Eerste Kamer · Vertrouwen in de Senaat

Senator Holdijk herinnerde premier Bo/feenenc/e nog eens aan tiet devies waarmee hij in 2003 was aangetreden: herstel van vertrouwen. Dat devies was natuurlijk niet uit de lucht komen vallen. De maatschappelijke en politieke omwenteling van 2002 (Pim Fortuyn) lag nog vers in het geheugen. De 'revolte der kiezers' werd uitgelegd als een motie van wantrouwen aan het adres van Den Haag. Dus zette Balkenende in op het herstel van het verloren gegane vertrouwen.

Inmiddels zijn we ruim twee jaar verder. Wat blijkt? Overal om je heen hoor en lees je dat het vertrouwen daalt.Tanend vertrouwen in het kabinet, tanend vertrouwen in de overheid meer algemeen, en ook gebrek aan vertrouwen in de toekomst. Daaruit blijkt dat ten minste dat onderdeel van het kabinetsbeleid dat erop gericht was de burger weer moed te geven, mislukt is. De oorzaken daarvan, en wat de SGP daar tegenover stelt, waren het centrale thema in de bijdrage van SGP-fractievoorzitter Holdijk bij de algemene politieke beschouwingen in de Eerste Kamer. Hieronder enkele passages uit zijn inbreng.

Vreemd

Holdijk begon ermee te zeggen dat het op het eerste gezicht vreemd is dat een kabinet dat uitdrukkelijk uit was op herstel van vertrouwen, zoveel cynisme en wantrouwen ontmoet. Uit diverse onderzoeken en peilingen blijkt dat niet meer dan twintig procent van de burgers veel vertrouwen heeft in de overheid - een historisch dieptepunt. Bij nadere bestudering blijkt het vooral te gaan om een afkeuring van het kabinet- Balkenende. Met name het werkgelegenheidsbeleid, de ombouw van de sociale-zekerheidsstaat en de gestegen kosten van levensonderhoud krijgen van 'het grote publiek' een min.

Holdijk: "Gebrek aan vertrouwen heeft veelal te maken met gevoelens van onzekerheid.Toch kan het kabinet geen gebrek aan visie worden verweten, en zorg om de toekomst evenmin. Die visie gaat uit van de versterking van gemeenschapszin met tegelijk grotere individuele verantwoordelijkheid, en van de dynamiek en productiviteit van de markt.Wat de verzorgingsstaat betreft, worden de arrangementen herijkt, zodanig dat gedrag weer consequenties krijgt. Wenselijk gedrag moet lonen, onwenselijk gedrag niet. Staat en maatschappij worden ingetoomd om individuen onafhankelijker te maken en tegelijkertijd gemeenschapszin te versterken."

Neo-conservatief

"Deze neoconservatieve insteek is erop gericht om duidelijk te maken dat welvaart geen recht is en dat voor instandhouding van rechten en verworvenheden aller inzet en inspanning vereist is. Een verzorgingsstaat die zelfvoldaan en zelfgenoegzaam maakt en arbeidsparticipatie ontmoedigt, maakt zichzelf onbetaalbaar. Die insteek spreekt ons op zichzelf aan, en het hervormingsprogramma dat op deze visie is geënt, werd tot dusver opvallend consistent afgewerkt."

Er wordt wel gezegd dat het kabinet beter moet'communiceren'. De SGP is daar sceptisch over. Dat is het niet, misschien dat het een beetje zou helpen, maar punt is gewoon dat heel veel Nederlanders de hervormingen eenvoudigweg niet moeten - of er minstens argwanend tegenover staan. Uit overtuiging, niet uit onwetendheid. De SGPsenator: "Vooralsnog zijn zij meer verknocht aan de zekerheden van de verzorgingsstaat dan dat zij onrustig en bezorgd zijn voor het risico van een fiasco. Wat is conservatiever, het hervormingsbeleid of de behoudzucht van de burger? (...) Waar het kabinet niet in lijkt te slagen is het leggen van een verbinding tussen het eigenbelang van de burgers en de stelselwijzigingen. Burgers is blijkbaar niet duidelijk te maken dat de ingrepen voor hen een zodanig gunstiger uitgangspositie scheppen dat zijzelf, op termijn, of de volgende generatie, baat hebben bij de verandering."

Na vastgesteld te hebben dat geen kabinet kan overleven puur op basis van 'het eigen gelijk', pakte de SGP-woordvoerder enkele concrete punten bij de

kop die wellicht kunnen helpen wat vertrouwen te herwinnen.Als eerste noemde hij de vermindering van het aantal regels en regeltjes - een ander speerpunt van dit kabinet. Van de resultaten van dat beleid geeft het kabinet hoog op, maar, zei Holdijk, hoe komt het dan dat men in ondernemersland -en ik denk daarbij

speciaal aan het midden- en kleinbedrijf en beginnende, jonge ondernemersnog zo weinig zegt te merken van de inzet van het kabinet?

Geruchtmakende missers

Ook politie en justitie ontkomen niet aan het afkalven van het vertrouwen in 'de overheid'. Enkele geruchtmakende missers in de afgelopen periode hebben daar zeker toe bijgedragen, evenals overspannen verwachtingen over wat politie en justitie kunnen doen om de wijdverbreide verloedering nog tegen te gaan.'Men' verwacht dat politie en justitie de scheefgroei van decennia ineens recht kunnen zetten. Een illusie - maar dat leidt wel tot nieuwe frustratie, én slinkend vertrouwen!

Bij terrorismebestrijding is het van hetzelfde laken een pak. Holdijk: "Het grote gevaar bestaat dat de bevolking veiligheid als een collectief consumptiegoed gaat ervaren en daarbij van de overheid eist dat deze hierin voorziet. De inzet van steeds meer maatregelen en geld vergt een prijs. De vrijheid van de burger neemt af en de controlemogelijkheden van de overheid nemen toe. Het is belangrijk dat de overheid helder communiceert over wat zij doet en waarop zij kan worden aangesproken.Voor het vergroten van de veiligheid is de overheid aangewezen op samenwerking met de bevolking. Die samenwerking ver- krijgt men niet door het afkondigen van nog meer wetten en het beperken van onze vrijheden."

En v^at te denken van de aanhoudende reeks liquidaties en moorden in het criminele circuit: "Men kan deze afrekeningen lacherig afdoen door op te merken dat men elkaar opruimt, maar ondertussen Is er een staat in de Staat ontstaan waarin veel geld omgaat en waarin geweld staat voor recht. De Staat heeft dat laten gebeuren en heeft daarmee het eigen recht op uitoefening van het geweldsmonopolie ondermijnd. Zoiets verhoogt het vertrouwen niet. Overigens moeten ook politici die weten dat deze gewelddadige vrijstaat alles te maken heeft met drugshandel drie keer nadenken voordat zij bepleiten dat de Staat zelf maar producent van roesmiddelen moet worden."

Vertrekoverschot

Een teken aan de wand zijn de emigratie- en immigratiecijfers. In 2004 verlieten meer dan I 12.000 ingezetenen ons land, terwijl er "maar" 90.000 mensen binnenkwamen.Voor het eerst sinds eind jaren vijftig heeft Nederland weer te maken met een echt vertrekoverschot. En waarom willen mensen weg uit ons land? Het merendeel van de potentiële emigranten is relatief jong en hoog opgeleid. Het is hen niet zozeer te doen om inkomensverbetering, nee, wat ze tegen staat zijn vooral de bevolkingsdichtheid, de mentaliteit van de Nederlandse bevolking, de criminaliteit en het ontbreken van stilte. Holdijk: "De vraag die deze ontwikkeling oproept, is of datgene wat zich al decennialang In grote steden voltrekt, namelijk dat kanslozen en kansarmen komen en blijven terwijl kansrijken wegtrekken, zich nu op nationale schaal voltrekt. Is die ontwikkeling voor de regering een aandachts- en zorgpunt? "

Aantocht

Maar nu de andere kant. Hoe kan het vertrouwen weer hersteld worden? In leder geval niet door te investeren in digitalisering of privatisering van de publieke dienstverlening.Waar het de burgers vooral om gaat is een veilige, overzichtelijke en vertrouwde leefomgeving. Wat evenmin zal helpen is om de burgers nu weer te lokken met lastenverlichting en koopkrachtverbetering. Die wekken geen vertrouwen nu men weet dat de verkiezingen in aantocht zijn.

Het tegendeel is het geval. De reactie van 'het volk' zal zijn dat politici alleen letten op de kiezersgunst, en verder niet. Onbetrouwbaar volk dus.

Holdijk sloot wat dat betreft aan op wat de econoom Lans Bovenberg hierover opmerkte in Trouw van 21 september. Bovenberg: "Een overheid die in een hoogconjunctuur mooi weer speelt door allerlei zoets te beloven om dat vervolgens in een laagconjunctuur te bezuren door ongenadige bezuinigingen, is fnuikend voor het vertrouwen in de economie, de politiek en de samenleving. Juist om verdere hervormingen in de volgende regeerperiode enigszins te kunnen verzoeten, dient dit kabinet zijn regeerperiode af te sluiten met een begroting die structureel zo goed als in evenwicht Is. (...) Dat vraagt om moedige politici die burgers niet naar de mond praten, maar wel perspectief bieden door vooruit te kijken." Tot zover de CDA-econoom, door de SGP met Instemming aangehaald.

Holdijk: "Men kan op goede gronden met de regering van mening verschillen over de wenselijkheid en effectiviteit van onderdelen van het beleid. Dat behoeft niet zonder meer tot ontevredenheid en wantrouwen te lelden. Maarten Luther zegt In zijn Grote Catechismus, ais hij bij de behandeling van het vijfde gebod ook over het gezag van wereldlijke overheden spreekt, als waren zij vaders van een gezin, het volgende: 'Want God geeft ons door hen, evenals door onze ouders, tot ons onderhoud voedsel, huls en hof, bescherming en veiligheid. Omdat zij dan een zodanige naam en titel als hun hoogste roem met alle eer voeren, zijn wij ook schuldig hen te eren en hoog te achten als de duurste schat en het kostelijkste kleinood op aarde."'

Normaal hun plicht

"Het trekt sterk de aandacht dat Luther en de reformatoren de volken die gebukt gaan onder de ramp van een slecht regerende overheid, niet als de verdrukte onschuld beklagen, maar hen In de regel aansporen om de diepste oorzaak van deze rampzalige toestand bij zichzelf te zoeken. De onderdanen moeten niet alleen over de overheden, indien zij slecht leven en regeren, klagen tot God, maar zij moeten ook dan voor hen bidden wanneer zij normaal hun plicht doen. Zij moeten de mannen, en zoals wij er vandaag natuurlijk aan zouden toevoegen de vrouwen, die In het hoge ambt der regering gesteld zijn voortdurend aan de Heere opdragen met al de moeilijkheden waarvoor zij zich geplaatst zien, en Hem smeken dat hij hun alles moge geven wat zij nodig hebben om hun heilige taak op de rechte wijze te volbrengen tot Zijn eer en tot welzijn van het volk. Zij moeten zich er steeds rekenschap van geven dat deze mannen en vrouwen een opdracht hebben uit te voeren die ver boven hun macht gaat, en dat elke regering die daar Intussen gevoerd wordt, noodzakelijkerwijs één mislukking moet worden, wanneer God hun niet van ogenblik tot ogenblik de kracht en de wijsheid geeft."

"Het is die wijsheid en die kracht die christenen zonder ophouden voor hun overheden van God zouden moeten begeren. Aldus Luther, die onbekend was met het verschijnsel van de parlementaire democratie en de verzorgingsstaat. Niettemin willen wij ons zijn aanbevelingen en vermaningen, ondanks noodzakelijke kritiek op het beleid, ten opzichte van het kabinet en ons staatshoofd aantrekken."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen