Studiecentrum · Tien Woorden in de politiel

In het politieke debat zullen SGP-vertegenwoordigers van tijd tot tijd refereren aan de Wet van God. Wanneer de discussie gaat over waarden en normen, dan komen onvermijdelijk de Tien Geboden in beeld. Voor een SGP-er bekende woorden en vertrouwde klanken, omdat ze elke zondag in de kerk worden gelezen. In deze bijdrage proberen we enige achtergronden van de Ëijbelse geboden naar voren te brengen die nuttig kunnen zijn voor politici van de SGP èn van alle andere politieke partijen.

Allereerst mogen we de inleidende zin beslist niet over het hoofd zien: "Ik ben de HEERE, uw God, die u uit Egypteiand, uit het diensthuis, uitgeleid heb." In geestelijk opzicht is onze wereld één grote gevangenis. De Wet van God wijst mensen de Weg naar de vrijheid. Niet voor niets noemde Martin Buber deze Wet een 'Weisung', een richtingwijzer Dat behoedt voor bekrompen moralisme. Gods geboden behelzen immers ook evenzovele beloften, voor wie in Christus Jezus zijn. De kerkvader Augustinus zei: de ware vrijheid luistert naar wetten. De grenzen van de Wet van God geven de levensruimte aan waarbinnen de mens als écht mens (d.i. beelddrager van God) tot zijn recht komt. Wie de grenzen die Gods geboden aangeven overschrijdt, begeeft zich in een niemandsland, waar de machten van dood en duisternis het voor het zeggen hebben.

Geen andere goden

Het eerste gebod roept de mens op om zijn vertrouwen op God, op Hem alleen te stellen. Exclusief. Met uitsluiting van alle andere (nep)goden die mensen onbegaanbare wegen van zelfverlossing wijzen. Hoe anders is de Heere. Zijn liefde tot de mens beoogt wederliefde van de mens tot God, zijn Schepper We mogen Hem dienen zonder vrees. Angst, die gepaard gaat met allerlei vormen van bijgeloof en ongeloof, verdwijnt als sneeuw voor de zon der gerechtigheid.

In onze tijd zweren veel politici bij het pluralisme en het Procrustus-bed van de zogenaamde tolerantie: alle godsdiensten gelijk. Met de exclusieve waarheidsclaim dat alleen de God van de Bijbel de ware is, kom je al gauw alleen te staan. Dat is echter de schijn van het politieke toneel.Want met de trouw, liefde en barmhartigheid van de Heere sta je nooit alleen en kom je niet beschaamd uit.

Geen beelden van God maken

God openbaart zich aan de mensen door Zijn Woord. Hij spreekt gezagheb­ bend over Wie en hoe Hij is. Wanneer je een beeld van Hem maakt, zet je God naar je eigen hand. Het onderscheid tussen Schepper en schepsel is daarom van wezenlijk belang. Dit gebod maakt ons ervoor alert om God de Heere niet voor ons politieke karretje te spannen. Hij is de Heere van alle leven, daar dienen we ons telkens weer van bewust te zijn. Een politieke opponent heeft ook een geweten en kan het gelijk aan zijn kant hebben.Telkens weer moet ons politieke spreken getoetst worden aan het Woord van God. Is wat ik op het oog heb wel naar Gods bedoeling?

De autoriteit van God is tegenwoordig taboe. De mens stelt zichzelf de wet, hij is autonoom. Wie echter het gezag van God niet accepteert, aanvaardt uiteindelijk geen enkel gezag, dus ook niet dat van mensen. Deze opstand tégen God, deze revolutie heeft kwalijke gevolgen die zich steeds nadrukkelijker doen gelden in komende generaties, zoals de steeds wijder wordende kringen in het wateroppervlak van een vijver waarin een steen werd gegooid.

De Naam van God heiligen

In de politiek lijkt God afwezig. Christelijke politieke partijen op basis van de Bijbel zijn een Nederlands fenomeen. Men treft het zo nergens elders in Europa aan.

Het derde gebod spoort enerzijds aan tot voorzichtigheid en terughoudendheid met het noemen van de Naam van God. Een bijbeltekst mogen we niet zomaar ergens bijsiepen. Dit komt voort uit eerbied voor de Naam en het Woord van de Heere. Die Naam, Zijn Woord gooi je niet te grabbel. Anderzijds: wanneer er een duidelijk aanknopingspunt is of een geschikt moment, dienen we Gods Naam en Woord uiteraard niet te verzwijgen, maar vrijmoedig ter sprake te brengen.

Het taalgebruik van Nederlanders wordt nu niet bepaald geroemd vanwege elegantie of beleefdheid. Nederland staat in het buitenland wel bekend als de vloekende natie. Grofheid en botheid zetten te vaak de toon, onder het mom van eerlijkheid die dan te waarderen zou zijn! Het feit dat elk mens beelddrager Gods is, geeft de norm aan dat we de ander met respect en achting tegemoet treden, ongeacht zijn of haar politieke voorkeur.

Gods dag heiligen

Het houden van de sabbat was voor het volk Israël een kwestie van het verbond met de Heere. In dat licht moeten we de christelijke zondagsviering dan ook plaatsen. Op de eerste dag van de week is Christus uit de dood verrezen. Dat heilsfeit is het waard om te herdenken aan het begin van elke week. Want uit kracht van Zijn opstanding uit de dood is onze arbeid niet zinloos (I Korinthe 15, slot).

De zondagsrust is een zegen. Persoonlijk, maar ook voor de samenleving.We zijn geen slaaf van ons werk. Je leeft niet om te werken, maar je werkt om te leven. Zie Psalm 127. De economie van de Bijbel is een andere dan de 24-uurs economie van de moderne, globaliserende samenleving, waarin alles moet doordraaien. De sociale strekking van het vierde gebod komt juist hier aan het licht. De rust van de sabbat is bedoeld voor iedereen, ongeacht stand of klasse, rang of status.

Iedere zondag komt de gemeente van Christus bijeen. Overal waar dat in Zijn Naam gebeurt, is Hij in het midden, naar Zijn belofte. De overheid heeft de taak en roeping om zoveel mogelijk mensen in staat te stellen de dienst van God en de lofzang tot eer van Zijn Naam te onderhouden.

Eerbied voor het gezag

Eert uw vader én moeder: voor ieder mens representeren vader en moeder samen de oervorm van het gezag dat uiteindelijk van God komt, de Bron van alle gezag.

Het vijfde gebod impliceert ook waardering voor de ouderdom. Het Hebreeuwse woord voor 'eren' heeft de betekenis van 'ergens gewicht aan toekennen'. De zienswijze van een ouder iemand zullen we daarom 'het volle pond' moeten geven en niet achteloos terzijde leggen. In de komende decennia zal in veel Europese landen de bevol- king in sterke mate 'vergrijzen'. De zorg voor de oudere, veelal zorgbehoevende medemens zal een steeds groter beslag leggen op de overheidsbegrotingen. Deze krachttoer is erg risicovol, omdat het individualisme steeds dieper in de samenleving doorvreet en mensen geen tijd of geld meer willen besteden aan hun oudere familieleden. Het is een veeg teken wanneer gemeentelijke overheidsinstanties overleden mensen zelf moeten begraven, omdat hun naaste families onvindbaar zijn of de kosten voor de begrafenis niet willen opbrengen.

Het leven van de naaste verdient bescherming

God is de Heere van het leven. Een mens is niet bevoegd om zijn medemens (door eigen richting, want daarop wijst het Hebreeuwse grondwoord) van het leven te beroven. De overheid draagt het zwaard, dus het zesde gebod impliceert geen categorische afwijzing van de doodstraf. Dit punt komt geregeld terug in allerlei politieke discussies.Voorop staat dat wraakgevoelens nooit een gepast motief zijn om voor deze ultieme sanctie te pleiten. Maar is er geen enkele situatie denkbaar waarin een (serie-)moordenaar het zó bont maakt dat hij het recht op zijn eigen leven verspeelt?

Positief wil het zesde gebod dat wij datgene voorstaan wat de kwaliteit van het leven en het leefmilieu beschermt, bevordert of verbetert. Goede gezondheidszorg en een degelijk milieubeleid horen bij het basispakket van de christelijke politiek. Daarnaast zal de SGP aandringen op het tegengaan van elke vorm van verslaving, omdat mensen hierdoor hun leven - vaak ook dat van hun naasten - ernstig beschadigen of zelfs te gronde richten.

Geen overspel

Van enorm belang is het om het besef levend te houden dat het huwelijk een publieke zaak is die de gehele samenleving aangaat, dus geen privé-aangelegenheid van twee personen.Trouwen doe je daarom in het openbaar, op het stadhuis of in het gemeentehuis. Het huwelijk van één man en één vrouw is een unieke levensverbintenis. Dus geen contract dat duurt zolang beiden er profijt van hebben of'elkaar zien zitten'. Het huwelijk verdraagt geen 'alternatieve vormen' naast zich (dat zijn allemaal vierkante cirkels), omdat zij een aperte ontkenning impliceren van het feit dat God de mens mannelijk en vrouwelijk schiep en Zelf het huwelijk heeft ingesteld.

De overheid zal een beleid voorstaan dat het huwelijk beschermt en ontwrichting ervan tegengaat. Daarom is de opheffing van het bordeelverbod zo'n verkeerde zaak. Zij heeft bovendien niet geleid tot een betere situatie voor de prostituees, integendeel. Nederland zou moeten inzetten op het zogenoemde Zweedse model, waarbij vooral de prostituanten (merendeels gehuwde mannen!) worden aangepakt en beboet.

Het bezit van de naaste respecteren

In politieke kringen komt nogal eens het verschijnsel van diefstal voor: met een idee van een andere politicus aan de haal gaan en het verkopen als was het je eigen voorstel. Daarvoor dienen we ons te hoeden. Niet alleen dieven, maar ook verkwisters en gierigaards vallen onder het oordeel van het achtste gebod. En ten tijde van de invoering van de euro stelden SGP-ers mij soms de vraag hoe 'zwarte guldens' om te wisselen in euro's. Het achtste gebod heeft ook betrekking op het aangiftebiljet van de belasting!

Volgens de Bijbel is alle eigendom en bezit relatief, niet absoluut. De mens is rentmeester en ontvangt goederen om die te beheren op een verantwoorde wijze. Psalm 24 geeft een fundamenteel uitgangspunt bij alle politieke beschouwingen over rijkdom en armoede: De aarde is van de Heere! Rijke westerse landen blijken maar zeer spaarzamelijk bereid tot het delen van welvaart met armere landen in Afrika en elders op de wereld. In de Europese politiek is één grote touwtrekkerij gaande om het geld van structuur- en landbouwfondsen. De geest van halen, hebben en houden beheerst het debat. Niet schrapen, geven maakt rijk. Deze gouden regel is moeilijk in politieke pasmunt om te zetten. Nationale belangen verdienen verdediging, dat is het goed recht van elk land. Maar niet tot elke prijs, niet ten koste van de gerechtigheid.

Respect voor de goede naam van de naaste

Het negende gebod brengt ons in de sfeer van de rechtbank. We mogen niet op valse wijze getuigen tegen onze naaste. We dienen de waarheid lief te hebben, ook wanneer dat tegen ons eigen belang ingaat. Leugens belasten ons geweten en ons geheugen. Wie de waarheid spreekt, hoeft niet te onthouden wat'ie allemaal heeft gezegd. De waarheid maakt inderdaad vrij.

Positief roept de Heere ons op een goed gerucht over onze naaste te verspreiden. Dat vraagt veel moed en zelfverloochening, want in politieke kringen is het eerder gemeengoed het omgekeerde te doen. Maar ook hier geldt: eigen roem stinkt.

Niet verlangen wat van de naaste is

Het tiende gebod verbiedt de begeerte naar alles wat onze naaste toebehoort. Hier gaat het om de oorsprong van het kwaad dat wij God en de naaste (kunnen) aandoen. Bij overtreding van het tiende gebod treedt dan ook een domino-effect op. Wanneer we het tiende gebod omver werpen, dan overtreden we ook een of meer van de voorgaande geboden. En vaak gaat dit gepaard met (subtiel) geweld tegen onze naaste, waardoor de vrede en de orde in de samenleving wordt verstoord.

Voor het woord 'begeerte' staat in het oorspronkelijke Hebreeuws het neutrale woord 'verlangen'.Wij moeten dus onze verlangens corrigeren! Dat vereist voortdurende alertheid en de bijstand van de Heilige Geest. Positief mogen we al onze verlangens in gebed bekend maken aan de Heere. Het gaat erom dat wij ons niet voortdurend spiegelen aan onze naaste, dat we niet de ander imiteren, maar dat we ons spiegelen aan het Woord van God en Christus navolgen: de imitatio Christi.

Het tiende gebod behoedt ons voor moralisme of casuïstiek. Het pakt de zonde bij de wortel aan. Het richt ons op de hoofdsom van de wet: God boven alles lief te hebben en de naaste als onszelf.

J.A. Schippers, directeur studiecentrum

Voor deze bijdrage is geput uit het boekje van ds H.G.Abma, Tien woorden ethiek, Kampen z.j. en uit R. Girard, /k zie Satan vallen als een bliksem. Kampen/ Kapellen, 2000

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen