Achtergrond · Praktische beginselen (I)

Beginselen - praktisch?

Op verzoek van de redactie zal ik D.V. met enige regelmaat bijdragen schrijven over het Program van beginselen. Ik heb niet de illusie veel nieuwe dingen toe te voegen. Enerzijds omdat vele beginselen nauwelijks gewijzigd zijn sinds de oprichting van de SGP en anderzijds omdat ik niet de eerste ben die over dat onderwerp schrijft. Integendeel, velen gingen mij voor. Soms met een artikelsgewijze behandeling, soms met een specifieke bijdrage over één artikel of een aspect daarvan. Mijn bijdragen heb ik de titel meegegeven van 'Praktische beginselen'.

Eerdere publicaties

Van de hand van ds. P. Zandt verscheen in De Bon/er een artikelenreeks over het beginselprogram. Na diens overlijden zette ir. C.N. van Dis deze reeks voort. Hun bijdragen zijn later verschenen in de publicatie Uiteenzetting van het Beginselprogram der Staatkundig Gereformeerde Partij. Zij komen met hun zeer grondige bespreking tot en met artikel 4.

Van ds.Tj. de Jong verscheen een bundel artikelen onder de naam van Het beginselprogram van de SGP (1987) toegelicht. Deze toelichting loopt tot en met artikel 6. Een commissie benoemd door het Hoofdbestuur verzorgde een grondige herziening van het Program van beginselen. De Algemene Vergadering van de partij stelde het Program vast in 1989. De toelichting op het Program kv/am in 1996. Een herdruk volgde in 2003. Blijkbaar voldoet de Toelichting aan de behoefte die leeft.

Een beginsel

Het v/oord 'beginsel' kan enige verwarring geven. Van Dale geeft als omschrijving: "stelling, overtuiging waarnaar iemand handelt, met name op het gebied van godsdienst, zedelijkheid en staatkunde; synoniem: principe, stelregel, maxime." Als verouderd kwalificeert Van Dale de betekenis: aanvang, begin.Tegen Job zei Bildad: "Uw beginsel zal wel gering zijn, maar uw laatste zal zeer vermeerderd worden" (Job 8: 7). Deze tekst wijst naar de betekenis: aanvang, begin. Een betekenis in de meest neutrale zin. Dat ligt anders bij de apostel Judas. Hij schrijft over de engelen: "En de engelen die hun beginsel niet bewaard hebben, maar hun eigen woonstede verlaten hebben, (...)" (Judas vs. 6).'Beginsel' wijst hier naar hun begin en oorspronkelijke staat voor Gods aangezicht. Hun oorsprong droeg de kenmerken van de hemelse gelukzaligheid en volmaaktheid. Tegenover dat beginsel staat het beginsel van opstand en zonde. De engelen die hun beginsel niet bewaarden, kregen een ander beginsel. Ds. Zandt schrijft over "het beginsel van liefde" met daar­ tegenover "het beginsel van haat". Het wereldgebeuren concentreert zich uiteindelijk rond de strijd tussen het vrouwenzaad en het slangenzaad. Het beginsel van Gods wil tegenover het beginsel van de Satan.

Twee vergissingen

Voor twee vergissingen ten aanzien van het Program van beginselen moeten wij ons wachten. Staatkundig Gereformeerden claimen voor de partij vaak een unieke plaats, omdat de SGP de enige beginselpartij zou zijn. De tweede vergissing is dat beginselen per definitie onveranderlijk zijn.

Staatkundig Gereformeerden claimen het etiket van beginselpartij, een partij met principes. Dat is niet zo. DeVVD- Bestuurdersvereniging noteert als doel: "de toepassing van de liberale beginselen te bevorderen". Op 29 januari 2005 nam het PvdA-congres het beginselmanifest aan. Op basis van dat beginselmanifest formuleerde de Partij van de Arbeid haar beginselprogramma. De beginselen van D66 stellen de mens centraal: vrij, betrokken, gelijkwaardig en mondig. Wilders rekent tot zijn beginselen: belastingverlaging, hypotheekrenteaftrek handhaven. Ook andere partijen claimen beginselpartij te zijn. Het gaat er niet om óf we beginselen hebben, maar om de vraag welke beginselen we hebben. De tweede vergissing is, dat beginselen per definitie onveranderlijk zouden zijn. De tekstgeschiedenis van het Program van beginselen bewijst het tegendeel. De heer Nieuwenhuis wijdde in 1992 diverse artikelen aan de veranderingen in de tekst. De heer Scholten leverde een bijdrage in de jubileumuitgave van de partij Van Goedertierenheid enTrouw waarin hij veranderingen de revue laat passeren. De eerste tekst is het Program der Staatkundig Gereformeerde Partij. De partij stelde dat 24 april 1918 vast. Daarna volgde een reeks van wijzigingen. Redactionele wijzigingen, taalkundige verbeteringen, maar ook inhoudelijke mutaties. Beginselen zijn per definitie niet onveranderlijk, maar, omdat de wereld in hoog tempo verandert, moet ook blijvend kritisch gekeken worden naar het Program van beginselen. Het gaat niet primair om de vraag of veranderingen op zichzelf genomen wel mogen, maar het gaat om de vraag aan welke norm veranderingen getoetst worden.

Beginselen van Gods Woord

De beginselen van de Staatkundig Gereformeerde Partij zijn, zoals dat zo mooi geformuleerd staat in ons eerste Program, "de beginselen van Gods Woord". Zij vormen de regel van het leven voor overheid en onderdaan. Aan Gods VVoord mogen wij niets veranderen. Teksten zodanig aanpassen dat er een andere exegese gaat ontstaan, is verwerpelijk.

Praktische beginselen

De beginselen van Gods Woord zijn praktische beginselen. Nee, geen pragmatische beginselen. Dan zou de context waarin beginselen functioneren uiteindelijk de inhoud van die beginselen bepalen. Nee, geen tfieoret/scfie beginselen. Daarover kan men fundamenteel theologisch en misschien wel filosofisch debatteren, zonder zich te bekommeren om de realiteit van het aardse leven. Nee, geen praktisch haalbare beginselen in die zin, dat alleen die beginselen die haalbaar zijn, recht van bestaan mogen hebben. Een levensbeschouwelijk ideaal streeft men na en probeert men te verwezenlijken. Met de titel 'Praktische beginselen' bedoel ik dat onze beginselen alles te maken hebben met de praktijk van het leven. De beginselen van Gods Woord plaatsen mensen in verhouding tot hun Scheppen De beginselen van Gods Woord plaatsen mensen in een verantwoordelijke verhouding tot elkaar. Het is opvallend hoe concreet Gods Woord is voor de praktijk van het leven. De beginselen van Gods Woord hebben praktische zeggingskracht. Daarom: praktische beginselen.

drs. RA. Zevenbergen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen