Achtergrond · Vertrouwen in de politiek

Uit allerlei opinieonderzoeken blijkt dat burgers tegenwoordig weinig vertrouwen hebben in de politiek. Zo heeft slechts een op de drie Nederlanders veel vertrouwen in het parlement. De helft heeft er niet zoveel vertrouwen in en de rest zelfs helemaal geen vertrouwen. Die laatste categorie is in een paar jaar tijd fors gestegen. Is daar reden toe of niet? Hoe moeten we onze overheid en onze politici tegemoet treden?

"Vest op prinsen geen betrouwen", zegt het psalmvers. En inderdaad, het is gevaarlijk om op mensen te bouwen, "waar men nimmer heil bij vindt". Mensen vallen nogal eens tegen, of ze nu een hoge positie bekleden of niet. En wie iets van zijn eigen hart kent, zal daarbij voor zichzelf geen uitzonderingspositie willen claimen.

Wat betekent het als mensen geen vertrouwen hebben in de politiek? Men vindt dan dat politici wel mooi praten, maar niet zeggen wat ze werkelijk van plan zijn. Dat ze niet waar maken wat ze beloofd hebben. Of dat ze vooral voor hun eigen belangen en die van hun eigen partij opkomen.

Volksgunst

Nu brengt het democratische stelsel met zich mee dat politici in hoge mate afhankelijk zijn van de volksgunst. Dat bevordert de eerlijkheid en de openhartigheid niet. In feite wordt er een permanente campagne gevoerd. Als de kamerverkiezingen niet in aantocht zijn, dan zijn het wel de statenverkiezingen of de europese verkiezingen, die fungeren als tussentijdse beoordeling van het regeringsbeleid. Bovendien worden er tegenwoordig aan de lopende band opiniepeilingen gehouden, die laten zien hoe de partijen er voor staan,

ledere politicus doet zijn best om bij bepaalde kiezersgroepen aandacht te vragen met standpunten en uitspraken waarmee hij kan scoren. Eventuele negatieve consequenties daarvan worden verzwegen, ontkend of gebagatelliseerd. Voor de regeringspartijen is dat laatste wat moeilijker. Die moeten immers hun ideeën in praktijk brengen. De oppositie zal de negatieve kanten van dat regeringsbeleid uitvergroten en verzwijgen dat zij het op bepaalde punten ook niet veel anders zou doen.

Mediastrategie

Politici moeten zichzelf weten te verkopen in de media. Daarvoor kun je mediatrainingen volgen. Elke belangrijke politicus heeft tegenwoordig een voorlichter. Gezamenlijk ontwerpen ze een mediastrategie. Hoe kom je steeds weer positief in het nieuws? Duidelijkheid wordt wel bepleit, maar soms heeft men er meer belang bij om onduidelijkheid te laten bestaan. De burger heeft dus reden om politici met een zeker wantrouwen tegemoet te treden. Hoeveel verschillen hun woorden van hun daden? Wat zit er achter hun optreden? Wat willen ze nu eigenlijk? Een politicus wil zich nooit helemaal bloot geven. Hij wil zijn manoeuvreerruimte houden. Maar wie al te zeer het imago heeft van een gladde jongen die alle kanten uit kan praten, verliest gemakkelijk het vertrouwen van het publiek. En voor een christelijk politicus geldt toch ook altijd nog het negende gebod.

Corruptie

Echte corruptie komt bij Nederlandse politici betrekkelijk weinig voor. Dat is in Zuid-Europa, Afril< a of Latijns-Amerika wel anders. Wel bestaat bij de burger het beeld dat politici bereid zijn veel te doen om hun baantje te houden. En dat

ze allerlei leuke posten graag in eigen kring verdelen volgens het principe: voor wat, hoort wat. Een falend regeringsbeleid draagt er ook toe bij dat de burgers het vertrouwen in de politiek en de politici verliezen. In derdewereldlanden leidt dat gemakkelijk tot een oproer of een staatsgreep.

Of de kritiek op de zittende regering altijd terecht is, is natuurlijk een andere zaak. Op de economische conjunctuur hebben de Nederlandse kabinetten maar weinig invloed. En op de olieprijzen ook.Toch worden ze er vaak op afgerekend.

Kiezers gedragen zich tegenwoordig als verwende kinderen, die in opstand komen als niet meteen aan hun wensen wordt voldaan. Men wil alles en men wil het meteen. Mensen zijn niet meer bereid tegenvallers te accepteren. De kloof die geconstateerd wordt tussen burgers en de politiek is een serieus probleem, maar het zou niet juist zijn om daarbij eenzijdig te wijzen naar de politici. Bovendien is de ene politicus de andere niet.

Helaas is in onze maatschappij het besef weg dat de overheid door God over ons gesteld is. Die fundamentele notie laat zeker ruimte voor vergaande kritiek. Kritiek op de principiële beleidslijnen en op allerlei concrete beslissingen. Maar daarbij past ons geen ongeremd negativisme.

Kritisclie solidariteit

Ook binnen partijen is tegenwoordig meer dan vroeger sprake van een gebrek aan vertrouwen tussen politici en achterban. Politici slijten snel en worden bij een verkiezingsnederlaag of andere tegenslagen snel ingeruild. Binnen de SGP is dat gelukkig minder het geval. Als het goed is weten onze leden, bestuurders en volksvertegenwoordigers zich verbonden aan hetzelfde beginsel. Men weet dat men samen staat voor dezelfde zaak, de een in de frontlinie, de ander meer in de achterhoede.

Die solidariteit mag een kritisch karakter dragen. Grenzeloos vertrouwen is zelfs gevaarlijk. Op z'n tijd mag de vraag gesteld worden hoe onze mensen het doen. Zijn zij capabel voor hun taak? Daarbij geldt dat de beste stuurlui aan wal staan. Maar ook moeten we bedenken dat SGP-politici opereren in een omgeving die hen op z'n gunstigst accepteert en in het ongunstigste geval ronduit vijandig is. De verleiding is dan aanwezig om de scherpe kantjes er wat af te halen, in de hoop zo minder weerstand op te roepen. Wat tegendruk vanuit de eigen achterban kan dan geen kwaad. Ook SGP-ers zijn in zichzelf maar zwakke mensen.

dr. C.S.LJanse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen