenleving. De Decaloog kunnen we slechts tot onze schade terzijde leggen. En moet in het negeren van Gods openbaring, ja van God Zelf, niet de belangrijkste oorzaak worden gezocht van de ons boven het hoofd groeiende maatschappelijke problematiek? "

"Mijn fractie meent dat op dat punt de kern van de kwaal, maar daarmee tegelijk ook het hart van de remedie ligt. Of kent er iemand een werkelijk overtuigende andere route? Ik heb daar in ieder geval nog niet veel van gezien. De maatschappelijke problemen leiden ook in de politiek juist tot veel verlegenheid. Zodanig zelfs dat diverse partijen in hun standpuntbepaling rare sprongen gaan maken. Zoals de Partij van de Arbeid die een lans breekt voor het liberale denken (bijvoorbeeld in de recente publicatie over het onderwijs) en de VVD die (in het Liberaal manifest) kiest voor het middel van regulering om de richtingsvrijheid in het onderwijs te beknotten. Is dat geen teken dat we met z'n allen de weg kwijt zijn...? "Van der Vlies beval in dat verband het boekje 'Normen op hun waarde geschat' aan, alsmede de Waarden en normenwijzer van de RML).

De mogelijkheden van de overheid om het waarden- en normenpatroon en de gedragingen van mensen te beïnvloeden zijn beperkt. Uiteindelijk is het een zaak van innerlijke overtuiging. Daarom is het terecht dat de overheid een indringend appèl doet op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en groepen in de samenleving. Maar daar kan het niet bij blijven. De eigen verantwoordelijkheid van de onderscheiden actoren in de samenleving laat onverlet dat de overheid ten aanzien van het publieke leven een sturende taak heeft. De regering erkent dat ook, getuige de lange lijst van activiteiten die onder de paraplu van het thema waarden en normen in gang zijn gezet. Van der Vlies stond bij enkele van die punten uitvoerig stil.

Goed en slecht voorbeeld

Het belangrijkste punt: de rol van de media. De invloed van met name radio en tv is moeilijk te overschatten. Het beeld dat ons via deze kanalen wordt voorgeschoteld, heeft grote invloed op ons denken en handelen. Zoals goed voorbeeld goed doet volgen, doen slechte voorbeelden slecht volgen. De 'opinion-leaders' en smaakmakers in de mediawereld moet goed bedenken welke verantwoordelijkheden er op hun schouders rusten.Van derVlies: "Het is voor de SGP nog steeds onbegrijpelijk dat allerhande zaken die we met elkaar verwerpelijk vinden toch vrijelijk mogen worden vertoond. Alsof dat geen invloed zou hebben."

"Ik erken dat er op het punt van de zelfregulering met het oog op jongeren aanscherpingen worden gerealiseerd. Maar dat is bij lange na niet genoeg. Zelfregulering schiet principieel tekort. En het gaat echt niet alleen om jongeren! Normering is zonder meer geboden. Een moreel oordeel mag de regering niet uit de weg gaan. Zelfs een krant als NRC is er duidelijk over: "Een oproep tot discriminatie of geweld, reclame voor sekslijnen en dergelijke, accepteert de krant niet".Accepteert de overheid dat wel? Bij dezen verzoek ik de minister-president om heel expliciet aan te geven wat het morele oordeel van het kabinet is over twee belangrijke punten die in verband met de media vaak aan de orde zijn: geweld en ontrouw."

Taalgebruik

In het verlengde hiervan passen opmerkingen over het taalgebruik. Een zekere mate van fatsoen mag je toch wel verwachten. Uit een onderzoek van de Bond tegen het vloeken blijkt het volgende: "Bijna 100.000 vloeken, scheldwoorden en verwensingen vlogen er in 2004 over de Nederlandse buis". Het aantal grove woorden per week liep op van 1650 in 2003 naar 1800 in 2004... Van der Vlies sprak er schande van, temeer omdat ook het kabinet zich hier wel erg terughoudend opstelt. Dat schiet dus bepaald niet op. Het debat hierover mag zich niet beperken tot een discussie over de grenzen van wat wel en wat niet mag. Het gaat niet alleen om de vrijheidsrechten, maar ook en vooral om een verstandig gebruik daarvan.

Over de reikwijdte van de vrijheidsrechten is al uitgebreid van gedachten gewisseld bij het debat over de grondrechten. Maar nu de invulling.Van der Vlies: "Dat vraagt niet zozeer een juridische, maar vooral een morele benadering. Naast rechten zijn er immers ook plichten! De overheid heeft ook op het morele vlak nadrukkelijk een taak, niet alleen in het geven van het goede voorbeeld, maar ook in het stellen van normen. Op wezenlijke punten mag daarom van de overheid een moreel oor­ deel worden verlangd en verwacht. Ook als de juridische mogelijkheden beperkt zijn kunnen er door "management by speech" belangrijke signalen worden afgegeven."

Morele vulling

Hoe belangrijk de taak van de overheid ook is, de meest cruciale rol bij de overdracht van waarden en normen is weggelegd voor gezinnen, scholen, kerken en verenigingen. Daarom dient het beleid van de overheid daar zoveel mogelijk op te worden afgestemd. De diverse maatschappelijke verban­

den dienen de ruimte te krijgen en te worden geprikkeld om een positieve bijdrage te leveren aan de "morele vulling" van de samenleving. Dat de SGP de rol van het gezin daarbij centraal stelt, zal niemand verbazen. In het gezin wordt de basis gelegd voor leefbaar samen-leven. Het bijbrengen van waarden en normen moet dan ook allereerst in dat gezin plaatsvinden - en zeker niet al te gemakkelijk worden uitbesteed.Vorig jaar publiceerde de SGP een actieplan voor het gezin in 10 punten, met thema's als huwelijk, seksualiteit, kindgebonden budget en jeugdbeleid. Kortom: ruimte én bescherming voor het gezin, zowel op economisch, fiscaal als juridisch vlak.Als het kabinet zichzelf en de samenleving en de SGP een dienst wil bewijzen, nemen ze de daarin vervatte suggesties integraal over!

Na deze beschouwing over het gezin stond Van derVlies, zelf onderwijsman, uitvoerig stil bij de rol van het onderwijs. De SG P-woordvoerder: "Ook het onderwijs heeft in het licht van het bijbrengen van waarden en normen een belangrijke rol. Gelukkig is daar vanuit het onderwijsveld ook veel aandacht voor In dit verband wil ik wijzen op de betekenis van het geschiedenisonderwijs. Aandacht voor het gemeenschap­ pelijke verleden kan een belangrijk bindmiddel vormen. In onze nationale historie liggen veel waardevolle lessen besloten, die we slechts tot onze schade kunnen negeren. Daarbij zijn ontstaan en voortbestaan van ons land bepalend voor onze nationale identiteit."

Een laatste punt dat Van derVlies aanroerde is het preventiebeleid in het kader van de volksgezondheid. HetWDkamerlid Schippers betrok onlangs de stelling dat iedereen het recht heeft om ongezond te leven.Van derVlies: "Ik heb die stelling genuanceerd, met begrip overigens voor de onmogelijkheid voor de overheid om elke burger op levenswijze te controleren. Dat laatste moeten we ook helemaal niet willen. Maar wat te denken van zwaar roken, overmatig alcoholgebruik, drugs, eenzijdig en vet eten en dergelijke? Via voorlichting proberen we te corrigeren. Heeft de burger naast dat zogeheten recht ook niet een morele plicht voor zichzelf en zijn omgeving om gezond te leven? " Aangaande het alcoholmisbruik onderstreepte Van derVlies zijn betoog met een motie, waarin gepleit wordt voor een breed opgezet 'actieplan' om op alle overheidsterreinen te werken aan maatregelen om het toenemend alcoholmisbruik terug te dringen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen