Achtergrond · Eva van der Groe

Eva van der Groe was een zuster van de onder ons bekende 18e eeuw predikantTheodorus van der Groe. Zij liet enkele geschriften na, waaronder een boekje over de Oostenrijkse Successieoorlog (I 740-1 748), dat nog niet zo lang geleden heruitgegeven is onder de titel "Oorlog, Kerk en Staat". Daarin geeft zij verslag van de geloofswerkzaamheden waartoe de Heere haar gedurende deze oorlog verwaardigd heeft.

Wij leren haar daarin kennen als een vrouw die een nauw leven had aan de troon der genade. Ook de noden van "ons lieve vaderland" waren haar op het hart gebonden. Zo schrijft zij over de beginperiode van de oorlog dat de Heere haar verwaardigde "om het ganse land en volk als een enig man voor de Heere neer te leggen, met een innerlijke en oprechte betuiging, dat al wat de Heere ons buiten een algehele vernieling of verwoesting van land en volk zou laten ontmoeten, zulks enkel vrije genade en soevereine ontferming zou zijn".

Maria Theresia

De Oostenrijkse Successieoorlog (opvolgingsoorlog) vond zijn oorsprong in het feit dat de Duitse keizer Karel VI geen zoon had die hem kon opvolgen.Toen hij in 1740 stierf, was zijn dochter Maria Theresia de erfgenaam. Nu stelde het keizerschap over Duitsland niet veel voorTraditioneel viel dat toe aan de Habsburgers, maar de keizer moest wel eerst door de keurvorsten gekozen worden. De eigenlijke machtsbasis van het Habsburgse huis lag in Oostenrijk, Hongarije en Tsjechië. Ook België behoorde in die tijd daartoe. Frankrijk, al eeuwenlang de tegenspeler van de Habsburgers, zag zijn kans schoon nu in Wenen een vrouw op de troon kwam. In Duitsland zelf waren het Pruisen en Beieren die van de situatie gebruik wilden maken om hun machtsgebied uit te breiden. Nederland behoorde traditioneel tot de anti-Franse coalitie. Dat had te maken met de Europese machtsverhoudingen maar ook met de vervolging van de Hugenoten. Eva van der Groe spreekt over Frankrijk als het vileine rijk: het rijk van het kwaad.

Tijdig verstericen

Pas aan het eind van de oorlog werd de situatie voor ons land kritiek. De Fransen hadden eerst België veroverd en bezetten vervolgens Zeeuws-Vlaanderen. Bergen op Zoom en Maastricht.

Het volk kwam in beroering en riep om herstel van het stadhouderschap. Zo werd in 1747 de Friese stadhouder als Willem IV erfelijk stadhouder van al de gewesten. Eerdere acties van de Fransen in de zuidelijke Nederlanden waren afgebroken door een inval van het Oostenrijkse leger in de Elzas. Hoewel heel het geschrift van Eva van der Groe blijk geeft van een diep besef dat ook wat het verloop van de oorlog aangaat, alles in Gods handen ligt, schroomt zij niet om er op te wijzen dat de overheden, wanneer 's lands behoudenis hen waarlijk ter harte ging, van deze gelegenheid hadden moeten profiteren om de plaatsen die de meeste kans liepen op een aanval van de Fransen, zoveel mogelijk te versterken en van voorraden te voorzien.

Bergen op Zoom, waar de Fransen in 1747 het beleg voor sloegen, gold als een strategisch belangrijke plaats die goed te verdedigen was. Eva van der Groe spreekt zelfs (wat overdreven) van een van de sterkste vestingen ter wereld. Maar zij bemerkte niet alleen bij anderen maar ook bij zichzelf de neiging om "op zulke onvaste rietstaven te steunen". Dat deed bij haar de vrees rij­ zen dat de Heere "om het ijdel en vleselijk vertrouwen der blinde menigte te straffen, deze plaats in der vijanden handen zou overgeven".

In het verborgene wericzaam

Toch schrijft zij dat zij "verwaardigd werd in het verborgene werkzaam te zijn en het aangezicht des Heeren deemoedig ter behoudenis van Bergen op Zoom te zoeken". De Heere liet haar echter zien dat Hij besloten had ook deze vesting in de handen der Fransen te geven. Dat bracht haar in de grootste verzoeking om in een weg van murmureringen zeer tegen de Heere uit te breken, "aangezien het overgeven van deze plaatsen mij zo voorkwam, alsof het ganse land daardoor in gevaar zou raken van verloren te zullen gaan". Aan het eind van de oorlog werden ook nog Russische troepen ingehuurd. Weliswaar zou dat veel gaan kosten, maar de schrijfster achtte het veel beter "dat wij deze menigvuldige gelden verliezen, dan dat wij het ganse land en alles, alles daarbede erfstadhouder hierdoor ook overtuigd wordt van de grote noodzaak om in tijd van vrede meer troepen op de been te houden dan tot dusver gebeurde.

De plicht van alle christenen

Aan het eind van haar geschrift noemt Eva van der Groe het de plicht van alle ware christenen om de drie-enige God vurig te smeken dat het Hem behagen mocht het hart van onze dierbare erfstadhouder zo te bewerken dat hij zich beijvert om de menigvuldige zonden en ongerechtigheden waarvan dit land overloopt, zoveel in hem is te stuiten. Ook spreekt zij de wens uit dat het in zijn hart mocht opkomen om met ijver aan de vervallen staat van 's lands financiën te werken en de gehate verpachting van de belastingen te beëindigen. Zo geeft zij blijk van een diepe betrokkenheid bij het welzijn van het land. Principiële en praktische politiek liggen bij haar duidelijk in eikaars verlengde. Het ware te wensen dat ook nu zulke vrouwen binnen onze partij gevonden worden.

dr C.S.L jonse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen