Parlementair logboek · Unieke taferelen

Dat worden dan vervroegde verkiezingen. Noteer maar in de agenda: zo de Heere wil en wij leven op 22 november aanstaande. Niemand had dat kunnen denken toen we op liet Binnenhof de laatste week voor het zomerreces ingingen. Wel vaker zijn er in die laatste week politici die last hebben van tropenkolder, maar zo gek als het dit jaar was, was het nog nooit eerder. Een kabinet dat op het belangrijkste punt van haar beleid goed op dreef was, werd onderuit gehaald door een partij die bijna niets meer voorstelt, en dat omdat een minister precies dat deed waar diezelfde partij eerder op had aangedrongen!

Aan de analyses over de val van het tweede kabinet-Balkenende hoeft er niet nog één toegevoegd te worden. Houden we het er maar op dat D66, de partij die van meet af aan moeite had haar draai in deze coalitie te vinden en als gevolg daarvan steeds verder wegzakte in de peilingen, nu een daad wilde stellen. Een partijpolitieke daad, met verregaande consequenties voor het land.

Nacht van Lousewies

Het speelde zich allemaal af in de 'nacht van Lousewies'. Het debat was de avond ervoor zonder al te grote verwachtingen begonnen. Op de agenda stond de manier waarop minister Verdonk van Integratiebeleid en Vreemdelingenzaken had geopereerd inzake mevrouw Hirsi Magan, zich uitgevende voor Hirsi Ali. In een eerdere nachtelijke sessie over dit thema had de Kamer de minister ertoe geprest om ervoor te zorgen dat mevrouw Hirsi Magan', die zélf had verklaard gelogen te hebben toen ze hier asiel had aangevraagd, tóch een Nederlands paspoort te geven.

Achteraf beschouwd had mevrouw Verdonk toen beter kunnen zeggen: "Dan zoek je maar een ander, " maar dat deed ze niet. Na wat gesputter deed ze wat de Kamer verlangde. Hirsi Magan kreeg haar Nederlandse paspoort.Tevens tekende ze een verklaring waarin zij erkende met haar leugens verwarring te hebben gesticht. Maar wie dacht dat hiermee de kous af was, kwam bedrogen uit. Het was wéér niet goed. Althans, dat vonden de linkse oppositiepartijen Groenlinks, SP, PvdA en CU, waarbij zich aansloten D66 en de parlementaire éénpitter Geert Wilders.

Middernacht

De SGP had daar een andere opvatting over. Niet dat er geen vragen waren gerezen, maar andere dan waar de oppositie nu het vuurtje mee probeerde op te stoken. Woordvoerder Van der Vlies: "Onze conclusie is dat er heel veel is uit te leggen. Eerst moesten wij aannemen dat het Nederlanderschap nooit door mevrouw Hirsi Ali verkregen was, nu moeten wij geloven dat de leugen nooit bestaan heeft. Dat er afgelopen maandag door een aanzienlijk aantal ministers tot middernacht gepraat moest worden over deze zaak roept de sfeer op van een politieke deal in plaats van, zoals het zou behoren, een beslissend feitenonderzoek.

De coalitiegenoten wilden de in mei aangerichte politieke schade, nationaal en internationaal, koste wat het kost herstellen. De motie-Van Beek c.s. en de motie-Verhagen c.s. maakten een andere uitkomst van het onderzoek dat de afgelopen weken verricht is, politiek nagenoeg onmogelijk. Ondertussen is aan gewone burgers nauwelijks of niet uit te leggen dat in deze zaak echt het recht geheerst heeft. De vraag is in hoeverre dat het geval is geweest. Zowel de regering als een meerderheid van deze Kamer mag zich dat aantrekken. Het morele gezag, de geloofwaardigheid van de politiek staat op het spel."

Voorkeursbehandeling

Van der Vlies doelde hiermee op het feit dat het er alle schijn van had en heeft dat een Kamermeerderheid, met name ook CDA en WD, mevrouw Hirsi Magan een voorkeursbehandeling heeft willen geven. In dat opzicht is links eerlijker, want die partijen maken er geen geheim van om zo veel mogelijk asielzoekers op te willen nemen. De SGP wil zich beperken tot de echte noodgevallen, uiteraard voorzover men zich houdt aan de afgesproken regels. Wie liegt of sjoemelt, maakt zichzelf in principe onmogelijk.

Na nogmaals te hebben aangegeven de hele gang van zaken dubieus te vinden, eindigde de fractievoorzitter van de SGP zijn eerste termijn in de nacht van Lousewies als volgt; "De SGP-fractie heeft weinig behoefte om één enkele zondebok aan te wijzen, aangezien er daarvan in deze affaire te veel zijn. Mevrouw Hirsi Ali is op z'n zachtst gezegd niet erg helder geweest over haar antecedenten. Minister Verdonk heeft de verantwoordelijkheid voor de manier waarop zij het aanvankelijke besluit genomen heeft en publiceerde en voor wat daarop volgde. De Kamer heeft een verantwoordelijkheid voor de manier waarop de minister onder politieke druk gedwongen is tot een ander politiek besluit. Het geheel overziend: moreel beschadigend, beschamend, een debat als dit kan alleen maar verliezers opleveren."

Unieke taferelen

Hoe waar deze woorden, bleek later die nacht, of beter: vroeg in de morgen, toen de zon al weer was opgegaan over goeden en bozen. In de kleine uurtjes was de verwarring ten top gestegen, met een Kamervoorzitter die zich uit zijn zetel moest verheffen om te gaan debatteren, een van zijn bed gelichte minister van Financiën en een D66-fractie die het vertrouwen opzegde in één minister, maar weer niet in het kabinet dat achter die minister stond.Van der Vlies trok toen aller aandacht met de volgende woorden:

"Dit is het debat dat bekend zal gaan staan in de parlementaire geschiedenis als het debat van de unieke taferelen. De Kamervoorzitter moest zijn stoel verlaten (...) om een verklaring af te leggen en zich daarover te laten bevragen door de Kamer. Ik denk niet dat dit eerder zo is voorgekomen. Het was een uniek tafereel. Er werd een minister naar de Kamer geroepen om een verklaring af te leggen over een situatie die zichzelf afvroeg in welke hoedanigheid hij daar precies was. Er zijn WD'ers in onderscheiden verantwoordelijkheden met elkaar toch in een spanningsvolle relatie terechtgekomen over een zekere gebeurtenis.

Het was het debat van de unieke taferelen. Dat moeten wij niet te vaak hebben. Ik heb moeten denken aan een Kamerlid van weleer, freule Wttewaal van Stoetwegen. Zij zei in een vergelijkbare nachtelijke situatie: dit is gekkenwerk. Zo was dat en zo is het ook vanavond. (...) Ik stelde aan het einde van mijn inbreng in eerste termijn vast dat dit debat echt van het type is dat alleen maar verliezers oplevert, niet alleen in Vak-K. Wat moeten de mensen hier nu van denken.' Hebben anderen ook zoveel sms'jes gekregen tot net voor aanvang van dit deel van het debat met de vraag waar wij nu mee bezig zijn? Ik vond het inderdaad een beschamende vertoning, maar om een andere reden dan een van de sprekers voor mij." Breuk en val

Het vervolg is bekend. Groenlinks, PvdA, SP en CU dienden een motie van wantrouwen in tegen nninisterVerdonk. Omdat die ook de steun kreeg van regeringspartij D66, was er sprake van een breuk in de coalitie, die, bleek een dag later, leidde tot de val van het tweede kabinet-Balkenende.

Daarna kwamen de gebeurtenissen in een stroomversnelling. In recordtijd werd het derde kabinet-Balkenende geformeerd, met dank aan het voorbereidende werk van de door koningin Beatrix benoemde informateur Lubbers. Het is een minderheidskabinet van CDA en VVD, dat staatsrechtelijk alle bevoegdheden heeft van een normaal kabinet, maar politiek in zijn mogelijkheden duidelijk beperkt is.

Hagelbui

De SGP trad Balkenende III bij monde van fractievoorzitter Van der Vlies als volgt tegemoet: "De oogst van Balkenende II stond te rijpen en leek te kunnen worden binnengehaald, maar toen kwam opeens de hagelbui van D66 opzetten. Staatsrechtelijk waren de relevante feiten dat de motie van afl< euring die zich richtte tegen minister Verdonk, door de Kamer werd verworpen en dat er in de Kamer geen meerderheid te vinden was om het vertrouwen in het hele kabinet op te zeggen. Wij steunden de motie van afkeuring niet.Anderen meenden dat wél te moeten doen, met zeer verstrekkende gevolgen dus. Staatsrechtelijke feiten en overwegingen zijn belangrijk, de politieke omstandigheden geven de doorslag. Kabinetscrisis dus!

De SGP-fractle heeft, het geheel overziende, geadviseerd om zo snel mogelijk te komen tot een interim- of overgangskabinet. Een van de taken van dat kabinet is om een volwaardige begroting voor het dienstjaar 2007 in te dienen en te verdedigen. Ook is het de taak van dat kabinet om vervroegde verkiezingen uit te schrijven.Wat de SGP betreft was dat januari geweest; enerzijds om helder te maken dat er vorige week niet niets is gebeurd, anderzijds om het najaar te kunnen gebruiken om de begroting ordentelijk te behandelen.

Op de achtergrond speelde voor ons mee dat de hervormingsagenda van het tweede kabinet-Balkenende niet onnodig moest stagneren, omdat daarmee in elk geval weinig belangen voor burgers en samenleving gediend zouden zijn. Een beleidsarme begroting voor 2007 zou een betreurenswaardige terugslag geven. Zoiets van een grondige verbouwing van het huis, muren opnieuw opgetrokken, kozijnen vernieuwd, maar zonder dak.

Faire kans

Wat het is geworden, is bekend. Een minderheidskabinet. Staatsrechtelijk is de situatie kort samen te vatten. Dit kabinet is niet beperkt in haar bevoegdheden, wél beperkt in haar mogelijkheden - beperkt qua tijd én parlementair draagvlak. De SGP wil dit kabinet een faire kans geven. Maar dat is wel een kans met een kanttekening. De SGP zal het niet kunnen accepteren dat we de ene dag gebruikt worden als welkom stemvolk en de andere dag het nakijken hebben bij voor ons wezenlijke punten. Een goede verstaander heeft maar een half woord nodig! Daarom past dit kabinet een hoge mate van behoedzaamheid.

De SGP staat erom bekend dat zij regeringsvoorstellen, ongeacht de kleur van het kabinet, op de eigen merites beoordeelt. Dat is een kwestie van eerlijkheid, een bijbels uitgangspunt. De SGP zal daarom óók de voorstellen van dit kabinet naar eer en geweten beoordelen. Er resten slechts enkele maanden effectieve vergadertijd. Daarin kan veel, maar lang niet alles gebeuren. Bescheidenheid dus. In wijze beperking toont zich meesterschap. Concentratie op het meest belangrijke is geboden. Als gezegd, horen daar wat ons betreft in elk geval de begroting en het belastingplan 2007 toe. Behandeling bevorderen betekent uiteraard niet de toezegging van integrale steun, op alle onderdelen. Aan een verplicht werkgeversdeel in de bekostiging van de kinderopvang bijvoorbeeld, hebben wij geen behoefte."

Uitverkoop

In dat verband noemde Van der Vlies ook uitdrukkelijk de landbouw- (glastuinbouw) en de visserijsector, waar het water tot aan de lippen staat. Ook moet er wat gebeuren in de bouw, nu daar veel projecten op de tocht staan als gevolg van Europese luchtkwaliteitsnormen. Daarentegen wil de SGP nu geen beslissingen forceren over de weg door of onder het Naardermeen En de D66kroonjuwelen gaan wat ons betreft in de uitverkoop. Dat geldt met name de mediaplannen en staatkundige vernieuwingen.Van derVlies: "Met de gang van zaken vorige week hebben we de burger bepaald niet dichter bij de politiek gebracht. Laten verhoudingsgewijs veel mensen de nacht van het debat met de unieke taferelen van 28 op 29 juni jl. met ons hebben doorgebracht, okay, maar ook in een staat van stijgende verbazing: Waar zijn ze in Den Haag nu toch mee bezig! Het is soms lastiger de burgers ongelijk dan gelijk te moeten geven.

Het ligt de SGP-fractie zwaar op de maag dat een deel van de resterende agenda van Balkenende II nu op de tocht is komen te staan. Ik herinner aan de toezeggingen en voornemens in het regeerakkoord die stamden uit de kabinetsinformatie en onderhandelingen die CDA en WD met ons (de kleine christelijke fracties) voerden. Niemand kan mij euvel duiden dat ik daaraan toch wel moest terug denken. Een keuze voor D66, en daarmee niet voor ons. Nu moet de SGP het door D66 geslagen gat mogelijkerwijs weer helpen dichten om het minderheidskabinet aan een meerderheid te helpen.

Na aan het hart

In dat licht hebben we al met al best wel gemengde gevoelens. De ethische thema's die ons na aan het hart liggen dreigen nu opnieuw achterop te raken, mogelijk zelfs definitief over de rand te vallen. Enkele voorbeelden van waar ik op doel: de abortus, de euthanasie, de nuloptie bordeelverbod, de positie van gemoedsbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand en de evaluatie van Winkeltijdenwet. Dat zou "terug naar af" betekenen. Ik neem aan dat ook het derde kabinet-Balkenende zich onverkort sterk zal blijven maken voor de door ons gewenste beleidsrichtingen. (...)

Staatsrechtelijk volwaardige status, daadkracht, landsbelang! Voorzitter, wat betekent dit allemaal als de onmisbare zegen van God niet wordt gevraagd? Daarom bid ik óók dit kabinet uit de grond van mijn hart Gods zegen toe. En héél véél wijsheid. Het is mijn vaste en oprechte overtuiging dat er maar Eén is Die die kan geven."

1) In De Banier houd ik het Nederlandse naamenfamilierecht aan, niet dat van Somalië.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen