Doelwit · Nog meer gedualiseer

Op de dag na de raadsverkiezingen werd opnieuw een stap gezet in het dualiseringsproces op lol< aal niveau. Op 8 maart trad de Wet dualisering gemeentelijlce medebewindsbevoegdheden in werliing. Dat is niet zo spectaculair. Het is een volgende logische stap in het proces. De behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer leidde wél tot opvallende uitspraken van minister Pechtold over de informatieplicht van het college.

Wat verandert?

Met de inwerkingtreding van de Wet dualisering gemeentelijk medebewindsbevoegdheden wordt de bevoegheidsverdeling tussen raad en college in medebewlndswetgevlng in overeenstemming gebracht met de uitgangspunten van de Wet dualisering gemeentebestuur Medebewindsbevoegdheden zijn bevoegdheden waarbij de gemeente uitvoering geeft aan een regeling van een hoger overheidsorgaan. Ze staan tegenover autonome bevoegdheden. Het gaat om taken en bevoegdheden die uit nationale wetten of provinciale verordeningen voortvloeien. In het verlengde van deze wet worden ook alle Algemene Maatregelen van Bestuur gedualiseerd. Het nieuwe lid 3 van artikel 147 (over de regelgevende- en bestuursbevoegdheid) van de Gemeentewet komt te luiden: "De overige bevoegdheden, bedoeld in artikel 108, tweede lid, [dat handelt over medebewind, RB] berusten bij het college, voor zover deze niet bij of krachtens de wet aan de raad of de burgemeester zijn toegekend."

Wat gaat nu concreet van raad naar college? De wijziging heeft betrekking op uiteenlopende zaken: bijvoorbeeld de organisatie van de brandweer (art. I van de Brandweerwet 1985), het ter beschikking stellen van een deel van de gemeentelijke begraafplaats aan een kerkgenootschap (art. 39 Wet op de Lijkbezorging), het benoemen van een gemeentearchivaris (art. 32 Archiefwet 1995) of een aantal bevoegdheden met betrekking tot de onderwijshuisvesting (verschillende wetten), enzovoorts. Een voorbeeld van wat er dan precies verandert is het volgende. Wat de onderwijshuisvesting betreft, wordt het college verantwoordelijk voor de vaststel­

ling van het huisvestingsprogramma en -overzicht en eventueel het budgetplafond. De rol van de

raad beperkt zich tot het vaststellen van het bedrag op de begroting dat beschikbaar is voor onderwijshuisvesting. Ook wordt het college verantwoordelijk voor de afhandeling van aanvragen met een spoedeisend karakter Zie verder voor een overzicht van de overgaande bevoegdheden de website van deVNG of de Vernieuwingsimpuls. Wie dat overzicht op zich laat inwerken, zal ontdekken dat het al met al toch niet niks is. Ruim tachtig medebewindswetten zijn aangepast.

Het gemeentebestuur komt hiermee een stap dichterbij het 'nationale' principe van "de regering regeert, het parlement controleert". Een stap dichterbij "het college regeert, de raad controleert". Het college van B& W krijgt bestuursbevoegdheden die eerst bij de raad lagen. Er worden geen nieuwe taken of bestuursbevoegdheden gecreëerd.

Praktisch betekent dit dat de gemeentelijke verordeningen aan de situatie moeten worden aangepast. In veel gevallen zal dit al gebeurd zijn, omdat de VNG in haar modelverordeningen na de dualisering zelf al daarmee rekening heeft gehouden.Veel gemeenten gebruiken deze modelverordeningen.

Positie gemeenteraad

Wordt de positie van de gemeenteraad hiermee verzwakt? De Wet dualisering medebewindsbevoegdheden is in principe een stap die voortvloeit uit de eerste grote stap in het dualiseringsproces die we gezet hebben met de Wet dualisering gemeentebestuur. Een proces waarvan de SGP vanaf het begin gezegd heeft: eigenlijk wordt door deze fundamentele wijzigingen in de Gemeentewet het hoofdschap van de raad, zoals dat nog steeds in onze Grondwet staat, geen recht gedaan. In die zin is verdere dualisering bestuurstechnisch gezien een logische stap. Anderzijds zit de SGP natuurlijk niet te wachten op een wijziging van de Grondwet in die zin dat de raad niet meer aan het hoofd van de gemeente zou staan.

Het afwijzen van het voorstel voor een gekozen burgemeester heeft voor een aantal politieke partijen roet in het eten gegooid. De gekozen burgemeester werd door sommigen gezien als het sluitstuk van het dualiseringsproces. Nu dit voorlopig geen doorgang vindt, blijft het gemeentebestuur wat'hangen' tussen enerzijds nog steeds het hoofdschap van de raad, anderzijds de toegenomen bevoegdheden van het college. De nieuwe raadsperiode zal uitwijzen of het lokaal bestuur hierin een evenwicht kan vinden.

Uitzonderingen

Een aantal bevoegdheden is van de overheveling van raad naar college uitgezonderd. Het betreft met name gevoelige onderwerpen zoals prostitutie en kansspelen. Dit beleid blijft bij de gemeenteraad.Een andere uitzondering is dat de raad bevoegd bestuursorgaan blijft daar waar de medebewindtaak bestaat uit regelgeving (kaderstelling). Dit past helemaal in het duale systeem waarin de raad juist als driedelige taak heeft: kaderstelling, controlering, volksvertegenwoordiging.

Informatieplicht

Bij de behandeling van het wetsvoorstel dualisering gemeentelijke medebewindsbevoegdheden in de Eerste Kamer is discussie ontstaan over de actieve informatieplicht van het college jegens de raad.Tijdens deze discussie bleek dat verschillende kamerleden vinden dat de colleges teveel informatie verstrekken aan de raden. Daaraan zou

vanuit Den Haag richting moeten worden gegeven, aldus enkele Eerste- Kamerleden. De regering vindt echter dat dit aan de gemeenten zelf moet worden overgelaten'.Artikel 169 van de Gemeentewet luidt: " I.

Het college en elk van zijn leden afzonderlijk zijn aan de raad verantwoording schuldig over het door het college gevoerde bestuur 2. Zij geven de raad alle inlichtingen die de raad voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft. [...]" Minister Pechtold geeft in deze brief (zie noot I) naar aanleiding van de gedachtewisseling in de Eerste Kamer zijn visie op de betekenis van het woord 'nodig' in lid 2 van artikel 169. Het is in- teressant hieruit te citeren, omdat die informatieplicht van enorm belang is voor het vertrouwen tussen raad en college. Het aantal afgetreden wethouders in de afgelopen periode is fors. Hoe vaak heeft hierin de wijze waarop werd vormgegeven aan de informatieplicht door het college of een individuele wethouder, een rol gespeeld! "Het vastleggen van de actieve informatieplicht betekent dat het college de raad in de positie moet brengen om zijn controlerende taak uit te oefenen en zich nooit kan beroepen op de om­ standigheid dat de raad bepaalde informatie niet heeft gevraagd. Het schenden van deze zorgplicht kan derhalve (terecht) grote politieke consequenties hebben. Uit het voorgaande volgt dat het in eerste instantie aan het college is om de raad op een zodanige wijze te informeren dat de raad zich een goed oordeel kan vormen over het door het college voorgenomen of gevoerde bestuur. Het college moet de raad de informatie verstrekken die 'de raad voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft'. Er staat uitdrukkelijk niet'die de raad nodig acht'. Het college moet een goede taakvervulling door de raad dus als uitgangspunt hanteren bij de informatieverstrekking." Kortom, de bal wordt hier door de minister nog eens heel duidelijk bij het college gelegd. Dat is een opsteker voor de positie van de gemeenteraad en een les voor de nieuwe colleges.

Rudi Biemond

Kamerstukken 2005-2006, Eerste Kame 28995l293l0/293l6nr.t.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen