Europees Parlement · Duidelijk "nee"

Weet u wat uw grondrechten zijn in de Europese Unie? Of wie zich daar in de EU mee bezig houden? Er is in Wenen een Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat gevestigd. Dit centrum observeert trends op het gebied van racisme, waar de lidstaten mee aan de slag kunnen. Verder waarschuwt het centrum lidstaten bij bepaalde ontwikkelingen. Nu heeft de Europese Raad in december 2003 besloten om het mandaat van ditWaarnemingscentrum uit te breiden tot een Agentschap voor de Grondrechten. Het Grondrechtenbureau moet ervoor zorgen dat de grondrechten in de EU-wetgeving nageleefd worden. Om deze taak uit te kunnen voeren zal het Grondrechtenbureau informatie verzamelen en analyseren zoals het waarnemingscentrum ook deed. Daarnaast zal het rapporten opstellen en adviezen formuleren. Verder zal het bureau het publiek informeren en een dialoog opstarten met het maatschappelijk middenveld.

Verdergaande samenwerking

Het voornemen dit waarnemingscentrum uit te breiden is onderdeel van het Programma van Den Haag dat de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht in de EU beoogt te versterken. Met dit programma wil de EU naast een interne markt ook komen tot verdergaande samenwerking bij grondrechten, asiel en immigratie.

Het werkterrein van het huidige Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat wordt met dit voorstel aanzienlijk uitgebreid. Europa heeft al een Handvest van de Grondrechten en alle rechten die hierin genoemd zijn, vormen het werkterrein. U kunt daarbij bijvoorbeeld denken aan de vrijheid van meningsuiting, maar ook aan godsdienstvrijheid. Het gaat echter alleen om gemeenschapsrecht met betrekking tot de Europese Instellingen, de Europese Gemeenschap en de lidstaten. In het voorstel wordt daarnaast ruimte gemaakt voor de uitbreiding van taken op terreinen als politie en justitie inzake samenwerking in strafzaken. Het Grondrechtenbureau zal zich niet alleen richten op lidstaten, maar ook op kandidaat-lidstaten en eventueel derde landen waarmee de EU samenwerkt. Zo kan het bijvoorbeeld rapportages opstellen over de grondrechten in landen waarmee de EU een handelsverdrag wil sluiten.

Grondrechten in de EU

De Eerste Kamer kwam tot de conclusie dat dit Grondrechtenbureau overbodig is. Deze mening delen wij. De Nederlandse regering reageerde in 2005 echter positief op het voorstel tot oprichting van een bureau voor de grondrechten. Ze was zelfs mede verantwoordelijk voor het besluit van de Raad in 2003 om dit idee te lanceren. Maar de Eerste Kamer keek niet alleen vanuit de positie van Nederland als lidStaat van de EU. Maar ook vanuit de positie als lid van de Raad van Europa. De Raad is gevestigd in Straatsburg en houdt zich bezig met democratie en mensenrechten. Ze stuurt onder meer waarnemers naar verkiezingen. Er zijn 46 landen lid van de Raad van Europa en dat zijn naast de 25 EU-lidstaten ook 21 landen van buiten de EU. Naast het Europees Parlement, dat geconsulteerd wordt in een raadplegingprocedure, kunnen ook nationale parlementen zich uitspreken. In Nederland heeft de Eerste Kamer het voorstel bestudeerd en de bezwaren kenbaar gemaakt aan de regering. Deze bezwaren komen overeen met de bezwaren die Hans Blokland tijdens de commissievergadering in Brussel inbracht.

Geen dubbel werk

Het eerste bezwaar is dat in het voorstel sprake is van overlapping van de werkzaamheden van het bureau voor de grondrechten met de werkzaamheden van de Raad van Europa. Het toezien op de naleving van de grondrechten wordt al meer dan vijftig jaar uitgevoerd door de Raad van Europa. Dat de EU hier naast de Raad ook op wil toezien, is een onnodige en overbodige duplicatie van werkzaamheden. Alle 25 lidstaten van de EU zijn immers ook lid van de Raad van Europa. Het oprichten van dit bureau is een kostbare zaak. De middelen en het budget van 30 miljoen Euro kunnen naar onze mening wel beter gebruikt worden.

Het tweede bezwaar is de mogelijke uitbreiding van het werkgebied van het bureau tot kandidaat-lidstaten en derde landen. Het Grondrechtenbureau zal zich vooral richten op het naleven van de mensenrechten. Het huidige mandaat om racisme en vreemdelingenhaat te signaleren zal naar de achtergrond verdwijnen.

Het Grondrechtenbureau zal vooral van zich laten horen als er wat schort aan de grondrechten in derde landen. Als dat Grondrechtenbureau zich dan ook nog uitspreekt over landen die geen lid zijn van de EU maar wel van de Raad van Europa, is dat storend voor de goede betrekkingen. Daarnaast zijn er nog bezwaren tegen de onduidelijke afbakening van de bevoegdheden van het Grondrechtenbureau en het mandaat.

Voor de plenaire behandeling van het voorstel tot oprichting van een Grondrechtenbureau heeft Hans Blokland een voorstel tot verwerping ingediend. Met meer dan honderd stemmen was de steun voor ons amendement boven verwachting. Een duidelijke minderheid vindt het Grondrechtenbureau een overbodige toevoeging aan de reeks van Europese Agentschappen die de Unie inmiddels telt. In de Raad hebben de lidstaten echter het recht van veto. Een kleine maar herkenbare minderheid kan alsnog zorgen dat dit Grondrechtenbureau in de voorgestelde vorm niet van start gaat.

Het is aan de nieuw aangetreden minister Hirsch Ballin om uitvoering te geven aan de wens van de Eerste Kamer en de mening van een duidelijke minderheid in het Europees Parlement. Daarmee zal hij zich moeten bewijzen in het Europese krachtenveld. Kennelijk is men daar nog steeds niet doordrongen van het feit dat de consequentie van het Nederlandse nee tegen de grondwet ook betekent dat we kritisch blijven tegenover overbodige Europese instanties die in leven worden geroepen.

drs. J. H. Boiten, beleidsmedewerker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen